Herkes onun Palto'sundan çıktı: Modern Edebiyat'ın kurucularından Nikolay Vasilyeviç Gogol

"Palto", "Yol Arkadaşım", "Taras Bulba", "Bir Delinin Hatıra Defteri" ve "Ölü Canlar" gibi eserlerle tanınan, Rus ve Dünya Edebiyatı'nın en önemli isimlerinden birisi olan Nikolay Gogol'ün ölümünden 172 yıl geçti. "Palto" adlı öyküsüyle Modern Edebiyat'ın kurucuları arasında yer alan Gogol için, bir başka Dünya Yazarı Fyodor Dostoyevski, "Hepimiz Gogol'ün paltosundan çıktık" demişti.

PEKİ NİKOLAY VASİLYEVİÇ GOGOL KİMDİR?

1 Nisan 1809 tarihinde, orta halli toprak sahibi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Ukrayna'nın Soroçinski köyünde dünyaya gelen Gogol, Kazak kültüründen fazlasıyla etkilenir. Bu ilham ona daha sonra Taras Bulba adlı eşsiz eserini yazdıracaktır.

1828'de Petersburg’a gider. Niyeti memur olmaktır ancak işler umduğu gibi ilerlemez. Bu sefer Almanya'nın yolunu tutar, orada da parası bitene kadar kalır. Tekrar Petersburg'a dönen Gogol, burada çok düşük ücretli bir memuriyet bulmayı başarır. Ancak bu memuriyet 1 sene kadar sürer.

UKRAYNA'DAKİ KÖY HAYATINI ANLATARAK ÜNLENDİ

1831 – 1832 yıllarında Ukrayna'daki çiftlik hayatını anlattığı, hikayelerini Dikanka Yakınlarındaki Çiftlikte Akşam Toplantıları adlı eserinde toplar. Bu kitap onun edebiyat dünyasında parlamasını sağlar. Daha sonra ise Eski Zaman Beyleri adlı öyküsü gelecektir.

Ancak onu meşhur eden eseri ise Bir Delinin Hatıra Defteri'dir. Bugün bu eser dünyanın pek çok yerinde çeşitli biçimlerde tiyatroya uyarlanmıştır.

ÇARLIK RUSYA'NIN ÇÜRÜMÜŞLÜĞÜNÜ ORTAYA KOYDU

Büyük komedisi Müfettiş'te ise Gogol, Rusya'daki bürokrasiyle deyim yerindeyse dalga geçer. Ancak şimşekleri üzerine çekmiştir ve Rusya'dan ayrılmak zorunda kalır. Gogol için Roma günleri başlar. Burada, yakın arkadaşı Puşkin'in tavsiyesi üzerine Ölü Canlar'ı yazar. Eseri yazdığı sırada ise dostunun ölüm haberini alır.

DÜNYA EDEBİYATINA YÖN VEREN ESER: PALTO

Ölü Canlar’ın 1. cildinde ise Modern Dünya Edebiyatı'na yön veren Palto hikâyesi yer alır. Hikâyenin baş karakteri Akaki Akakiyeviç, minimal yaşayan bir insan portresi çizer. Ezilen küçük bir memur olan Akaki Akakiyeviç, bireysel hırslardan uzaktır ve tıpkı eski zaman insanları gibi düşünür. Ayağını yorganına göre uzatmakta ve kaderine razı olmaktadır. Ölü Canlar ile Gogol, Çarlık Rusya'daki çürümüşlüğü gözler önüne sererken, edebiyatta da kahramanın bireye dönüşümünü sağlar. Artık öyküde gerçek insanlar vardır. Dostoyevski bu sebeple "Hepimiz Gogol’ün Palto’sundan çıktık" diyecektir.

BELİNSKİ'NİN GOGOL'E MEKTUPLARI

Ömrünün son döneminde dine tekrar dönüş yapan Gogol, özellikle Belinski tarafından çok sert eleştirilir. Ünlü eleştirmen, Gogol'ün bu tavrını yerden yere vuran bir mektup yazar.

15 Temmuz 1847'de yazdığı mektupta Belinski, "Kibirli bir boyun eğişle gerçekten yüce yapıtlarınızı yadsıyarak başınıza nasıl büyük bir dert açtıysanız şimdi de içtenlikli bir boyun eğişle son kitabınızı yadsımalı ve eski yapıtlarınıza benzer yeni yapıtlar yayınlayarak bu ağır günahınızın kefaretini ödemelisiniz." ifadelerini kullanır.

Fakat Gogol, 1852 yılında Ölü Canlar romanının ikinci bölümünün el yazmalarını yakarak imha eder. Bu davranışından 10 gün sonra 42 yaşında Moskova’da ölür.