Gazetelere can suyu olacak, ilan gelirlerinde eşitlik sağlanacak

Bilgi bozmayı önleme (dezenformasyon) yasası, Meclis’te kabul edildi. Yasa, bilginin korunması sağlayacak, yalan haberin yayılmasının önleyecek. Yasanın getirdiği en önemli kazanımlardan biri de ilan gelirleri… Yasayla birlikte Basın İlan Kurumu (BİK) resmi ilanları artık daha eşit dağıtılacak, gazetelerin ilan gelirlerini daha eşit sağlayacak. Yasanın kabul edilmesinin ardından yazılı açıklama yapan BİK Genel Müdürü Cavit Erkılınç gelişmeyi, “gazetelere can suyu olacak” şeklinde yorumladı.

Gerçeğe aykırı bir bilgiyi alenen yayan kimseye, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası getiren, İnternet medyasını süreli yayın kapsamına alan düzenlemeleri de içeren bilgi bozmayı önleme (dezenformasyon) yasa teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.

TBMM Genel Kurulu'nda, iki haftadır görüşmeleri süren, 'Basın Kanunu ve Bazı Kanlarda Değişiklik yapılmasına Dair' kanun teklifi görüşülerek kabul edildi. Kanunla; internet medyası süreli yayın kapsamına alınacak, gazeteci sıfatıyla çalışanlar Basın Kanunu kapsamında çalışacaklar. Öte yandan internet haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresi kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve 'iletişim' başlığı altında bulundurulacak.

Yasaya göre resmi ilanlardan sağlanan gelirlergazetelere daha eşit gönderilecek. Şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek internet haber sitelerinde de resmi ilanlar yayınlanacak. İhaleler, işin yapılacağı yerde çıkan bir gazetenin yanı sıra bir internet haber sitesinde de duyurulabilecek. İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması veya internet haber sitesi yönetimi bulunmaması halinde ise ilan, aynı süreler içinde Basın İlan Kurumu İlan Portalında yer alacak. Basın Kanunu’nun "Cezai ve Hukuki Sorumluluklar" ile ilgili düzenlemeleri içeren bölümlerine internet haber siteleri de eklenecek.

İNTERNET MEDYASINA DÜZENLEME

İnternet medyasında yapılması öngörülen değişiklikler şöyle:

• Yayım durdurma müeyyidesi internet haber siteleri bakımından uygulanmayacak. İnternet haber sitesinin hükme uymaması halinde Cumhuriyet Başsavcılığı 2 hafta içinde eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini internet haber sitesinden isteyecek.
• İstemin 2 hafta içinde yerine getirilmemesi durumunda Cumhuriyet Başsavcılığı internet haber sitesi vasfının kazanılmadığının tespiti amacıyla asliye ceza mahkemesine başvuracak. Mahkeme en geç 2 hafta içinde kararını verecek. Başvurunun kabul edilmesi halinde internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam ile çalışanlarının basın kartına ilişkin hakları ortadan kalkacak.
• İnternet haber sitesi için sağlanan hakların ortadan kaldırılması, bu kanun veya ilgili mevzuat uyarınca öngörülen yaptırımların uygulanmasına engel olmayacak. İnternet haber sitesinde yayımlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde 2 yıl süre ile muhafaza edilecek.
• Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu olacak.

DÜZELTME VE CEVAP HAKKI

• İnternet haber sitelerinde zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorunda olacak.
• Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde ilk 24 saati ana sayfasında olmak üzere 1 hafta süreyle yayımlanacak.

BASIN KARTI RESMİ KİMLİKLE OLACAK

Basın kartlarının düzenlemesinde de değişiklikler yapıldı. Bu kapsamda; basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığına yapılacak, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek. Ayrıca, basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmesi için Türk Ceza Kanunu'nun 53'üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da bazı suçlardan hüküm giymemiş olması gerekiyor. Basın Kartı Komisyonu 19 üyeden oluşacak.

İLANLARDAN EŞİT FAYDALANMA

Yasaya göre resmi ilanlar, şartları Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca belirlenecek internet haber sitelerinde de yayınlanacak. İhaleler, işin yapılacağı yerde çıkan bir gazetenin yanı sıra bir internet haber sitesinde de duyurulabilecek. İhalenin yapılacağı yerde gazete çıkmaması veya internet haber sitesi yönetimi bulunmaması halinde ise ilan, aynı süreler içinde Basın İlan Kurumu İlan Portalında yer alacak. Basın Kanunu’nun "Cezai ve Hukuki Sorumluluklar" ile ilgili düzenlemeleri içeren bölümlerine internet haber siteleri de eklenecek.

YÜRÜRLÜK TARİHİ DEĞİŞEN MADDELER

Teklifin görüşmeleri sırasında Ak Parti'nin verdiği değişiklik önergesiyle, bazı maddelerin yürürlük tarihi değişti. 1 Ocak 2023'te yürürlüğe girecek bazı maddelerin tarihi 1 Nisan 2023 olarak değiştirildi. Maddelerin içerikleri şöyle: Resmi ilan ve reklam verilebilecek internet haber sitelerinin de Basın İlan Kurumunun internet siteleri üzerinden kamuoyuna duyurulmasını düzenlenmesi. İnternet haber sitelerinde yayınlanacak resmi ilan ve reklamların kapsam ve esaslarını düzenlenmesi. Gazete ve dergiler için uygulanan müeyyidelerin internet haber sitelerine de uygulanmasını düzenlenmesi. Vatandaşların icra, ihale, tebligat ve personel alanlarına ilişkin ilanlara tek merkezden kolayca ulaşabildiği Basın İlan Kurumu İlan Portalı'nda da ücretsiz yayın yapılması. İhalelerin internet haber sitesinde duyurulması. İnternet haber sitelerinin cezai ve hukuki sorumluluklarıyla ilgili düzenleme ve internet haber siteleri çalışanlarının Basın Kanunu kapsamına alınmasını öngören maddesi.

TARTIŞMALI MADDE

Kanun kapsamında yapılan görüşmelerde en çok 29'uncu madde tartışıldı. Türk Ceza Kanunu'nda yapılan değişiklikle; halk arasında endişe, korku veya panik yaratma saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayın yapan kimseye, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilmesine içeren maddeye hukukçular karşı çıktı. Maddede yer alan “endişe, korku ve panik yaratma” tanımının somut olmadığı kaydediliyor. Maddenin gerekçesinde internetin gelişmesiyle beraber ortaya çıkan ihtiyaçtan söz edilse de madde metninde tanımlanan eylemde internetten söz edilmiyor. Hukukçular madde metni ile gerekçe arasında çelişki olduğuna değiniyor. Ayrıca teklif metninin mevcut haliyle ceza normlarının taşıması gereken “açıklık ve belirlilik” unsurlarına sahip olmadığı uyarısı da yapılıyor. Öte yandan CHP, kanun teklifini Anayasa Mahkemesine taşıyacağını duyurdu.

SOSYAL MEDYAYA TÜRK VATANDAŞI ŞARTI

Sosyal ağ sağlayıcıların, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunca (BTK) yapılacak kullanıcı haklarına ilişkin düzenlemelere uymaları zorunlu olacak. Sosyal ağ sağlayıcılara, çocukların sosyal ağlarda daha etkin korunması için çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma yükümlülüğü getirildi. Sosyal ağ sağlayıcıların temsilcileri gerçek kişi ise bu kişinin Türkiye'de mukim ve Türk vatandaşı olması gerekecek. Bu temsilci tüzel kişi ise doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olması zorunlu tutulacak.