EURO 2032 Türkiye'de yapılacak! Peki Avrupa Şampiyonaları hangi ülkelerde düzenlendi, kimler kazandı

Avrupa Futbol Şampiyonaları 1960'dan bu yana dört yılda bir düzenleniyor. Türkiye olarak bizde tarihimizde ilk defa 2032'de Avrupa Futbol Şampiyonası'na ev sahipliği yapacağız. 1960 yılındaki ilk turnuva Fransa'da oynanmıştı.

İki ülkenin aynı anda ev sahipliği yaptığı ilk şampiyona, Belçika ve Hollanda’da düzenlenen EURO 2000’di.

İlerleyen yıllarda EURO 2008 Avusturya - İsviçre, EURO 2012 ise Polonya - Ukrayna ortaklığıyla düzenlendi.

Son olarak, Avrupa için Avrupa Futbol Şampiyonası" prensibi doğrultusunda Euro 2020, 12 ülkenin ev sahipliğinde gerçekleşti.

İLK TURNUVAYI SOVYETLER BİRLİĞİ KAZANDI

İlk Avrupa Uluslar Kupası kararı alındığında, 1 ay sürecek bir şampiyonanın zorluk yaratabileceği düşünülmüş ve bu nedenle yarı finale kadar olan bütün turlar günümüzdeki ön eleme turları gibi tasarlanmıştı. Zaten o dönemde UEFA'nın 17 üyesi vardı. Yani şu anki finalistlerden bir fazla. Bu fazlalığı atmak için yapılan ön elemede Çekoslovakya, İrlanda Cumhuriyeti'ni saf dışı bıraktı. 16 takımın eleme turnuvası yaklaşık iki yıl sürdü (Milli Takımımız ilk eleme turunda Romanya'ya elenmişti) ve finaller 1960 yılında düzenlendi. Ev sahipliğini Fransa'nın yaptığı final turnuvası 4 gün sürdü. Fransa'nın yanı sıra Çekoslovakya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya finallere kalırken, yarı finalde SSCB, Çekoslovakya'yı, Yugoslavya da Fransa'yı devirerek finale yükseldi. Sovyetler Birliği finali 2-1 kazanırken, Çekoslovakya, Fransa'yı mağlup ederek üçüncülüğe ulaşıyordu.

1964'TE 29 ÜLKE ELEMELERE KATILDI

1964 Avrupa Uluslar Kupası'nın formatı 1960 yılının ardından değiştirilmemişti. Fakat bu sefer katılan ülke sayısı 29'du ve finallere İspanya ev sahipliği yapacaktı. Yine 2 yıla yaklaşan bir eleme sürecinin ardından (Türkiye ilk turda İtalya'ya elenmişti) finallere Danimarka, İspanya, Sovyetler Birliği ve Macaristan kaldı. Yarı finallerde İspanya, Macaristan'ı, Sovyetler Birliği ise Danimarka'yı mağlup ederek finale yükseldi. 4 sene önceki eleme turunda İspanyol Milli Takımı'nın Sovyetler Birliği'yle maç yapmasına izin vermeyen Franco, bu kez ev sahipliği ve kupaya bu kadar yakın olunması sebebiyle maçın oynanmasını onayladı. İspanya, Sovyetler Birliği'ni 2-1 mağlup ederken Luis Suarez yıldızlaşıyordu. Danimarka'yı 3-1 yenen Macaristan turnuvayı üçüncü sırada bitirmeyi başardı. İspanya bu şampiyonlukla Avrupa Şampiyonaları'nın ilk ev sahibi şampiyonu unvanını da aldı.

