Esad: Bölgemiz savaşın yanı sıra liberalizm tehlikesi ile de karşı karşıya! Suriye’nin yeniden inşası için Çin modeli

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, 19. Asya Oyunları'nın açılış törenine katılmak üzere 21 Eylül'de Hangzhou'yu ziyaret etti. Esad’ın bu ziyareti, Suriye liderinin 2004’ten bu yana Çin'e yaptığı ilk ziyaret oldu. Ziyarette, Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping ve Suriye Arap Cumhuriyeti Devlet Başkanı Beşar Esad, Çin-Suriye stratejik ortaklığının kurulduğunu ilan etti. Hangzhou’dan sonra Pekin’e geçen Esad burada China Media Group (CCTV) ile röportaj yaptı. Öne çıkan vurguları sizlerle paylaşıyoruz:

• Yıllar sonra Çin'i tekrar ziyaret ettiniz. Ne hissediyorsunuz?

Çin'de gördüğünüz en büyük değişiklik nedir? Çin'in dünya için önemli bir emtia fabrikası olduğu söylenirdi. Ancak bugün Çin bir yandan da yaratıcılığın fabrikası oldu. Diğer yandan Çin halkı, ülkelerini çok seviyor. Bu başarıların belki en önemlisi, Çin'de neyin değişmediğidir. En büyük zorluk da buradadır. Çin'de değişmeyen en önemli şey kültürdür. Anavatana, topluma, Çin gelenek ve göreneklerine aidiyettir. Bu en büyük başarıdır. Birçok ülke teknolojik, ekonomik ve çeşitli bilimsel alanlarda gelişebilir. Ancak çok azı kimliğini koruyabilir ve Çin kimliği bugün de yirmi yıl önce olduğu kadar nettir.

• Başkan Xi ile birlikte Çin ile Suriye arasında stratejik bir ortaklık kurulduğunu ilan ettiniz. Bu ortaklığın anlamı nedir? İşbirliğinin hangi alanlarda daha fazla gelişmesini bekliyorsunuz?

Çin, bugün dünyada çok önemli bir rol oynayan süper güç. Başkan Xi, ortaklıktan bahsederken bir ilkeden bahsediyor. Dikkat çekmek istiyorum, hegemonyadan bahsetmiyor. Ülkeler olarak dünyanın çeşitli ülkelerinde eksikliğini hissettiğimiz şey bu. Sadece Suriye'de değil, özellikle küçük ülkelerin buna ihtiyacı var; ortaklık. Çin bu rolü oynuyor. Suriye şu anda Batı'nın Suriye halkını aç bırakmayı amaçlayan ekonomik kuşatmasına maruz kalıyor. Çin, Suriye'ye insani yardım sağlıyor ve acıların hafifletilmesinde önemli bir rol oynuyor. Belirlediğimiz projeler var. Şam'a döndüğümüzde bu projeleri pratik çalışmaya dönüştürecek mekanizmaları geliştireceğiz.

• Başkan Xi ile görüşmenizde Çin özellikleri taşıyan sosyalizmden bahsettiniz. Suriye'de de Çin'in kalkınma deneyiminden nasıl ders alınabileceğine dair bazı tartışmalar olduğunu belirttiniz. Çin tarzı modernleşme yolunun Suriye’de yeniden inşaya ne gibi bir ilham getireceğini düşünüyorsunuz?

Çin'in yıllar önceki koşulları birçok üçüncü dünya ülkesinin koşullarına benziyordu. Bu anlamda ilk olarak, endüstriyel ekonomik nitelikteki projelerde, Çin uzmanlığı ile Suriye uzmanlığı arasında ortak işbirliği olmalıdır. İkincisi ise, sosyal değer kavramları da kalkınma sürecinde temel bir rol oynamaktadır. Teknik kalkınma ile sosyal kalkınmayı birbirinden ayıramayız. Bu nokta da Çin deneyiminden faydalanabiliriz. Ayrıca bölgemizdeki birçok ülke, Batı deneyimlerinden faydalanmaya çalıştı. Ancak başarısız oldular.

