FP’den ‘tavan fiyat’ itirafı: Rusya’ya değil Avrupa’ya zarar verecek

ABD'nin Foreign Policy (FP) dergisi, Batı'nın Rus petrolü için belirlediği tavan fiyatın Moskova'nın gelirlerini azaltamayacağını, bundan Avrupalıların zarar göreceğini yazdı. 15 Aralık’ta yayımlanan “Fiyat sınırlaması neden Putin’e zarar vermeyecek?” başlıklı makale, Avrupa Birliği (AB), ABD, G7 ve Avustralya tarafından üzerinde anlaşmaya varılan Rus petrolüne varil başına 60 dolarlık tavan fiyat uygulamasının sonuçsuz kalacağını savunuyor.

Atlantik Konseyi Küresel Enerji Merkezi Başkanı Richard L. Morningstar ile Benjamin L. Schmitt imzası taşıyan analiz yazısında, Batılı liderlerin kararı “çok uluslu cesur bir başarı olarak lanse etmesine” rağmen “Rus petrol gelirlerine (…) ve savaşı finanse etme kabiliyetine darbe vuracağını düşünenlerin hayal kırıklığına uğrayacağı” söylendi.

‘BU FİYAT PUTİN’İN UYKULARINI KAÇIRMAZ’

Geçen yıllarda Rus petrolünün varil fiyatının 60 dolar civarında gezindiği belirtilen makalede, Rusya’nın Çin ve Hindistan gibi büyük alıcılara zaten bu fiyatın altında indirimli enerji ürünleri sattığı, Batı’nın yol açtığı kaybı da fazlasıyla telafi ettiği hatırlatıldı.

Foreign Policy analizinde, “60 dolarlık tavan kesinlikle Putin'in uykusunu kaçırmayacaktır. Üstelik piyasalar da endişeli görünmüyor. Eğer sınırlamanın amacı Rusya'nın savaş makinesini çalıştırmak için kullandığı fonları kesmekse fiyat yanlış belirlenmiştir. Rus petrolü için zaten mevcut olan fiyatı sabitlemek Kremlin üzerinde fazla bir baskı yaratmayacaktır.” değerlendirmesi yapıldı.

AB İÇİNDE BÖLÜNME VAR

Avrupa Birliği’nin 2023 Ocak’ında üst sınırı gözden geçirme kararını “iyi haber” olarak sunan yazarlar, Polonya’nın varil başına 30 dolar gibi yarı yarıya düşük bir fiyat talep ettiğini aktardı. Estonya Başbakanı Kaja Kallas’ın da “30-40 dolar arasında bir fiyatın Rusya’ya büyük zarar vereceği” görüşüne yer veren FP makalesinde, Yunanistan, Kıbrıs ve Malta başta olmak üzere, savaşın başlamasından beri Rus petrolü ticaretini iki katına çıkaran Akdeniz’de yer alan AB ülkelerinin daha yüksek bir tavan fiyat için bastırdığı kaydedildi.

Bu durumun “AB üye ülkeleri arasında bir bölünme” olduğu belirtilen makalede, 5 Aralık’ta yürürlüğe giren ambargo kararıyla benzer bir ayrışma yaşandığı tahlil ediliyor. Yalnızca deniz yoluyla yapılan petrol ticaretini etkileyen ambargo, AB’nin Rusya’dan toplam ithalatının üçte ikisini oluşturuyor. Geri kalan üçte bir ise boru hatları aracılığıyla, Macaristan, Slovakya ve Çekya üzerinden geçiyor. Balkan ülkelerinin baskısıyla Drujba boru hattı, yaptırımdan muaf tutulmuştu. Ayrıca Almanya ve Polonya da bu hattan petrol alımını sürdürüyor.

GERİ TEPMESİ AN MESELESİ

Foreign Policy, tüm bu durumun Batı’nın Rusya’ya karşı ortak tavrında çatlaklar yaratabileceğini değerlendiriyor:

“Hem tavan fiyat seviyesi hem de petrol ambargosu konusundaki bu anlaşmazlıklar, AB'nin Rus petrolüne yaptırım konusunda birlik sağlamakta zorlanabileceğine dair endişeleri arttırıyor. Bloğun büyük bir kısmı Kremlin'in mali durumu üzerinde fazla bir etki yaratmadan Rus petrolüne ambargo uygularken, çeşitli üye devletlerden ve vatandaşlarından tüm bu planın etkisiz olduğu ve sadece Avrupa'ya zarar verdiği yönünde şikayetler gelmesi an meselesi.”

Makalede “Batı, Putin'in Ukrayna'yı dondurmasından daha hızlı bir şekilde onun mali can damarını dondurmalıdır.” denmesine rağmen Almanya, Polonya gibi büyük ülkelerin yanı sıra ismi anılan Akdeniz ve Balkan ülkelerinin nasıl ikna edileceği yanıtsız bırakılıyor.

GÖZDEN KAÇAN YAPTIRIM SİLAHI: SİGORTALAR

Foreign Policy, Batı’nın Rusya’ya karşı kullandığı yaptırım silahları arasında “nakliye sigortalarının” gözden kaçırıldığını da dikkat çekiyor. Carnegie Endowment for International Peace tarafından hazırlanan bir raporda, Rus petrolünü taşıyan tankerlerin yüzde 95'inin AB hukuku kapsamında faaliyet gösteren sigortacılar tarafından sigortalandığı kaydediliyor. Rus petrolünün büyük bir kısmının ise Yunan nakliye firmalarınca taşındığı belirtiliyor. Limanların ise kaza korkusuyla sigortası olmayan gemilere yanaşma izni vermeyeceği ifade ediliyor.

AB’nin tavan fiyata uymayan şirketlere sigorta hizmeti vermeyi de yasaklayacağı belirtilen analizde, ABD’nin de “boşlukları kapamak” için yoğun bir faaliyet yürüttüğü aktarılıyor. ABD Hazine Bakanlığı’nın 22 Kasım’da yayımladığı kılavuzda, ABD’den hizmet sağlayan firmaların “ikincil yaptırımlardan korunması için fiyat sınırına uyduğuna dair beyanda bulunmasının” yeterli olduğu belirtiliyor. Yanlış beyanı takip etmek için bir mekanizma bulunmamasının, yaptırımların etrafından dolanma imkânı yarattığından şikayet ediliyor.