TURNUVANIN ADI İLK KEZ AVRUPA ŞAMPİYONASI OLDU

İlk kez UEFA Avrupa Şampiyonası adının konulduğu 1968 finallerinde turnuva formatı da oldukça değişti. 32 takımın dörderli sekiz grupta karşılaştığı ve grup birincilerinin finallere katıldığı turnuvanın finale kalan sekiz takımı şöyleydi: İngiltere, İspanya, SSCB, Yugoslavya, İtalya, Bulgaristan, Macaristan ve Fransa. Yarı finalde Yugoslavya son Dünya Şampiyonu İngiltere'yi 1-0'la geçerken, İtalya, Sovyetler Birliği'ni berabere biten maçın ardından para atışı sonucu elemeyi başardı. Finalin ilk maçı 1-1 berabere biterken, iki gün sonra oynanan tekrar maçında İtalya, Yugoslavya'yı Riva ve Anastasi'nin golleriyle 2-0 mağlup etti ve kupaya uzandı. Turnuvanın yıldızları Riva, Zoff ve Dzajic'ti. İtalya ev sahipliği avantajını iyi değerlendirerek kupaya uzanmayı başaran üçüncü ülke oldu.

BATI ALMANYA, 1972'Yİ GERD MÜLLER'LE KAZANDI

Elemelere bu defa da 32 takım katılmıştı ve finallerin düzenlendiği ülke Belçika'ydı. Elemeler sonunda çeyrek finali geçmeyi başaran 4 takım, Federal Almanya, ev sahibi Belçika, Macaristan ve Sovyetler Birliği final turnuvasına katılmaya hak kazandı. Yarı finalde Federal Almanya, Belçika'yı Gerd Müller'in iki golüyle 2-1, Sovyetler Birliği de Macaristan'ı Konjkov'un tek golüyle 1-0 yenerek finale yükseldi. 18 Haziran'da ünlü Heysel Stadı'nda oynanan final maçını Federal Almanya Müller'in iki, Wimmer'in bir golüyle 3-0 kazanarak ilk şampiyonluğunu elde etti. Macaristan'ı 2-1 yenen ev sahibi Belçika da üçüncülüğü aldı.

1976'YI ÇEKOSLAVAKYA KAZANDI

Bu kez turnuvanın düzenlendiği ülke Yugoslavya'ydı ve yine elemeleri geçip gelen dört takım karşı karşıya geliyordu. Yarı finalist takımlar ev sahibi Yugoslavya, Çekoslovakya, Hollanda ve Federal Almanya'ydı. Çekoslovakya, Hollanda'yı normal süresi 1-1 biten maçta uzatmada 3-1 yeniyor, galibiyet gollerini ise Ondruš, Nehoda ve Vesely kaydediyordu. Diğer yarı final maçı da uzatmaya gidiyor, 2-2 biten normal sürenin ardından, Yugoslavya'yı 4-2 yenen Almanya finale adını yazdırıyordu. Almanların bu maçtaki gollerinin altında Müller (3) ve Flohe'nin imzaları vardı. 20 Haziran'da oynanan final maçında şampiyonu penaltı atışları belirledi. Svehlik ve Dobias'la öne geçen Çekoslovakya'ya Almanlar Müller ve Hölzenbein'la cevap veriyor ve maç uzatmaya gidiyordu. Uzatmada da sonuç değişmeyince şampiyonu belirleme işi penaltılara kaldı. Panenka'nın dünya klasikleri arasına giren penaltı atışının da yaşandığı bu süreçte Almanlara 5-3 üstünlük kuran Çekoslovakya şampiyonluğa ulaştı.

1980'DE FORMAT DEĞİŞTİ

İtalya'nın ev sahipliği yaptığı şampiyona için farklı bir format belirlenmişti. Elemeler sonunda İtalya'ya gelen 8 takım dörderli iki grupta eşleşti. A Grubu'nda Almanya Çekoslovakya ve Hollanda'yı yenip Yunanistan'la berabere kalarak ilk sırayı aldı ve final oynama hakkını elde etti. B Grubu'nda ise ev sahibi Belçika, İtalya, İngiltere ve İspanya'nın arasında sürpriz yaparak averajla ilk sırayı aldı. 22 Haziran'daki finalde Federal Almanya, hakemin tartışmalı kararlarıyla 2-1 kazanarak ikinci şampiyonluğunu elde etti. Almanlara şampiyonluğu getiren iki golün de altında Hrubesch'in imzası vardı. Çekoslovakya ile İtalya arasında oynanan üçüncülük maçında ise normal süre ve uzatmalar 1-1 sona erdi. Penaltılarda 9-8'lik üstünlük kuran Çekoslovakya üçüncülüğü elde etti.

