Halkı yanıltıcı bilgiye hapis cezası geliyor

Ak Parti ve MHP'li milletvekillerin imzasını taşıyan “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair” kanun teklifi TBMM Başkanlığı'na sunuldu. 40 maddeden oluşan teklifle “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu kapsamında "endişe, korku veya panik yaratma, ülkenin iç ve dış güvenliğini kamu düzenini ve kamu barışını bozmaya" yönelik yayın yapanların 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılması öngörülüyor. İnternet haber siteleri Basın Yasası kapsamında "süreli yayın" olarak tanımlanıyor ve çalışanlarının basın kartı almaları, Basın İlan Kurumu resmi ilanlarından yararlanmaları sağlanıyor. Teklifin 1 Ocak 2023’te yürürlüğe gireceği hükme bağlandı.

28 MADDE İNTERNET HABER SİTELERİNİ KAPSIYOR

Teklifin 28 maddesi internet haber sitelerinin Basın Kanunu kapsamına alınmasını düzenliyor. 28 maddenin bazıları şöyle:

• İnternet haber sitelerinin beyannameleri Cumhuriyet Başsavcılıkları yerine Basın İlan Kurumu'na verilecek.
• İnternet haber siteleri süreli yayın kapsamına alınıyor. Böylelikle, internet haber siteleri de ilanlardan yararlanabilecek.
• İnternet haber sitelerine yayın durdurma cezası verilemiyor ancak verilen süre içerisinde eksikliklerin giderilmemesi ya da gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmemesi halinde haber sitesi vasfı kazanılmaması tespiti şartı düzenlenecek.
• İnternet haber siteleri yayınladıkları içerikleri iki yıl süre ile muhafaza etmek zorunda olacak.
• İnternet haber siteleri için cevap ve düzeltme hakları kapsamında içeriğin yayından çıkarılması ile erişimin engellenmesi durumlarında düzeltme ve cevap metni bir hafta süre ile yayınlanacak.

4 SAAT İÇİNDE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI KARARI

• İnternet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesine dair 5651 sayılı kanunun “gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi” maddesinin ilk fıkrasına ek yapılacak. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanı, Cumhurbaşkanlığı veya millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi veya genel sağlığın korunması ile ilgili bakanlıkların talebi üzerine internet ortamında yer alan yayınla ilgili olarak 4 saat içinde yerine getirilmek üzere içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verebiliyor.
• Uygulamada karşılaşılan sorunların giderilmesi amacıyla içeriğin çıkarılması, erişimin engellenmesi kararlarının uygulama mercii noktasındaki tereddütlerin ortadan kaldırılması ve Erişim Sağlayıcıları Birliği'nin görev ve yetki alanı belirleniyor.
• Çocukların, gençlerin ve ailenin internetin yasa dışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve güvenli kullanımı konusunda bilgilendirilmesi için Birliğe ilave görevler veriliyor. Kişilik haklarının korunmasına yönelik olarak Birliğe yapılan müracaatlara ilişkin yapılacak itirazlarda takip edilecek yargısal denetim usulü hususunda düzenleme yapılıyor.
• İnternet ortamında işlenen suça konu yayınların içerik veya yer sağlayıcısının belirlenmesinde yaşanan sorunlar nedeniyle içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesi kararı verilebilecek katalog suçlarda, yurt içi-yurt dışı ayrımı kaldırılıyor.

DÜZELTME VE CEVAP YAZISI

• İnternet haber sitelerinde bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.
• İnternet haber sitelerinde zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorunda olacak.
• Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni, ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinin ana sayfasında 1 hafta süreyle yayımlanacak.

HAPİS CEZASI İÇEREN 29'UNCU MADDE

Düzenlemenin en çok konuşulan maddelerinden biri "dezenformasyonla mücadele" olarak bilinen 29'uncu madde. Söz konusu düzenleme ile Türk Ceza Kanunu’na "Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu eklenecek. Bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngörülen maddenin gerekçesinde “internetin sağladığı anonim ortamın yalan, yanlış veya manipülatif içeriklerin artmasına neden olduğu” belirtildi. Dezenformasyonun kanaat açıklama veya haber verme haklarıyla karıştırılmaması için maddede “halk arasında endişe, korku veya panik yaratma” unsurunun aranacağı kaydedildi.

