Her şantiyeye bir şef

İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) İstanbul Şubesi, şantiye şefliğine ilişkin hazırladıkları raporu paylaştı. Şantiye Şefliği Durum Raporuna göre yapı üretim sürecinin yöneticisi pozisyonunda olan şantiye şefliği alanı son derece kontrolsüz ve sorunlu. İMO, “Her şantiyeye bir şef” çağrısında bulundu.

Bir basın toplantısı düzenleyen İMO İstanbul yönetimi adına açıklama yapan İstanbul Şube Başkanı Nusret Suna, şantiye şefliğinin bir yapının veya mühendislik-mimarlık hizmeti gerektiren herhangi bir işin, plan, proje ve hesaplarına, ilgili fen ve sanat kurallarına, teknik mevzuata uygun olarak yürütülmesi ve denetlenmesi işi olduğunu hatırlattı. Şantiye şefinin önemli görevleri bulunduğunu belirten Suna, “Bunlardan ilki yapının fen ve tekniğe, ruhsat ve projesine uygun olarak inşa edilmesi ikincisi inşaatın iş ve işlemlerinin planlanması, sevk ve idaresi, üçüncüsü iş güvenliğinin sağlanması işçi sağlığının gözetilmesidir” dedi.

Topraklarının yüzde 93’ünün aktif deprem kuşağı üzerinde bulunan Türkiye’de, güvenli yapı üretimi ve deprem nedeniyle oluşacak zararların asgariye indirilebilmesi için şantiye şefliğinin anahtar konumunda yer aldığını vurgulayan Nusret Suna, “Deprem hasarlarının çok büyük bir kısmı inşaat hatalarından kaynaklanmaktadır. Bilinçsizlik veya liyakatsizlik doğa olaylarını felakete dönüştürmekte, toplumda onarılması zor yaralar açmaktadır” diye konuştu.

İŞÇİ ÖLÜMLERİNİN ÇOĞU İNŞAATTA

Ayrıca şantiye şefliğinin kamuoyunu yakından ilgilendiren bir başka kilit rolünün, şantiye alanında işçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanmasıyla ilgili olduğunu belirten Suna, şunları kaydetti: “Ne acıdır ki ülkemiz yıllardır işçi ölümlerinde Avrupa birinciliğini ve dünya üçüncülüğünü bırakmamaktadır. Bu işçi ölümlerinin büyük çoğunluğunun inşaat sektöründe yaşandığı herkesin malumudur. Dolayısıyla, iş kazalarına karşı alınacak önlemlerde müteahhitlerin sorumluluklarını yerine getirmesinin yanı sıra, şantiye şefliğinin yetkin kişilerce ve tam zamanlı yürütülmesi hayati önemdedir.

“Yapı üretim sürecinde bu denli önemli bir görev olan şantiye şefliği, gerek mevzuatta yer alan, gerekse uygulamada yaşanan eksiklikler ve yanlışlıklar nedeniyle çözümün değil sorunun bir parçası haline getirilmiş, ivedilikle çözüm bekleyen bir alandır. Şantiye şefinin, taşıdığı sorumluluk ve şantiye alanında yüklendiği görevin kapsamı dikkate alındığında şantiyeden hiç ayrılmaması gereken bir görev olması gerekir. Bir mühendisin mevzuatta izin verildiği gibi, 30 bin metrekareye kadar 5 ayrı işin şantiye şefliğini yapma şansı yoktur. Üstelik ilgili mevzuata göre, yapım işinin tek ruhsata bağlı veya toplu yapı niteliğinde olması halinde yapı inşaat alanı sınırı uygulanmamaktadır. Bu koşullarda, nitelikli bir yapım hizmeti sunmak olanaksız hale gelmiştir, gelmektedir.”

