Güçlü büyüme iş, aş yaratmadı

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, sanayinin sorunları bülteninin bu ayki sayısını büyümenin işgücü, bölüşüm ve istihdama etkisine ayırdı. Analizde, izlenen büyüme çizgisinin kalitesizliğine dikkat çekilerek işgücünün bundan yararlanamadığı, hatta önceki döneme göre gelir payı kaybettiği, bu tür büyümenin istihdam yaratmadığı, işsizliği azaltmadığı ve sürdürülebilir olmadığı, faiz indirimiyle devamında ısrarında ise önemli kırılmalara yol açacağı görüşlerine yer verildi.

BÖLÜŞÜM ADİL OLMADI

Analizde ortaya çıkan bazı tespitler şöyle sıralandı: “2021’in ikinci çeyreğinde, beklendiği gibi, sansasyonel bir büyüme oranı yüzde 22 ye yakın açıklanırken bunun arka yüzünde, 2020 ikinci çeyreğinde yüzde 10.4’lük küçülmenin metematiksel etkisi olacağı biliniyordu. Bu baz etkisinin ötesinde gerçekleşen büyüme ise sürdürülebilir görünmediği gibi, sonuçları açısından, özellikle emek için “hayırlı” bir büyüme olmadı. Hem milli gelir pastasının bölüşümünde hem de işsizlerin işe kavuşmasında olumlu sonuçlar yaşanmadı. 2021 ikinci çeyreğin büyümesinden işgücü, önceki çeyreğe göre 4 puan gelir kaybı yaşadı ve dönemin gayri safi katma değerinden 2020’nin 2. çeyreğinde aldığı pay yüzde 37 iken bu yılın 2. çeyreğinde yüzde 33’e kadar geriledi.”

YAN ETKİSİ YÜKSEK ENFLASYON

“Kredi pompalaması, ihracat zorlaması ile gerçekleşen; yan etki olarak yüksek enflasyon ve daha da kırılganlaşan cari denge sorunları yaratan bu kalitesiz büyüme, ülkenin en ağır sorunu istihdama, işe erişime de pek yaramadı. İkinci çeyrekte milli gelirdeki büyüme yüzde 22’de seyrederken istihdamdaki artış işten çıkarma yasaklarının da etkisiyle ancak yüzde 10’da kaldı. Yasak önlemi olmasa, daha düşük bir istihdam söz konusu olacaktı. Nitekim, yasakların kalkmasından sonra istihdamda yaşananları üçüncü ve son çeyrekte izlemek mümkün olacak. Ekonominin omurgası sanayide de flaş büyüme yaşansa da bu, istihdama olumlu katkı yapmadı. Sanayi büyümesi son 10 çeyrekte ortalama yüzde 6 büyüme gösteriyor olsa da sanayi istihdamındaki artış, çeyrek başına yüzde 1’i bulmuyor.”

8.5 MİLYON İŞSİZİMİZ VAR

“Temmuz ayı işgücü–istihdam verileri ise, uzun zamandır eve çekilen çalışabilir nüfusun işgücü piyasasına girdiğini, ama her 6 iş arayandan ancak 1’inin iş bulabildiğini oraya koydu. Temmuzda dar tanımlı işsizilk yüzde 12’ye çıkarken geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 24’e yaklaştı ve sayı olarak 8.5 milyonu buldu. Özetle, kalitesiz büyümenin sonuçları emek kesimlerine ne iş ne de aş olarak yansımış görünmüyor. Büyümeye omuz vermiş ihracata ise yine emek fiyatlarının ucuzlatılması etkili oldu. Bunun yanı sıra, başka tür maliyetler ödeten kurdaki artış, ihracatta belli bir ivmelenme yarattı. Pandemi dolayısıyla navlun fiyatlarının artışı ise Türkiye’ye jeopolitiğiden dolayı bir fırsat yaratarak ihracat artışında etkili oldu. Ama yine de artan ihracat, dışa bağımlı üretim nedeniyle, artan ithalat demek ve sonuçta yıllık 21 milyar dolarlık cari açık beklentisinden Türkiye’yi kurtaramıyor.”