1984'DE PLATİNİ TARİHE GEÇTİ

Fransa'da düzenlenen finallerde yine elemeleri aşan 8 takım mücadele etti. A Grubu'nda Fransa, Danimarka, Belçika ve Yugoslavya, B Grubu'nda ise İspanya, Portekiz, Federal Almanya ve Romanya vardı. Platini, Battiston, Bossis, Tigana, Fernandez, Giresse, Lacombe, Bellone, Genghini gibi unutulmaz oyuncularıyla müthiş bir jenerasyon yakalayan Fransa, gruptaki üç maçını da kazanarak birinci olurken, Danimarka da ikinci sırayı alıyordu. B Grubu ise daha çekişmeli geçti ve İspanya ile Portekiz 4'er puanla ilk iki sırayı paylaştı. 3 puanlı Almanya ve 1 puanlı Romanya ise eleniyordu. Bu defa statü değişmiş, çapraz eşleşmeyle yarı finaller konulmuştu. Fransa, Portekiz'i 3-2 yeniyor, İspanya da 1-1 biten maçın sonunda Danimarka'yı penaltılarla 5-4 eleyerek finale çıkıyordu. 27 Haziran'daki finalde Platini ve Bellone'un golleri Fransa'yı şampiyonluğa taşıyordu. Platini attığı 9 golle gol kralı oldu.

1988 VE VAN BASTEN'İN UNUTULMAZ VURUŞU

Ev sahipliğini Federal Almanya'nın yaptığı şampiyonada A Grubu'nda Federal Almanya, İtalya, İspanya ve Danimarka, B Grubu'nda ise SSCB, Hollanda, İrlanda ve İngiltere yer almıştı. A Grubu'nda Almanya ile İtalya birbirleriyle oynadıkları maçta berabere kalıp diğer rakiplerini yenerek ilk iki sırada gruptan çıkmayı başardı. B Grubu'nda ise SSCB sadece İrlanda ile berabere kalıp diğer rakiplerini yenerek ilk sırayı alıyor, Hollanda ise İrlanda ile berabere kalıp İngiltere'yi yenerek ikinci sırada yarı finale çıkıyordu. Yarı finalde B Grubu takımları gülüyor, Hollanda Almanya'yı 2-1, SSCB de İtalya'yı 2-0 yenerek finalde bir kez daha karşı karşıya geliyordu. 25 Haziran'daki finalde Hollanda, Gullit'in ve o unutulmaz vuruşu yapan Van Basten'in golleriyle 2-0 kazanarak şampiyonluğa ulaşıyordu.

PLAJDAN ŞAMPİYONLUĞA

Avrupa Şampiyonaları tarihinin en büyük sürprizine sahne olan turnuva olarak tarihe geçen 1992 Avrupa Şampiyonası'nı plajdan turnuvaya gelen Danimarka kazanmıştı. Yugoslavya'da patlak veren iç savaş sonrası UEFA bu ülkeyi turnuvadan ihraç etmiş ve yerine Danimarka'yı almıştı. 8 takımla oynanan son Avrupa Şampiyonası olan 1992'ye İsveç ev sahipliği yapmıştı. A Grubu'nda sürpriz yaşanıyor, İsveç ve Danimarka, Fransa ve İngiltere'nin önünde yarı finale yükseliyor, B Grubu'nda ise Hollanda ve Almanya herhangi bir sürprize izin vermeden İskoçya ve Birleşik Devletler Topluluğu'nun önünde yarı finalist oluyordu. İlk finalist, İsveç'i 3-2 yenen Almanya'ydı. Plajdan gelen Danimarka ise 2-2 biten maçın sonunda Hollanda'ya penaltılarla 5-4 üstünlük sağlayarak yeni bir sürpriz daha yapıyordu. Ama asıl sürpriz finalde gerçekleşti. Danimarka, Almanya'yı Jensen ve Vilfort'un golleriyle 2-0 yenerek Avrupa Şampiyonluğu'nu elde etti.

