‘Fiyatları indiremesek de artışını engelliyoruz’
Acıpayam’daki fabrika 12 bin süt üreticisinden hizmet alıyor. Genel Müdür Aydın, ‘Üretici olmasa bu fabrika bir taş yığını.’ dedi. Tarım Kredi Kooperatifleri özel sektörden farklı olarak ucuz yemin yanı sıra sütün para etmediği dönemde de alım garantisi sunuyor
Özlem Konur Usta
Tarım Kredi Kooperatif Marketleri başta gıda olmak üzere temel ihtiyaç maddelerinde fiyat dengesini sağlamayı hedefliyor. Satış noktası sayısı bir yıl içinde ikiye katlanan kooperatif, kaliteli ürünü en uygun fiyata tüketiciye ulaştırma iddiasında. Denizli Acıpayam’da Tarım Kredi Kooperatifleri Süt A.Ş’nin bir yıl önce Aynes’ten aldığı süt ve süt ürünleri fabrikasını hem gezdik hem de başta Tarım Kredi Kooperatifleri Genel Müdürü Hüseyin Aydın olmak üzere yöneticileri ile sohbet ettik. Maliyetlerdeki artıştan söz eden Aydın, “Fiyatların aşağı inmesini sağlayamayabiliriz. Yukarı gidişine engel oluyoruz.” dedi.
MAĞAZA SAYISI İKİYE KATLANDI
Tarım Kredi Kooperatifleri bir yandan sanayi tarafına yatırımlar yaparak üretimi artırıyor diğer yandan ürünlerini tüketiciyle doğrudan buluşturabilmek için mağaza sayısını da çoğaltıyor. Tam bir yıl önce bin 571 olan satış noktası sayısı bugün ikiye katlanarak 3 bin 293’e ulaştı. Yıl sonuna kadar hedef 4 bin noktada tüketiciyle buluşmak. Aydın, “Büyüdükçe, sanayi tarafımız güçlendikçe, daha fazla ürün alacağız. Bu da fiyatların daha sağlıklı oluşumuna katkı verecek.” dedi.
Enflasyonun altında ezilen tüketici kooperatif marketlerden çok daha büyük indirimler bekliyor. Sohbetimiz sırasında “Fiyatların aşağı inmesini sağlayamayabiliriz. Yukarı gidişine engel oluyoruz. Gübrede, yemde ciddi bir duruş sergiledik. Fiyatını sabit tuttuğumuz zaman çıktı da ona göre fiyatlandırılıyor. Girdileri serbest bırakıp çıktılarda fiyat kontrolü yapamazsınız.” diyen Aydın’ın yanına gidip, “Sözlerinizi böylece yazabilir miyiz?” diye sorduk. Aydın yanıtladı:
“Söylemekte bir sakınca yok. Fiyatların yukarı yönde hareketine set oluyoruz. Fiyatlama yaparken bizim fiyatlamamızı ciddiye alıyorlar. Genel maliyetleri ben yönetmiyorum, maliyet artışı var.” Basın mensupları ile sohbet sırasında diğer yöneticiler de fiyatları nasıl kontrol altında tuttuklarını örnekleri ile anlattılar.
Tarım Kredi Holding Başkan Vekili Temel Tayyar Yeşil, et fiyatlarındaki artışa rağmen ürünlerin fiyatların olabildiğince sabit tuttuklarını söyledi. Sucuk örneği veren Yeşil, “Geçen yıl temmuz ayından ocak ayına kadar gelinceye kadar et fiyatı 110 liradan 230 liraya çıktı. Ocak ayında sucuğun kilogramı 200 liradan satılıyordu. Şimdi bilindik marka sucukların fiyatı 650 liraya kadar çıktı. Biz uzun süre aynı kalitedeki sucukta 300 lirayı göstermedik. 289 liradan sattık. Halen o sucuğumuzun fiyatı 380 lirayı geçmedi. Diğer markalar da 650 lirayı geçemedi. Hatta şimdi bizi görerek indirim, kampanya adı altında aynı sucuğu 480-490 liraya düşürdüler. 600 liraya sucuk markette hala var mı? Var ama bizim sucuğumuz 380 lira olduğu sürece onlar o fiyatı daha yukarıya çekemeyecekler.”
GÜNDE 1 MİLYON 350 BİN LİTRE SÜT
Tarım Kredi Kooperatifi, marketlerinde rafa koyduğu bin 200 ürünün 630’unu kendi üretiyor. Süt fabrikasını gezerken Tarım Kredi Süt A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Oğul, basın mensuplarına bir yandan fabrikayı gezdirdi diğer yandan soruları yanıtladı. Aynes’ten devralınan fabrikanın süt üretim bandından günde 12 bin litre süt geçiyor. Fabrika bir günde 1 milyon 350 bin litre süt işleme kapasitesine sahip. Hedef 2025’e kadar bu kapasiteyi 2 bin tona çıkarmak. Bin çalışanı var. Fabrikada, aklınıza gelebilecek yaygın zincir marketlerin kendi markaları için de üretim yapılıyor.
