Her 4 kişiden 1’i işsiz

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Mart ayı işgücü istatistiklerini açıkladı. Buna göre dar tanımlı işsizlik yüzde 13.1 oldu. Geniş tanımlı işsizlik ise yüzde 25.8 olarak tespit edildi. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2021 yılı Mart ayında bir önceki aya göre 59 bin kişi artarak 4 milyon 236 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0.1 puanlık azalış ile yüzde 13,1 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde istihdam edilenlerin sayısı 550 bin kişi artarak 28 milyon 89 bin kişi, istihdam oranı ise 0.8 puanlık artış ile yüzde 44.3 oldu. İşgücü ise 610 bin kişi artarak 32 milyon 325 bin kişi, işgücüne katılma oranı da 0.9 puanlık artış ile yüzde 51 oldu. 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki aya göre 0.7 puanlık azalışla yüzde 25, istihdam oranı 1.4 puanlık artışla yüzde 31.4 oldu. Bu yaş grubunda işgücüne katılma oranı ise bir önceki aya göre 1.5 puan artarak yüzde 41.9 olarak tespit edildi. Mart ayında istihdam edilenlerin sayısı bir önceki aya göre tarım sektöründe 15 bin kişi, sanayi sektöründe 480 bin kişi, inşaat sektöründe 81 bin kişi artarken, hizmet sektöründe 27 bin kişi azaldı. İstihdam edilenlerin yüzde 17.3'ü tarım, yüzde 22’si sanayi, yüzde 6.4'ü inşaat, yüzde 54.3'ü ise hizmet sektöründe yer aldı. Zamana bağlı eksik istihdam, potansiyel işgücü ve işsizlerden oluşan atıl işgücü oranı 2.3 puan azalarak yüzde 25.8 oldu. Zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 18.2 iken, potansiyel işgücü ve işsizlerin bütünleşik oranı yüzde 21.2 oldu.

Mevsim etkisinden arındırılmamış işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 0.1 puan artarak yüzde 13.1; işsiz sayısı bir önceki yılın aynı ayına göre 288 bin kişi artarak 4 milyon 193 bin kişi olarak gerçekleşti. Mevsim etkisinden arındırılmamış istihdam oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 2.1 puan artarak yüzde 44; istihdam edilenlerin sayısı 1 milyon 845 bin kişi artarak 27 milyon 907 bin kişi oldu.

KAYITDIŞI YÜZDE 28.9

Mart ayında sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların toplam çalışanlar içindeki payını gösteren kayıt dışı çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı ayına göre 0.4 puan arttı, yüzde 28.9 oldu. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise bir önceki yılın aynı ayına göre 1.2 puan azalarak yüzde 17.8 oldu.

DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR)’nin TÜİK verilerini değerlendirdiği raporunda işsizlikte artış eğiliminin sürdüğü belirtildi. Hem dar hem de geniş tanımlı işsizlikte artışın devam ettiği belirtilen raporda TÜİK’in açıkladığı istihdam artışının da tartışmalı olduğuna dikkat çekildi. Salgında yükselişe geçen kadın işsizliğindeki artış da devam etti. DİSK-AR’ın hesaplamasına göre geniş tanımlı işsiz sayısı 9 milyon 204 bin oldu. Cinsiyete göre işsizlik oranlarına bakıldığında kadın işsizliğinin tüm türlerde erkeklerden yüksek olduğu görüldüğü belirtilen raporda mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizliğin erkeklerde yüzde 11.5 iken kadınlarda yüzde 16.5 olduğu tespit edildi. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) ise erkeklerde yüzde 21.6, kadınlarda yüzde 34 düzeyinde.

DAR VE GENİŞ İŞSİZLİK ARASINDAKİ MAKAS BÜYÜK

DİSK-AR’ın raporunda şu değerlendirmelere yer verildi: “Ekonomik kriz ve salgının da etkisiyle işgücü piyasası dışına çıkış, zamana bağlı eksik istihdamda artış ve iş bulma ümidinin kaybedilmesine paralel olarak dar ve geniş tanımlı işsizlik oranları arasındaki fark giderek açılıyor. Örneğin Mart 2019’da dar tanımlı işsizlik yüzde 13.9 iken geniş tanımlı işsizlik 19.7’ydi. Geniş tanımlı işsizlik dar tanımlı işsizlikten 5.8 puan yüksekti. Mart 2021’de ise dar tanımlı işsizlik yüzde 13.1 iken geniş tanımlı işsizlik yüzde 25.8 oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki fark 12.7 puana yükseldi. Dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni salgın dönemindeki işten çıkarma yasağının dar tanımlı işsizliği sınırlı düzeyde tutmuş olması ve işbaşında olunan sürenin azalmasıdır. Böylece dar tanımlı işsizlik sınırlı kalırken geniş tanımlı işsizlik fırlamıştır.

