Güvenceli değil ‘tehlikeli esneklik’ masada

İşçilerin bayramı için geri sayım başladı. 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü'nde TÜRK-İŞ, “vergide adalet” gündemiyle Bursa’ya çağrı yaptı. HAK-İŞ, Kocaeli’de olacağını duyurdu. DİSK ise Taksim çağrısı yaptı. Çalışma hayatının yıllardır süregelen sorunlarının üzerine ücretlilerin her geçen gün düşen alım gücünün de eklendiği bu 1 Mayıs’ta hükümetin 12. Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Programlarda ücretliler için ilan ettiği tehditler de gündemde.

KANUN DEĞİŞİKLİKLERİNİN MASAYA GELMESİ BEKLENİYOR

Hükümetin tek ve esnek bir iş kanunu üzerine çalıştığı biliniyor. Bunun yanı sıra 29-30 Nisan’da 13. Çalışma Meclisi beş yılın ardından ilk kez toplanacak.

“Türkiye Yüzyılında Çalışma Hayatı: Emeğin, Sendikal Örgütlenmenin ve İstihdamın Geleceği” temasıyla toplanacak olan Çalışma Meclisi’nde iş yasalarında yapılması planlanan değişiklikler de gündeme gelecek. Özellikle Kovid-19 salgınının ardından hızla değişen çalışma hayatına uyum sağlayacak düzenlemeler önemli bir ihtiyaç olarak duruyor. Ancak, süreç tehlikeli. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 12. Kalkınma Planı ve Orta Vadeli Programı esas alarak hazırladığı 2024-2028 Stratejik Planı, tehlike zillerini sene başında çalmıştı.

PLANDA NE VARDI?

“Esneklik” kavramının önemli yer tuttuğu stratejik planda 12. Kalkınma Planı doğrultusunda kadın ve gençleri ekonomide aktif hale getirmenin bir aracı olarak işgücü piyasasının esnekleştirilmesine yönelik programların hayata geçirileceği ifade edilmişti. İşgücü piyasasının “güvenceli esnekleştirilmesine” yönelik atılacak adımlarla işgücüne katılımın artırılacağı öne sürüldü. Uzaktan çalışma gibi esnek çalışma modellerinin yaygınlaştırılması da hedefler arasında yer alırken kamu sektöründe de esnek çalışma modellerinin uygulanmasına yönelik mevzuat çalışmaları yapılacağı açıklandı. Öte yandan sendikal örgütlenme oranının 2028’de yüzde 17 olmasını hedefleyen Bakanlığın gündeminde konuya ilişkin herhangi bir yasal değişiklik yok.

PÜSKÜRTÜLEN TEHDİT YENİDEN CANLANABİLİR

Bunların yanı sıra belirli süreli iş sözleşmelerinin yaygınlaştırılmasının da yeniden gündeme gelebileceği öğrenildi. Bir esnek çalışma biçimi olan belirli süreli iş sözleşmesinin 25 yaş altı ve 50 yaş üstü için yaygınlaştırmayı hedefleyerek kıdem tazminatı hakkını gasp etmeye yönelik düzenleme Kasım 2020’de sendikaların mücadelesiyle püskürtülmüştü.

TAVİZ YENİ RİSK GETİRİR

Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de “esnekliğin güvenceli olup olamayacağı” tartışma konusu. Hükümetin açıkladığı programlar ve başta Türkiye İşverenler Sendikası olmak üzere işveren temsilcilerinin aksine birçok çalışma hayatı uzmanı ve emek örgütleri “güvenceli esnekliğin” olmayacağı görüşünde. Esnekliği sosyal devlet aracılığıyla işçilere sağlanan güvencelerin yerini piyasanın taleplerinin alması olarak tanımlayan sosyal politika uzmanları da bu konuda verilecek tavizlerin önemli riskler barındırdığını ifade ediyor.