Oğul, “Tarım kredi marketinde fiyatı sabit tuttuğum ya da indirim yaptığım zaman zincir marketlerin hepsi bana ‘Orada indirim ürünleri var bize de verin.’ diye dönüyor. Bizim gibi onların da kendi markaları var. Bu markaların ürünleri fabrikamızda biz de ürettiğimiz için resmin tamamını görüyoruz. Biz kendi marketimizde sütü 20 liraya satmasak onlarda süt fiyatı 25 lira olur. Ben 20 liraya sattığım için o daha yüksek fiyata satamıyor. En fazla 50 kuruş oynar.” dedi.
PAZARIN YÜZDE 15’İNİ HEDEFLİYOR
Sütten bebek mamasına çok sayıda ürünün fiyatına etki etme imkanı var. Kooperatif, üretimin artmasına odaklanmış durumda. Oğul’a kooperatif marketlerin fiyat kontrolündeki etkisinin ne zaman daha fazla artacağını sorduk. Oğul, “Bir kapasiteyi neredeyse üç kat artırdık. Hedefimiz 2 bin ton süt işlemek. Türkiye’de pazar karşılığı olarak baktığınızda yüzde 5-6’sını kontrol ediyoruz. Bunu yüzde 10-15 seviyelerine getireceğiz ve ek yatırımlarla büyüteceğiz.” dedi.
Denizli Acıpayam’daki fabrika 12 bin süt üreticisinden hizmet alıyor. Tarım Kredi Kooperatifi’nin üreticiyle arasındaki ilişkiyi Hüseyin Aydın, “Üretici olmasa bu fabrika bir taş yığını.” diye özetledi. Biz de merak ettik, üretici sütünü satmak için neden Kooperatif’i tercih etsin? Abdullah Oğul anlattı:
“Bizde uçtan uca bir model var. Üreticilerimize ucuz ve kaliteli yem veriyoruz. İstikrar söz konusu. Süt sektöründe iki üç yılda bir inişler çıkışlar olur. Çiftçi zarar eder, sütler dökülür. Sanayici çok kâr eder. Malesef bir kesişme noktası yok. Hayvancılıktaki en önemli kıstas, bir kilogram yemle kaç kilogram süt alınabildiğidir. Ulusal Süt Konseyi ülkede fiyat belirler. O fiyatta da 1,3 paritesi iyidir. Bu, 1 kilogram yemle 1,3 litre süt üretilebilmesi anlamına gelir. Amatör üretici bile şuanda 1,5 paritenin üzerinde süt üretiyor. Hayvancılık için iyi bir dönemin içindeyiz.
Sütün para etmediği dönemde de siz üreticiye iyi bir fiyat verdiğinizde sizi tercih eder. Bizde, aidiyet duygusu daha yüksek. Özel sektör süt ihtiyacı olmadığında çiftçiyi ortada bırakıyor. Ama süt günlük çıkan bir ürün. Üretici her gün sütünü sağıp vermek zorunda. Bizim modelimizde yem tedariğinden ödeme gününe kadar takvim bellidir. Özel sektör para kazandığı zaman düzenli, para kazanmadığında ise düzensiz ödeme yapar. Sütte kalite için yağ, protein oranına bakılır. Kooperatif yemi ile standart ürün üretebilme garantisi veriyoruz. Özel sektörde yağ oranı düşükse ödemede kesinti yapılır. Özel sektör ayrıca ‘Benden yem alırsan senden süt alırım’ diye üreticiye şart koyar. Sütün yüzde 50-60’ını yemle barter (takas) yapıyor. Bizde böyle bir zorunluluk yok. Çiftçi kalite ve veriminden memnun olduğu için yemini de değiştirmek istemiyor. Ürünün mikrobiyal değerleri de kaliteyi etkiliyor. Verdiğimiz yemle kimyasal değerlerini standart hale getiriyoruz. Çiftçiye verdiğimiz eğitimlerle de patojenik bakterilerin daha az olmasını sağlıyoruz. Biz üreticiye hem düşük fiyatlı yem veriyoruz hem da süt alım garantisi veriyoruz. Hem biz hem çiftçi memnun oluyor.”