KEYFİ GÖREVLENDİRMELER

Yapı üretim sürecinin yöneticisi pozisyonunda olan şantiye şefliği alanının son derece kontrolsüz ve sorunlu olduğunu söyleyen Suna, şöyle konuştu: “Mevcut durumda işin niteliği ile hiçbir ilgisi olmayan meslek gruplarının keyfi olarak şantiye şefliği görevini üstlenebildiği, hatta belirli bir kesimin şantiye şefliği görevini yürütecek meslek grubundan olup olmadığı dahi anlaşılamamaktadır. Elde edilen verilerden; Şantiye Şefleri Hakkında Yönetmeliğin 6’ıncı maddesinin 3’üncü fıkrasında yer alan ve şantiye şefinin görevlendirilmesinde ‘yapım işinin konusu, niteliği, büyüklüğü ile özel ihtisas gerektirip gerektirmediği ve ilgili imalatların oranının’ dikkate alınması gerektiğini bildiren hükmün varlığına rağmen, şantiye şefliğinin görevlendirilmesinde idarelerin keyfi davrandığı tespit edilmiştir.”

Elektrik tesisatı, mekanik tesisat, restorasyon ve elektrik ile mekanik tesisata ilişkin tadilat ruhsatları dışındaki yapı ruhsatlarında şantiye şefi olarak görevlendirilmesi gereken meslek gruplarının ilgili yönetmelikte tarif edildiğini belirten Nusret Suna, 2020 yılına ait yapı ruhsatı verilerine göre, toplam ruhsatlar içerisinde odaya üye inşaat mühendislerinin üstlendikleri şantiye şefliği oranının ise yüzde 45.8 olduğu bilgisini verdi.

KAĞIT ÜSTÜNDE ŞEFLİK ÇOK YAYGIN

Suna, şöyle devam etti: “Rapor ve deneyimlerimiz imzacılık diye tarif ettiğimiz, sadece resmi işlemlerde görünsün diye kâğıt üstünde kalan şantiye şefliğinin ne kadar yaygın olduğunu göstermektedir. Can güvenliği için asli bir çalışma alanı olan şantiye şefliğinin, bir deprem ülkesinde hepimizin gözü önünde ve ilgili her kurum ve kuruluşun bilgisi dahilinde sadece kağıt üzerinde kalması ülkemiz için bir utanç kaynağıdır. Bu durum depremle yaşamaya zorunlu olan ülkemizde bizzat can güvenliğimiz açısından tehdit oluşturmaktadır.”

Nusret Suna, İMO’nun, şantiye şeflerinin gelişimi için mesleki eğitimleri ve gerekli belgelendirmeleri yapmaya hazır olduğunu, odanın üzerine düşen görevleri yerine getirebilecek altyapıya, kadro yapısına ve tecrübeye sahip olduğunu söyledi.

ODA KAYIT BELGESİ İSTENMELİ

İMO İstanbul Başkanı Nusret Suna, çözüm önerilerini ise şöyle sıraladı:

• İstisnai durumlar dışında, her şantiye şefi sadece bir şantiyede tam zamanlı olarak görevlendirilmelidir.
• Şantiye şefliğinin üstlenilmesinde; yapım işinin konusunun, niteliğinin, büyüklüğünün ve ilgili imalatların oranının dikkate alınması, keyfi uygulamaların

sonlandırılması için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

• Şantiye şefliği sürekli eğitime ve mesleki tecrübeye gereksinim duyan bir görevdir. Bu görevi yerine getirecek kişilerin ilgili meslek odalarınca verilen

eğitimlere katılıp belgelendirilmeleri zorunlu tutulmalıdır.

• Gerçeğe aykırı beyanda bulunarak şantiye şefliği üstlenilmesinin önünü geçilmesi için şantiye şeflerinden Oda Kayıt Belgesi istenmelidir.
• Şantiye şefleri TMMOB tarafından belirlenen mühendislik asgari ücretinin altında çalıştırılmamalı, hak ve ücretleri yasal güvenceye alınmalıdır.