Ev işçilerine sosyal koruma gerekli

Kocaeli İzmit'te Şerife Soysal, temizlik için gittiği evde balkon camlarını sildiği sırada 3'üncü kattan düşerek yaşamını yitirdi. Olay, ev işçiliğinde işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından denetimsizliğin ve güvencesizliğin hakim olduğunı bir kez daha gösterdi.

48 yaşında ve 3 çocuk annesi Şerife Soysal, balkon camlarını temizlemek için mermerin üzerine çıktı. Bu sırada dengesini kaybeden Soysal, beton zemine düştü. Soysal'ın düştüğünü görenlerin ihbarı üzerine adrese polis ve acil sağlık ekipleri geldi. Sağlık ekibinin kontrollerinde Soysal’ın hayatını kaybettiği belirlendi.

YARISI SOSYAL GÜVENLİK KAPSAMINDA DEĞİL

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)'nün geçen yıl yayınladığı rapora göre, dünyada ev işçilerinin yalnız yüzde 6’sı kapsamlı sosyal korumadan yararlanabiliyor. Ev işçilerinin yüzde 94’ten fazlası tıbbi bakım, hastalık, işsizlik, yaşlılık, işte yaralanma, aile, analık, çalışamazlık ve dul-yetim yardımlarını içeren tam kapsamlı korumaya erişemiyor.

"Ev İşçileri için Sosyal Güvenliği Hakkını Gerçekleştirmek: Politika Eğilimleri, İstatistikler ve Yaygınlaştırma Stratejilerine İlişkin Küresel İnceleme" başlıklı rapora göre, ev işçilerinin yaklaşık yarısı hiçbir sosyal güvenlik kapsamında değil; geriye kalan yarısı ise yasal olarak en az bir yardım kapsamında yer alıyor.

ÇOĞU KAYITDIŞI İSTİHDAMDA

Etkin kapsamanın yaygınlaştırılması, yasal kapsamanın oldukça gerisinde kalmış durumda. Her beş ev işçisinden yalnız birisi, uygulamada fiilen güvence kapsamında çünkü ev işçilerinin büyük çoğunluğu kayıt dışı olarak istihdam ediliyor.

En kişisel ve bakım ihtiyaçlarını karşılayarak haneleri desteklemek suretiyle topluma yaptıkları hayati katkıya rağmen, dünyadaki 75,6 milyon ev işçisi, yasal sosyal güvenlik kapsamından yararlanmada ve yasal sosyal güvenlik kapsamına etkin erişimde birçok engel ile karşılaşıyor. Genellikle, ulusal sosyal koruma mevzuatının dışında tutuluyorlar. Ev işçilerinin yüzde 76,2’si kadın olduğundan, sosyal koruma açıkları özellikle kadınları kırılgan durumda bırakıyor.

İLO’NUN ÖNERİLERİ

Rapora göre ev işçilerine sosyal koruma sağlamanın zorlukları gerçek bir durum olmakla birlikte, üstesinden de gelinebilir. Ev işçilerinin kapsamlı sosyal korumadan yararlanmasının nasıl sağlanacağına ilişkin raporda yer alan tavsiyeler şöyle:

• Ev işçilerinin, en az diğer işçiler için var olan koşullardan yararlanmasını sağlamak;
• Yasal kapsamanın fiilen kapsamaya dönüşmesini sağlayacak biçimde idari prosedürleri uyarlamak ve sadeleştirmek;
• Tescil ve ödeme prosedürlerini sadeleştirmek ve düzene sokmak, yeterli finansman mekanizmaları geliştirmek;
• Ev işçiliğinin özelliklerine uyacak yardım sistemleri tasarlamak;
• Kanun ve kurallara uymayı sağlayacak biçimde teftiş hizmetlerini ve şikayet-itiraz mekanizmalarını desteklemek;
• Ev işçileri ve işverenlerinin haklar ve yükümlülükler konusunda farkındalığını artırmak;
• Katılımcı ve entegre politika yaklaşımını desteklemek.