Evet, Yapay Zeka komünizm getirir
Dijital teknolojiler ve Yapay Zeka maddi üretici güçlerin parçası olduğundan, kaynakların dağıtımı da toplumsal ilişkilerin parçası olmaktan çıkar ve maddi sürecin parçasına dönüşür.Emek gereksiz hale gelmiştir ve böylece sermayeye dayalı üretim sistemi ortadan kalkar.
Dijital teknolojilerde Nesnelerin İnternetini konuşabileceğimiz aşamadayız. Çin Hükümeti’nin siber evrene yönelik programlarında “araçların interneti” ifadesi de yer alıyor. Şoförsüz ulaşım araçları internet ağına bağlı olacak. Bir sonraki adım ise üretim araçlarının interneti. Nesnelerin interneti, ulaşım araçlarının interneti, üretim araçlarının interneti hem tüketim ve dağıtım hem de üretimin verilerinin dijitalleşmesi ve Büyük Verinin parçasına dönüşmesi anlamına da geliyor.
Dijital teknolojilerin Büyük Veriyi üretme ve işleyebilme yeteneği, siber evreni, üretim ve tüketim verileri Büyük Verinin parçasına dönüştüğü ölçüde, kaynakları piyasadan daha etkin dağıtacak bir ortama dönüştürebilir. Piyasa insan-insan ilişkilerini düzenliyor. Bu yönüyle maddi değil toplumsaldır. Eğer üretim ve dağıtım insan-insan ilişkilerinin düzenlendiği bir alan olmaktan çıkartılıp sadece nesnelerini düzenlendiği bir alana dönüşürse piyasa daha fazla var olamaz. Yine de, Daron Acemoğlu’nun Oksijen’de yayımlanan “Yapay Zeka komünizm getirir mi?” başlıklı yazısındaki gibi meta ekonomileri sonrasına geçiş sürecinde dijital teknolojilerin oynayacağı rolü siber evrenin planlamayla uyumuna indirgemek diyalektik geçişin temel mekanizmalarını anlamamızı engelliyor.
Üretim süreci insan-insan ilişkilerinin yönetimine dayandığı ölçüde liberalizmin piyasayı kutsaması kolaylaşır. Acemoğlu’nun dijital teknolojilerin sonuçlarını tartışırken piyasa kavramını merkeze yerleştirmesinin altında bu kolaylıktan faydalanma amacı olabilir. Piyasanın arzı tekelleştirip o tekeli de kamulaştırarak ortadan kaldırılamayacağını 20. yüzyıl sosyalizm deneylerinden de biliyoruz. 21. yüzyılda sosyalizmi inşa süreçleri ise piyasa mekanizmalarının etkin kullanımı ile kamu mülkiyeti ve planlamanın birbirlerini dışlaması gerekmediğini gösterdi. Fakat meta ekonomileri sonrasına geçiş için piyasa-planlama uyumundan daha fazlasına ihtiyaç var.
Acemoğlu’nun makalesinde dikkate alınmayan nokta, dijital teknolojilerin ve “tamamen otomatize” olmanın piyasa ile olan ilişkisi değil, değer üzerinde yaratacağı sonuçlardır. Emek-değer teorisinin çok bilinen açıklamasının kısa ve basit halidir: Değer, emek sürecinde üretilir.