TARİHİMİZDE İLK DEFA AVRUPA ŞAMPİYONASINA KATILDIK

Milli Takımımızın Avrupa Şampiyonaları'nda ilk kez boy gösterdiği organizasyon İngiltere'nin ev sahipliğinde "Futbol Evine Dönüyor" sloganıyla düzenlenmişti. İlk kez 16 takımın katıldığı Euro 96'da Milli Takımımız gol atmayı başaramadan eve geri dönse de yaşanan mücadele üst seviyedeydi. İngilizler 1966'nın 30. yıldönümünde kendi sahalarında zafere ulaşmayı planlarken, yeni kurulan Hırvatistan ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler sürpriz potansiyellerini gösterdi. 1990 Dünya Kupası Şampiyonu Almanya, çeyrek finalde Hırvatistan'ı 2-1'le geçerken, yarı finalde ev sahibi İngilizleri penaltılarda eleyip adını finale yazdırıyordu. Southgate'in kaçan penaltısı İngilizler için yaklaşık 12 yıldır devam eden lânetin başlangıç noktasıydı. Diğer taraftan turnuva öncesi favori olarak gösterilmeyen Çek Cumhuriyeti, önce Portekiz'i 1-0 yendi ve yarı finale yükseldi. Ardından, iki sene sonra dünyanın zirvesine çıkacak Fransa'yı penaltılarla saf dışı bırakıp finalist oldu. Altın gol uygulamasının ilk kez denendiği şampiyonanın finali de böyle bir golle sonuçlandı. Patrik Berger'in penaltı golüne Oliver Bierhoff karşılık verdi ve maç uzatmaya gitti. Uzatmalarda Bierhoff bir kez daha sahneye çıktı ve kupayı Almanya'ya kazandırdı.

ORTAKLAŞA İLK AVRUPA ŞAMPİYONASI: HOLLANDA-BELÇİKA

İlk kez iki ülkenin ortaklaşa düzenlediği Avrupa Şampiyonası'nın mekânı Hollanda ve Belçika'ydı. Milli Takımımız tarihinde ikinci kez bu turnuvaya katılırken amaç bu kez bir üst tura çıkmaktı. Nitekim Milli Takımımız bunu başardı. Son şampiyon Almanya ile her daim favori İngiltere grup maçlarında turnuvaya veda etti. Turnuvanın sürprizleri olarak kabul edilen Türkiye, Romanya ve Yugoslavya da çeyrek finalde şampiyonaya havlu atınca arena Avrupa'nın devlerine kaldı. Yarı final ilk maçında Hollanda maç boyu 2 penaltı kaçırdı ve İtalya'ya inanılmaz bir maçın sonunda penaltılarla boyun eğdi. Fransa ise bir sonraki ev sahibi Portekiz'i 2-1'le yolcu etti ve finali oynamaya hak kazandı. Fransa-İtalya finalinde İtalyanlar 1-0 öne geçse de 90. dakikada oyunu uzatmaya taşıyan Fransızlar, Trezeguet'nin altın golüyle ikinci şampiyonluğuna ulaştı.