• Geçen yılın ocak ayında Suriye “Kuşak ve Yol” girişimine katıldığını açıkladı. Suriye'nin tarihi İpek Yolu üzerindeki çok önemli ülkelerden biri olduğunu biliyoruz. Bu girişimin küresel kalkınma için önemini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kuşak ve Yol Girişimi, Küresel Medeniyet Girişimi, Küresel Kalkınma ve Küresel Güvenlik… Hepsi bir bütün. Güvenlik olmadan kalkınma olamaz. Medeniyet ve ahlakı koruyamazsak, kalkınma ve güvenlik de olmaz. Tüm bu girişimler, kurumlarla birlikte bir ağ oluşturarak küresel düzeyde gerçek bir uygulamaya dönüşecektir.

DEĞERLER VE AİDİYETLER

• Suriye, Orta Doğu'nun en zengin ve istikrarlı ülkelerinden biriydi ve birçok Çinli tarafından bilinen Arapça bir şiirin dizelerinde “Sonsuzluğun cenneti yeryüzündeyse Şam'dır ya da gökyüzündeyse onun üzerindedir.” yazıyor. Ancak, on yıldan fazla süren savaşın ardından Suriye sadece savaş ve ekonomik durgunluktan muzdarip olmakla kalmadı, aynı zamanda birçok kayıp ve şok yaşandı. Suriye'deki mevcut durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? En önemli soru şu: Savaş bitti mi?

Hayır, savaş bitmedi. Şu anda hala savaşın tam ortasındayız ama şunu söylemek isterim ki Suriye, tarih kitapları yazıldığından beri coğrafi bir konum olarak işgaller için bir koridor olmuştur. Şehirleri bir çok defa yerle bir edilmiştir. Bu Suriye'nin tarihidir ama her zaman yeniden inşa edilmiştir. Suriye halkı, savaş durduğunda ve kuşatma sona erdiğinde ülkelerini yeniden inşa edebilir. Esas sorun, ortaya çıkabilecek sosyal etkilerdir. Maddi olarak bir şey kaybettiğinizde onu yeniden inşa edersiniz ama entelektüel ve kültürel olarak bir şey kaybettiğinizde bu yok olur ve geri gelmez. Şimdi bölgemiz bu savaşla birlikte iki tür tehlikeyle karşı karşıya: liberalizm tehlikesi. Amerika'da ortaya çıkan Batı modernitesi ve aşırıcılık tehlikesi. Yani toplumlar iki farklı şeymiş gibi görünen ama aslında bir olan iki kötü şeyle karşı karşıya. Şu anda odaklandığımız şey öncelikle değerleri ve aidiyeti koruyabilmek. Çünkü değerler ve aidiyet toplumumuzu veya vatanımızı inşa etmemize yardımcı olan şeylerdir, bu değerleri kaybettiğimizde herkes göç edecek ve kimse ülkesini savunmaya veya topluma hizmet eden herhangi bir iş yapmaya hazır olmayacaktır.

• Sayın Cumhurbaşkanı, bu sizin için Suriye meselesinin çözümünün önündeki en büyük engelin dış güçlerin müdahalesi olduğu anlamına mı geliyor?

Evet, bu büyük bir engel. Eğer bu dış müdahaleyi ortadan kaldırırsak, karmaşık gibi görünen ama aslında öyle olmayan Suriye sorunu yıllar içinde değil birkaç ay içinde çözülebilir.

ABD HEM HIRSIZ HEM DE TERÖRLE İŞBİRLİĞİ YAPIYOR

• Suriye'de ciddi bir elektrik enerjisi sıkıntısı var ve bu sorunun ana nedeni yakıt eksikliği. Suriye'nin petrol ve gaz kaynakları açısından çok zengin olduğunu ve Haseke ve Deyrizor vilayetlerinde çok sayıda petrol sahası bulunduğunu biliyoruz. Bu sorunun Amerikan ordusunun petrol hırsızlığıyla doğrudan bir ilgisi var mı?

Doğrudur, Suriye'nin teröristler tarafından işgal edilen kuzeydoğu bölgesi Amerikalıların gözetiminde olan bölgeyle aynıdır. Dolayısıyla mesele sadece hırsızlık değil, mesele teröristlerle kâr paylaşımı ortaklığıdır. Bir süper gücün teröristlerle ortak olması da ikinci bir sorundur. Suriye'deki gerçeklik budur. Dolayısıyla o bölgelerde petrol ve buğday kaybediyoruz. Biz buğday ihraç eden bir ülkeydik. Şimdi çok az buğdayımız var. Elektriğimiz yok. Elektrik olmadan yaşam nasıl olabilir?