‘EN UCUZ MARKET İDDİAMIZ YOK’
Tüketicide “en ucuz market” beklentisi var. Hüseyin Aydın, “Böyle bir iddiamız yok.” dedi.. Farklı kalitedeki ürünlerin karşılaştırılmasına karşı çıkıyor. Aydın, “İthal Çin pirinci ile baldoyu karşılaştırdığınızda fiyatının aynı olması mümkün değil. Bizim iddiamız en kaliteli ürünü en uygun fiyata tüketiciye vermek. Kâr marjımız düşük. Ayakta kalmamız da şart hayatımızı devam ettirebileceğimiz oranda bu işi yapacağız.” sözleriyle açıkladı.
DEPO SORUNU TEDARİKİ ETKİLİYOR
Kampanya dönemlerinde markette raflar hızla boşalıyor. Yıllardır bu işin içinde olan büyük zincir marketlerin 70 kadar deposu var. Tarım Kredi’nin depo sayısı ise 16. Bu sayının artırılması hedefleniyor. Hüseyin Aydın, “Acıpayam’da ürettiğiniz sütü ve peyniri Adıyaman’a, Diyarbakır’a, Edirne’ye nasıl götüreceksiniz? Götürdünüz, tırla dükkan dükkan dağıtacak haliniz yok. Depoya ihtiyaç var. Market işine özel depolar olmalı. Tedarikte yaşanan sıkıntının kaynağı bu...”
YÖNETİMİ ÇİFTÇİ BELİRLİYOR
Tarım Kredi Kooperatif Grubu 24 milyar TL’lik öz kaynağa sahip. 853 bin çiftçinin ortağı olduğu gruba, her biri kendi yönetimini seçen bin 618 kooperatif üye. 100 kooperatif bir bölge birliğini oluşturuyor. Bölge birliklerinin yönetimleri de seçimle belirleniyor. 17 bölge birliği var. Bölge Birlikleri delegeleri seçiyor. Delegeler de genel kurulu oluşturuyor. Genel kurul da 4 yıl süreyle yönetimini seçiyor. Hüseyin Aydın, “Beni de bu yönetim kurulu atadı. Tarım Kredi Kooperatifleri baştan sona çiftçilerin iradesi ile yönetiliyor. Bünyesinde 19 şirket, 51 fabrika ve 23 bin personel var.” dedi.
GÜBREDE İNDİRİM HAZIRLIĞI
Tarım Kredi Kooperatifleri, sonbaharda yaygın olarak kullanılan 20.20.0 adlı gübrede indirim yapmaya hazırlanıyor. Kooperatif yetkilileri, ton başına 400 TL indirim yapılacağı bilgisini verdi. Kampanya 10 gün sürecek. 13 bin 500’e satılan ürünün piyasadaki fiyatı 13 bin 700 lira. Bir hafta içinde başlayacak kampanyada gübrenin satış fiyatı 13 bin 100 olarak belirlendi.
‘YAĞDA BÜYÜK OYUNCU OLMAYI HEDEFLİYORUZ’
Hüseyin Aydın, Trakya’da yeni bir yatırımla ilgilendiklerini de söyledi. Ayçiçek yağı üretimiyle ilgili planlar yaptıklarını ifade eden Aydın şöyle devam etti: “Yağda büyük oyuncu olmayı düşünüyoruz. Çünkü bu temel bir üründür. Hem ayçiçeği ekiminde, hem ürününün alımında, ürünün işlenip satılmasında kısacası tüm süreçlerde yer alıyoruz. Mevcut tesislerimiz artık küçük kalıyor. Kırklareli’de yeni bir tesisle ilgili görüşüyoruz. Tarım ilacı konusunda da piyasanın yüzde 70’ine yabancıların hakim olduğunu söyleyen Aydın, “İlaçtaki payımızı yüzde 5’lerden yüzde 15’lere çıkaracağız.” dedi.
MAHALLELERDE KOOPBAKKAL
Tarım Kredi Kooperatif Marketlerinde satılan ürünler mahalle aralarındaki anlaşmalı bakkalarda da satışa sunuluyor. İnternet sitesi üzerinden belli koşulları sağlayan bakkalar Kooperatif ürünlerine özel bir alan ayırarak satışını yapabiliyor. 51 şehirde 870 KoopBakkal var. Hüseyin Aydın, “Küçük esnaftan hiçbir distribütörlük ücreti ya da bir menfaat beklemiyoruz. Yazar kasamızı POS’umuzu koyuyoruz. 250 çeşit ürünümüz Tarım Kredi Markette hangi fiyatla satılıyorsa bakkalda da o fiyatla satılıyor. Belli bir kâr marjını bakkala bırakıyoruz. Mahalle aralarına hem küçük esnafa yardımcı oluyoruz hem de tüketiciye ulaşabiliyoruz.