KOMŞU YUNANİSTAN TARİH YAZDI

Play-off'ta Letonya'ya kaybederek katılma şansını yitirdiğimiz Euro 2004, sürprizlerin yaşandığı bir turnuvaydı. Açılış ve final maçını Portekiz ile Yunanistan oynadı. Her iki maçı da Yunanistan kazandı. İtalya, İspanya ve Almanya gruplarda turnuvaya veda etti. İngiltere bir turnuvaya daha penaltılarla el salladı. Yunanistan çeyrek finalde Fransa ve yarı finalde Çek Cumhuriyeti'ni elemeyi başardı. Ev sahibi Portekiz finalin açık ara favorisi olmasına rağmen Yunan savunmasını bir türlü aşmayı başaramadı. Yunanistan sadece Rusya'ya mağlup oldu ve grup maçlarının ardından bir gol bile yemeden turnuvayı tamamladı. Savunma futbolu bir kez daha Avrupa'da ön plana çıkarken Yunanistan'ın başarısı Avrupa'nın ekol ülkeleriyle nispeten zayıf ülkeler arasındaki farkın kapandığının göstergesi olarak kabul edildi. Turnuvanın gol krallığını 5 golle Çek Cumhuriyeti'nden Milan Baros elde etti. 12 yıl aradan sonra sürpriz bir takım Avrupa Şampiyonluğu'na imza atıyordu.

2008; TÜRKLER BİTTİ DEMEDEN BİTMEZ

A Milli Takımımızın, Avrupa Şampiyonası Finalleri'nde üçüncü kez mücadele ettiği turnuva olan EURO 2008, Avusturya ile İsviçre'nin ortak ev sahipliğinde düzenlendi. A Milli Takım'ın İsviçre, Çek Cumhuriyeti ve Hırvatistan ile oynadığı unutulmaz maçlarda elde ettiği zaferlerle yarı finale kadar yükselmesi aynı zamanda turnuva tarihindeki en büyük başarımız olarak da kayıtlara geçti. EURO 2008 Finalleri'nde ev sahipleri Avusturya ile İsviçre, grup maçlarında turnuvaya veda ederken, Fransa'nın kendi grubunda 1 puan alarak grup sonuncusu olması, Rusya'nın da çeyrek finalde uzatmalarda Hollanda'yı devirip A Milli Takımımız gibi yarı finale yükselmesi şampiyonanın diğer göze çarpan olaylarındandı. Ancak hiç kuşku yok ki; grup maçlarında İsviçre karşısında son dakika golüyle gelen galibiyet, Çek Cumhuriyeti önünde 2-0'dan gelip 3-2'lik skorla elde edilen 3 puan ile Hırvatistan'la oynanan ve uzatmalara kalan çeyrek finalin son dakikasında kaydedilen gol ile maçın penaltılara kaması ve penaltılarda yarı final biletinin gelmesi, Türkiye'yi turnuvanın en renkli takımı haline getirmişti. Yarı finalde ise A Milli Takımımız Almanya karşısında önce 1-0 öne geçmesine, maçın sonuna doğru ise 2-2'lik beraberliği yakalamasına karşın, finale yükselen taraf 3-2'lik skorla Panzerler oluyordu. Yarı finalin diğer ayağında ise İspanya, turnuvanın bir diğer flaş ekibi Rusya'yı 3-0'lık skorla mağlup etti. Avusturya'nın başkenti Viyana'daki Ernst Happel Stadyumu'nda oynanan finalde İspanyollar, Fernando Torres'in golüyle Almanlar'ı 1-0 mağlup ederek, tam 44 yıl sonra kupaya uzandı. İlk Avrupa şampiyonluklarını 1964'te kazanan İspanya, böylelikle bu kupayı ikinci kez müzesine götürmüş oldu.