GENİŞ TANIMLI GENÇ İŞSİZLİK HESAPLANAMIYOR

“Kovid-19 döneminin işgücü piyasalarında yarattığı tahribattan gençler daha fazla etkileniyor. Salgından önce 2019 yılı sonu itibarıyla küresel düzeyde 15-24 yaş arası genç işsizliği yüzde 13.6 seviyesindeydi. Ancak salgın nedeniyle dünya genelinde her 6 gençten biri işsiz kaldı. Türkiye, Kovid-19 nedeniyle genç işsizliğinin arttığı ülkelerden biri. TÜİK genç işsizliğini son 1 aylık dönemde 0.7 puan azalışla ve son bir yıllık dönemde 1.8 puanlık bir artışla yüzde 25 olarak açıkladı. 15 ve üzeri yaş grubu için açıkladığı alternatif işsizlik hesaplamalarını 15-24 yaş grubu için açıklamıyor. TÜİK’in yayımladığı sınırlı veriler sebebiyle DİSK-AR da gençlerde geniş tanımlı işsizliği hesaplayamıyor.

İSTİHDAMDAKİ ARTIŞ İZAHA MUHTAÇ

“TÜİK’e göre istihdamda Mart 2020’den Mart 2021’e 1 milyon 726 bin kişilik artış yaşandı. Diğer bir ifadeyle 1.7 milyon kişiye yeni iş yaratıldı. Ancak bunun salgın koşullarında nasıl gerçekleştiği ve istihdamın nasıl olup da salgın öncesi düzeye yaklaştığı belirsiz. TÜİK istihdamda olup işbaşında olmayanların sayısını açıklamadığı için gerçekte kaç kişinin fiilen çalıştığı, kaç kişinin istihdamda göründüğü halde çalışmadığı bilinmiyor. Nitekim İŞKUR verileri ile TÜİK verileri arasında büyük bir uyumsuzluk var. İŞKUR’a göre 2020’de sadece 27 bin kişi salgın nedeniyle çalışamadığı için İŞKUR desteğinden yararlanırken bu sayı Mart 2021’de 1 milyon 862 bine yükseldi. Diğer bir ifadeyle salgın nedeniyle çalışamayıp İŞKUR’un kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteğinden yaranılanların sayısı Mart 2021’de bir önceki yola göre 1 milyon 834 bin kişi arttı. Bir yandan çalışamayıp İŞKUR desteği alanların sayısı 1 milyon 834 bin artarken öte yandan istihdamın 1 milyon 726 bin artması tuhaf ve izaha muhtaç bir çelişki olarak duruyor.”

DİSK’TEN İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ

-İşten çıkarmalar Kovid-19 süresince kesin olarak yasaklanmalı.

-İş Yasasının 25/II. Maddesi yeniden düzenlenmeli ve keyfi işten çıkarmalar sona ermeli.

-İşsizlik sigortası ödeneğinden yararlanma koşulları ve ödenek miktarı iyileştirilmeli.

-Kovid-19 koşullarında İşsizlik Sigortası Fonu ödeneklerinden yararlanmada ön koşul aranmamalı.

-İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımına son verilmelidir. Fon’dan işverenlere dönük teşvik ve destekler sona erdirilmelidir.

-“Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37.5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.

-İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.

-Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilerine kadro verilmelidir. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.

-Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

-Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.

1 AYDA 246 BİN 374 KİŞİ İŞSİZ KALDI

İŞKUR nisan ayı kayıtlı işsiz ve işe yerleştirme sayılarına ilişkin bültenini yayımladı. Buna göre bir ayda, İŞKUR’a kayıtlı 246 bin 374 kişi işsiz kaldı. Öte yandan nisanda İŞKUR aracılığıyla 100 bin 369 işe yerleşme yapıldı. Bunların 70 bin 340’ı erkeklerden, 30 bin 29’u kadınlardan oluştu. Ocak ayından bu yana ise 323 bin 723 kişi işe yerleştirildi.

Nisan ayında İŞKUR’un işverenlerden aldığı açık iş sayısı 117 bin 33 olarak gerçekleşti. Açık işlerin yüzde 99.1’i özel sektörden geldi. İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı nisanda, mart ayına göre yüzde 9.2 artış göstererek 2.910.290 kişi olmuştur. Kayıtlı işsizlerin yüzde 51.7’si erkek, yüzde 48.3’ü kadın, yüzde 34.9’u ise 15-24 yaş grubundan oluştu. Ocak-Mart 2021 döneminde 279 bin 256 kişi işsizlik ödeneğine başvururken bunlardan 82 bin 955’i ödeneği almaya hak kazandı.