Maddede şöyle denildi:

“Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli olacak şekilde alenen yaymak suç olarak düzenlenmektedir. Fiilin, 'kamu barışını bozmaya' elverişli olması aranarak, bu suçun somut tehlike suçu olduğu vurgulanmıştır. Bunun yanı sıra 'dezenformasyon' olarak nitelendirilen bu fiillerin, kişilerin bireysel kanaatlerini açıklama veya haber verme haklarıyla karıştırılmaması için fiilin, halk arasında endişe, korku veya panik yaratma saikiyle gerçekleştirilmesi ilave bir unsur olarak aranmaktadır.

KİMLİĞİ GİZLEMEK CEZA ARTIRIMI SEBEBİ

“Belirtmek gerekir ki, dezenformasyona konu içerik, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili doğrudan asılsız bir bilgi olabileceği gibi tahrif (değiştirilmiş) edilmiş bir bilgi de olabilecektir. Suçun, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hali, cezada artırım sebebi olarak öngörülmektedir.”

MİT'E YÖNELİK SUÇLAR KATALOG KAPSAMINDA

• Katalog suçlarla daha etkin mücadele amacıyla yurt içi yurt dışı ayrımı kaldırılacak. Söz konusu düzenlemenin gerekçesinde yapılan değişiklikle "yurt dışındaki bir intihara yönlendirme içeriğine müdahale edebilen Başkanın, yurt içindeki intihara yönlendirme içeriğine de müdahale edebileceği" ifade edildi.
• Milli İstihbarat Teşkilatı'nın faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar kapsamına dahil edilecek.

TEMSİLCİ TÜRK VATANDAŞI OLACAK

29 Temmuz 2020'de yasalaşan "sosyal ağ sağlayıcıları"na yükümlülükler getiren yasada öngörülen bazı düzenlemelerin de kapsamı genişletiliyor. Buna göre YouTube, Twitter gibi sosyal ağ sağlayıcılarının Türkiye temsilcisinin gerçek kişi olması halinde, Türkiye'de yerleşik ve Türk vatandaşı olması zorunluluğu getiriliyor. Sosyal ağ sağlayıcıların kuruma sundukları raporlar, başlıklar etiketleri, öne çıkarılan veya erişimi azaltılan içeriklere ilişkin algoritmalarına, reklam, şeffaflık politikalarına ilişkin bilgileri de içerecek.

BASIN KARTI DÜZENLEMESİ

Teklifle; yargı kararları doğrultusunda basın kartının basın ve ifade özgürlüğüyle ilişkilendirilmesi sebebiyle basın kartının kimlere verileceği kanunla yeniden düzenleniyor.

Basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek. Basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı veya kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması şartı aranacak.

HÜKÜM GİYMEMİŞ OLMA ŞARTI

Ayrıca basın kartı talep edenlerin başvuruda bulunabilmesi için Türk Ceza Kanunu'nun 53'üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı 5 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, güveni kötüye kullanma,milli savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar, casusluk suçları ve terör suçlarından (...) hüküm giymemiş olması gerekiyor.

NİTELİKLER KAYBEDİLİRSE BAŞKANLIKÇA KART İPTALİ

Basın kartı sahibinin, sahip olması gereken nitelikleri kaybettiğinin anlaşılması halinde bu durumda Komisyon değerlendirmesine gerek kalmadığından basın kartının Başkanlıkça iptal edilmesi öngörülüyor. Basın kartı sahibinin, basın ahlak esaslarına aykırı faaliyet ve davranışlarda bulunması halinde basın kartlarının Komisyon kararıyla iptal edilmesi düzenleniyor.

Yabancı medya mensuplarının basın kartını hangi şartlarda alacağı düzenlenerek, basın kartı alım işlemlerinde karşılıklılık esasının da gözetileceği hüküm altına alınıyor.