İSPANYA KUPA TARİHİNE GEÇTİ

A Milli Takımın, Play-Off'larda Hırvatistan'a elenerek boy gösteremediği EURO 2012 Finalleri'ne Ukrayna ile Polonya'nın ortak ev sahipliğinde düzenlendi. Son turnuvanın bir diğer yarı finalisti olan Rusya'nın grup sürecinde turnuvaya veda etmesi, 2 sene önce FIFA Dünya Kupası Finali'nde boy gösteren Hollanda'nın puan alamayıp grup sonuncusu olması, finallerin sürprizlerindendi. Diğer yandan; bir önceki turnuvada olduğu gibi, bu şampiyonada da iki ev sahibi de grup sürecinde ilk ikiye kalamayarak, şampiyonaya veda ettiler. Turnuvanın finalinde ise İspanya ile İtalya vardı. Bir önceki turnuvanın da şampiyonu olan İspanyollar; çeyrek finalde Fransa'yı, yarı finalde ise Cüneyt Çakır'ın yönettiği maçta Portekiz'i saf dışı bırakmışlardı. İtalyanlar ise çeyrek finalde İngiltere, yarı finalde ise son turnuvanın finalisti Almanya'yı elemişlerdi. Kısacası, her iki takım da önemli rakipleri eleyerek Ukrayna'nın başkenti Kiev'deki Olimpiyat Stadyumu'nda oynanacak finale adlarını yazdırmıştı. İki ekip, finallerde aynı grupta da yer almış ve müsabaka 1-1'lik beraberlikle sonuçlanmıştı. Final karşılaşmasında ise bu eşitliğin yerini İspanya'nın ezici üstünlüğü aldı. 2010'da düzenlenen son Dünya Kupası'nın da sahibi olan Boğalar, 12 yıl sonra bu turnuvada final yüzü gören rakiplerini David Silva, Jordi Alba, Fernando Torres ve Juan Mata'nın golleriyle 4-0 mağlup ederek, çok rahat bir şekilde ard arda ikinci Avrupa şampiyonluklarına ulaştılar. Bu kupa, İspanya'nın toplamda da üçüncü Avrupa şampiyonluğu olarak kayıtlara geçti.

PORTEKİZ İLK DEFA KAZANDI

EURO 2016 UEFA tarafından düzenlenen 15. Avrupa Futbol Şampiyonası'dır. Fransa'nın ev sahipliği yaptığı turnuva 10 Haziran - 10 Temmuz 2016 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. 1996'dan bu yana 16 takımla oynanan Avrupa Futbol Şampiyonası, bu turnuvada ilk kez 24 takımla oynandı. D Grubu'nda Hırvatistan ve İspanya'ya yenilmesine rağmen son maçında Çek Cumhuriyeti'ni 2-0 yenerek üst tur umudunu sürdüren A Milli Takım, diğer grup karşılaşmaları sonuçlarının belli olmasının ardından turnuvadan elendi. Türkiye, tarihinde 4. kez katıldığı Avrupa Şampiyonası'na ikinci kez grup aşamasında veda etti. EURO 2016 finalinde turnuvanın ev sahibi Fransa ile karşılaşan Portekiz, uzun süre Ronaldo'suz oynadığı maçı uzatma dakikalarında bulduğu golle 1-0 kazandı ve tarihinde ilk kez Avrupa Şampiyonu oldu.

FİNALLERE KOVİD ENGELİ

Turnuva finalleri, 2020 yılının yazında yapılacakken koronavirüs salgını nedeniyle 2021 yılına ertelendi. UEFA, yaptığı açıklamada turnuvanın resmî adının ve ev sahiplerinin aynı kalacağını açıkladı. EURO 2020'de, EURO 2016'da olduğu gibi 24 ülkenin millî takımları mücadele etmiştir. Turnuva, 11 Haziran 2021 tarihinde Türkiye ile İtalya arasında oynanan maç ile başlamıştır. Bu açılış maçında İtalya, Türkiye'yi 3-0 mağlup etmiştir. Turnuvanın şampiyonu, 11 Temmuz 2021 tarihinde Londra'da oynanan final maçında İngiltere'yi penaltı atışlarında mağlup eden İtalya olmuştur. Bu, İtalya'nın yaşadığı 2. şampiyonluk olmuştur. Turnuvanın üçüncülükleri ise İspanya ve Danimarka paylaşmıştır.