Fitne çabaları boşa çıktı: Çin-Filipinler ilişkilerinde ‘altın çağ’

Yeni yılın ilk devlet liderleri zirvelerinden biri Çin’de yapıldı. Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr., 2023’ün ilk ziyaretini Çin Halk Cumhuriyeti’ne yaptı. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, konuk lideri 4 Ocak 2023’te Büyük Halk Salonu’nda ağırladı.

İki liderin görüşmesinin ardından yayınlanan açıklamada Güney Çin Denizi’ndeki sorunların “ilişkilerin bütününü bozmaması” gerektiği vurgulandı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sınır ve Okyanus İşleri Dairesi ile Filipinler Dışişleri Bakanlığı Deniz ve Okyanus İşleri Dairesi arasında doğrudan iletişim mekanizması oluşturulacağı duyurulan açıklamada görüş ayrılıklarının barışçıl yollardan çözülmesinin önemine değinildi.

Anlaşmazlıkların Güney Çin Denizi’nde Tarafların Davranış Kuralları Bildirisi (DOC), Birleşmiş Milletler şartı ve 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) temelinde barışçıl yollardan çözüşmesi için mutabakata varıldığı belirtildi. Ayrıca iki ülke arasında “Yıllık Savunma Güvenliği Görüşmeleri” başlatılacağı kaydedildi.

14 ANLAŞMA İMZALANDI

Ziyaret Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr.’ın haziran ayında göreve geldikten sonra Çin’e gerçekleştirdiği ilk ziyaret olma özelliğini taşıyor. Marcos ayrıca Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in 2023 yılında ağırladığı ilk yabancı lider. İlklerin gerçekleştiği temasta iki ülke arasında finans, e-ticaret, altyapı gibi alanları içeren 14 anlaşma imzalandı.

İki ülke liderleri, Kasım 2022’de Tayland’ın başkenti Bangkok’da düzenlenen Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü (APEC) Zirvesi’nde yüz yüze görüşmüştü.

‘ZİYARET GELECEĞE AÇILAN BİR KAPI’

Ziyarete ilişkin açıklama yapan Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Çin’in Filipinler’e komşu diplomasisi kapsamında öncelik verdiğini vurgulayarak “Umarım ziyaret sadece bir hatıra ziyareti olmaktan öte geleceğe açılan yeni bir kapı olacaktır.” dedi. Çin ve Filipinler’in Asya’da gelişmekte olan ülkeler olduğunu ve iki ülkenin kalkınmasının bölgesel iyi komşuluk ilişkilerine ve büyük bir kazan-kazan işbirliğine dayandığını söyleyen Xi, devamında şunları kaydetti:

“Çin tarafı, Filipinler ve diğer ASEAN üyeleriyle işbirliği ile kalkınmaya ve ASEAN’ın bölgesel işbirliğinde merkeziyetini korumaya istekli. Bu, bölgeyi Soğuk Savaş’ın gölgesinden ve bloktan bloğa çatışmadan kurtaracak ve bölge kalkınma ve refah için yüksek bir zemin olmaya devam edecektir.”

ORTAK PETROL ARAMA GÜNDEMDE

Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr. ise uzun zamandır beklenen Çin ziyaretini gerçekleştirmenin kendisine büyük bir zevk verdiğini ve bunun ASEAN üyesi olmayan bir ülkeye yaptığı ilk ziyaret olduğunu söyledi. Marcos, bu ziyaretle Filipinler – Çin ilişkilerinin iyi durumda ve önemli olduğunu dünyaya kanıtlamayı umduğunu ve her iki tarafın da ilişkileri geliştirmeye kararlı olduğunu söyledi. Filipinlerin Kovid-19 salgınıyla mücadelesine yardım eden Çin’e teşekkür eden Marcos, Çin ile petrol ve doğalgaz arama konusunda istişareye yeniden başlayacağını söyledi.

İLİŞKİLERDE YENİ BİR ALTIN ÇAĞ

Çin Komünist Partisi’nin İngilizce yayın organı Global Times’a konuşan Çin Sosyal Bilimler Akademisi Güneydoğu Asya Araştırmaları Merkezi Direktörü Xu Liping, Marcos’un ziyaretini Çin-Filipinler ilişkileri için ‘yeni bir altın çağ’ başlatma gezisi olarak yorumladı. Çin ve Filipinler’in çok geniş ortak çıkarları paylaştığını ve altyapı, tarım ve enerji işbirliğinde büyük bir potansiyele sahip olduğunu söyledi.

‘ABD FİLİPİNLERİ PİYON OLARAK KULLANAMAYACAK’

ABD’nin Filipinler üzerinden Güney Çin Denizi üzerinde kışkırtmalar ve çatışmalar yaratma girişimlerinde bulunduğu dönemin sona erdiğini söyleyen Xu, Marcos hükümetinin Çin ile ilişkileri düzeltme ve ABD’nin Filipinler’i Çin’i çerçevelemek için bir piyon olarak kullanma girişimlerini reddederek eski Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’nin görev süresince kurulan temele dayanarak ikili ilişkileri geliştirmeye çalıştığını belirtti.

‘ABD BÖLGE ÜLKELERİNE SOMUT FAYDALAR SUNAMIYOR’

Guandong Uluslararası Stratejiler Enstitüsü Araştırma Görevlisi Zhou Fangyin ise Global Times’a verdiği demeçte ABD’den gelebilecek karşı hamlelere dikkat çekerek “iki ülke ABD’den gelen baskılara ve etkilere dayanabilir ve Güney Çin Denizi sorununu birlikte istikrara kavuşturabilirse bu bölgesel güvenlik için çok büyük bir başarı olacağını dile getirdi. Çin ve Filipinler’in Güney Çin Denizindeki anlaşmazlıkları çözmek için ortak bir zemin yakaladığını kaydeden Zhou, artık ABD’nin iki ülkenin işbirliğini kesintiye uğratmak için egemenlik anlaşmalarından yararlanamayacağını, bu ihtimalin zayıf olduğunu söyledi. ABD’nin bölge ülkelerini kendi hegemonik stratejisine hizmet etmeye ikna etmek için somut faydalar sunma gücünün sınırlı olduğunu vurgulayan Zhou, “Washington’ın Güney Çin Denizi’ne müdahale şansı giderek azalıyor.” dedi.

BATI TELAŞLI

Financial Times’da (FT) yer alan analiz habere göre bu ziyaret Marcos hükümetinin ABD ile olan ‘geleneksel’ güvenlik ittifakına dair gelecekte nasıl bir politika izleyeceğine dair sinyallere verecek. Batı basını iki hafta önce Çin’in Güney Çin Denizinde yeni kara parçalarını işgal ettiğini iddia etmişti. Ziyaretin bu iddiadan sonra gerçekleştiğine dikkat çeken Financial Times’a göre önceki Duterte hükümetinin aksine Marcos hükümeti, ABD’ye daha büyük ortak tatbikatlar, yeni ortak üsler vadediyordu ancak Filipinler’in özellikle tarım sektörünü güçlendirmek için Çin yatırımlarına göz diktiğini yazdı. 2022 ilk dokuz ayında Çin’in 29,1 milyar dolar ticaret hacmi ile Filipinlerin en büyük ticari ortağı konumunda olduğu biliniyor.

Yeni kurulacak olan doğrudan iletişim mekanizmasına da değinen haberde “telefon hatlarının” olacak olayları engellemeyeceğini yazdı.