Hacı Yakşıklı'ya Opera ve Bale tepkisi! Tartışmaya Ahmet Hakan da katıldı

Gazeteci Hacı Yakışıklı TV100'deki köşe yazısında Opera ve Bale'yi hedef aldı. Yakışıklı, Göktürkler'de bale mi vardı?" diyen Yakışıklı'nın bu sözleri tepkilere yol açtı:

"Ben “Bale" isimli etkinliği sevmiyorum. “Çocuklarınızı baleye göndermeyin” diyebilirim, gidilmemesini tavsiye edebilirim. Ama ötesine geçemem; gidenlere “hakaret” edemem, onları “ilkel, çağdışı” diye yaftalayamam! Yalnız ben “Devlet Opera ve Balesi" diye bir şeyin olmasına karşı çıkarım. Bizim kültürümüzde olmayan bir şeyi koskoca Türkiye Cumhuriyeti Devleti niye sahipleniyor?" Göktürkler’de bale mi vardı? Balçiçek Hatun, Gökçe Kız, Bilge Kağan, Kültigin bale mi yapıyordu?

Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Batuhan Mumcu, Hacı Yakışıklı'ya yanıt verdi. Osmanlı dönemindeki Opera ve Bale gelişmelerini hatırlatan Mumcu şu ifadeleri kullandı:

"Hacı Bey, sanat evrenseldir ve devlet sanatı destekler. Türk kültüründe seyirlik oyunlar önemli bir yer tutar. Osmanlı, devlet geleneğinin önemli bir ayağı olan sanatı himaye etme, sanatçıyı koruma ve destekleme konularında hâmilik sıfatı ile sanatçılara ve sanat kurumlarına karşı maddi ve manevi olarak büyük bir destek vermiştir. Düşündüğünüzün aksine köklü bir opera ve bale geleneğine de sahibiz. 1800’lü yıllardan itibaren Osmanlı padişahlarımız, dünyaca ünlü bestecileri kadim kültür başkentimiz İstanbul’a davet ederek pek çok opera ve bale eserinin bu topraklarda sahnelenmesinin önünü açmıştır. Kıymetli kurumlarımızla sanat ve sanatçıları desteklemeye devam edeceğiz. Yeni sezonda temsillerimizin birinde sizi de misafir etmek isterim."

TARTIŞMAYA AHMET HAKAN DA KATILDI

Hürriyet Yazarı Ahmet Hakan, "Argüman üretirken Hacı Yakışıklı gibi olma" başlıklı yazısıyla Hacı Yakışıklı tartışmasına katıldı. Yakışıklı'ya cevap veren Hakan, "Hacı’m! Senin çok acil “bir argüman nasıl üretilir, bir mantık nasıl çalıştırılır" ifadelerini kullandı:

Göktürkler’de tasavvuf müziği de yoktu ama bizde Devlet Tasavvuf Müziği koroları var.

Balçiçek Hatun tiyatro yapmazdı ama bizde Devlet Tiyatroları var, başına da Tamer Karadağlı getirildi.

Bilge Kağan zamanında devlet festival mestival yapmazdı ama bizim devlet yapıyor.

Keltler, Cermenler, Vikingler falan... Bu ulusların hiçbiri bale yapmazdı ama şimdi hepsi yapıyor.

Hacı’m! Senin çok acil “bir argüman nasıl üretilir, bir mantık nasıl çalıştırılır” gibi konulara eğilmen lazım.

BALE, OPERA VE VALS OSMANLI'DA BAŞLADI

Yakışıklı'nın iddiasının aksine Bale, Opera ve Vals Osmanlı'da başladı. İkinci Mahmut dönemine kadar uzanan Bale, Opera ve Vals, özellikle Abdülmecit döneminde gelişme göstermiştir. Franz Liszt  gibi ünlü besteciler Saray'da konser verdi.1858 yılında Dolmabahçe Sarayı tiyatrosu adı verilen yapı inşa edilmiş Abdülmecid’in resmi açılışıyla faaliyetine başlamıştır.

Bu dönemde Giuseppe Donizetti Paşa, Mecidiye Marşı Sultan Abdülmecid'i bestelemiştir. 

İLK VALS MÜZİĞİ: YİNE BİR GÜLNİHAL

9 Ocak 1778 İstanbul’da doğan Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi,  Mevlevi olduğu için “İsmail Dede” “Dede Efendi”, babası hamam işletmecisi olduğu için, “Hamâmîzâde” (hammâmîzâde) diye tanındı.Yenikapı Mevlevihanesi’nde Ali Nutki Dede ile kardeşi Abdülbâki Nasır dede ve devrin ileri gelen musikişinaslarından yararlanarak kendini yetiştirdi. Ney üflemeyi Abdülbâki Nasır Dede’den öğrendi. Rivayete göre Osmanlı Sarayı'yla ilişkilerini sürdüren Dede Efendi'ye bir gün Fransız müzisyenleri ağırlama görevi verilir.

Fransızların bütün dünyada meşhur olan valsten söz açması üzerine Dede Efendi altta kalmaz ve Türk müziğinde de vals parçaları olduğunu söyler. "Bize bir eser lütfedebilir misiniz?" sorusu üzerine Dede Efendi yorgun olduğunu ve yarın çalabileceğini söyler. Dede Efendi bir gecede, Halil Paşa adına Gülnihal kalfa için yazdığı şiire bir beste oturtur. Ortaya Semai usulünde Rast makamında yani 3/4 lük Vals ritminde bir beste çıkar.