İnsanlık sahnesine adanmış bir ömür

Usta Tiyatrocu Genco Erkal, 86 yaşında hayatını kaybetti. Ömrünün son günlerine kadar sahnede olan, tiyatroyu hiç bırakmayan Erkal, “Hakkari’de Bir Mevsim” ve Fazıl Say’ın “Nazım Hikmet Oratoryosu” ile geniş kitlelerce tanındı ve sevildi. Erkal, 2 Ağustos Cuma günü Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde anma töreninin ardından defnedilecek.

TEK HECESİZ ELVEDA

Usta Tiyatrocu Erkal vefatından hemen önce Nazım Hikmet şiiriyle bir veda mesajı yayınlamıştı. Erkal, mesajında şu ifadelere yer vermişti:

“Hoşça kalın
dostlarım benim
hoşça kalın!
Sizi canımda
canımın içinde,
kavgamı kafamda götürüyorum.
Hoşça kalın
dostlarım benim
hoşça kalın...
Resimlerdeki kuşlar gibi
dizilip üstüne kumsalın,
mendil sallamayın bana.
İstemez... Tek hecesiz elveda.”

TİYATROYA ADANMIŞ BİR ÖMÜR

1960 yılında 22 yaşında ilk kez profesyonel olarak Muammer Karaca Tiyatrosu’nda sahneye çıkan Erkal, Muhsin Ertuğrul’un yönettiği ve oyuncu kadrosunda Yıldız Kenter, Müşfik Kenter, Sadri Alışık, Lale Oraloğlu ve Cahit Irgat’ın yer aldığı “Çöl Faresi” oyununda rol aldı. Kenterler’le beraber 2 sezon boyunca 6 oyunda sahneye çıktı. “Genco” belgeselinde kendi hayat hikâyesini anlatan Erkal, bu dönemi, kendisi için konservatuvar dönemi olarak adlandırıyor. Tiyatroda en iyi eğitimin usta çıraklıkla mümkün olduğunu söyleyen Erkal, Yıldız Kenter’i usta olarak gördüğünü söylemişti.

Erkal, belgeselde “Bizim için varsa yoksa tiyatroydu, televizyon öncesi tiyatronun kral olduğu zamanlar” ifadelerini kullanmıştı. 1965 yılında Gogol’ün ünlü eseri “Bir Delinin Hatıra Defteri” oyununu sahneleyen Erkal 1969’da politik tiyatronun öncülerinden sayılan Dostlar Tiyatrosunu kurdu.

O günden bugüne Usta Sanatçı, “Aslan Asker Şvayk”, “Asiye Nasıl Kurtulur”, “Abdülcanbaz”, “Alpagut Olayı”, “Yarışma”, “Yaşasın Savaş”, “Fay Hattı”, “Oyun Sonu”, “Marx’ın Dönüşü”, “Aymazoğlu’yla Kundakçılar”, “Sivas 93” gibi pek çok oyunu sahneledi.

NAZIM’LA HEP YAN YANA

“Nazım’ı çok geç keşfettim. Yasaklıydı. Yıllar sonra ilk kez yayımlanan Kuvayi Milliye’yi okuduğumda heyecandan titrediğimi hatırlıyorum. Yürekten tutuldum ben bu ozana. Kitaplarını yutar gibi okudum. Bu coşkumu izleyiciyle paylaşmayalım derken yıllar sonra projeyi buldum. Bütünüyle onun şiirlerinden oluşan bir oyun tasarladım. Nazım tek başına sahnede. Şiirleriyle, kendi yaşamını, sevdasını, hapisliğini, sürgün yıllarını ve ölümünü anlatıyor. 1975 yılıydı, ülkemizde bütünüyle şiirlerden oluşan ilk tiyatro örneğiydi.

Kerem gibiydi adı. Çok ses getirdi, yasaklandı, beraat etti, uzun süre oynandı. Benim Nazım yolculuğumun ilk durağı bu oldu. “Kerem Gibi” den sonra “Sevdalı Bulut” oyununu oynar Erkal. 1994 yılında uyarlayıp sahnelediği “İnsanlarım” oyununu 26 yıldır oynadı.

Erkal, Nazım Oratoryosu’nun ortaya çıkışını da belgeselde şu ifadelerle anlatmıştı:

“2001 yılında Kültür Bakanlığından aradılar. Biz Fazıl Say’a Nazım Hikmet’le ilgili beste yapması için teklif götürdük. O da Genco olursa yaparım dedi. Siz ne diyorsunuz deyince ben de Fazıl olduktan sonra ne isterse yaparım dedim. Böylece Nazım Oratoryosu doğdu. Aspendos, Efes gibi antik tiyatrolarda sergiledik bu gösteriyi. En son Volkswagen Arena’da peş peşe 3 konserde 10.500 izleyici topladı. Ayrıca dijital ortamda büyük bir ilgiyle takip edilen bir eser oldu.

Nazım benim şairim oldu. Giderek onunla özdeşleştim. Onun sözcüsü oldum. Nazım’la ben hep yan yanaydım”

‘BÜYÜK RUHLAR KALICIDIR’

Genco Erkal’la birlikte çalışan, besteci, piyanist Fazıl Say Erkal’ın ardından yaptığı paylaşımda “Büyük ruhlar kalıcıdır” dedi. Say paylaşımında şu ifadelere yer verdi;

“Seni tanımak, seninle yüzlerce defa aynı sahneyi paylaşmak gururdur benim için, onurdur yaşadığım ömrümde. Ruhumun en derin köşesine kadar onurdur. Senden o kadar çok şey öğrendim ki, sadece çok şanslıyım. Tüm bu anılar, 30 yıldır, konserlerimiz, Nazım Oratoryosu, Sivas93…Hep yaşadı hep yaşayacak. Büyük ruhlar kalıcıdır. Elveda demiyorum o yüzden. Çok sarsıldım. İzninizle “Yaşamaya dair” paylaşmak istiyorum, Nazım Oratoryosundan. Ölüm gününde yaşamak kazansın. Ölümsüzlük ile.”

Halk Müziği Sanatçısı Sabahat Akkiraz da Genco Erkal’ı unutmadı. Akkiraz, “Bazı sanatçılar için ölüm sadece bir duraktır. Usta Genco Erkal Hakka yürüdü. Yüreğim en derinden yaralandı. Cesareti, duruşu ve tiyatromuza kattıkları ile önünde saygıyla eğiliyorum. Işıklarda uyu usta” paylaşımını yaptı.

Ferhan Şensoy’un kurduğu Ortaoyuncular Tiyatrosu ise “Hoşçakal Genco Erkal” paylaşımını yaptı. Ankara Sanat Tiyatrosu ise, “Tiyatromuza da uzun yıllar emek vermiş; Politik Tiyatronun önde gelen ismi Genco Erkal'ı kaybettik... HOŞÇAKAL USTA...” sözleriyle Genco Erkal’ı andı.