Honduras Dışişleri Bakan Yardımcısı: ‘Çin en güçlü ve önemli müttefik’

Yaklaşık 10 milyon nüfuslu Honduras, yıllık 30 milyar dolarlık GSMH ile Latin Amerika’nın ve hatta dünyanın en yoksul ülkelerinden biri. Ülkede kişi başı gelir IMF tarafından 3 bin dolar olarak hesaplanmış ve Honduras, bu rakamla dünya sıralamasında 135. ülke.

Diğer etkenlerin yanında yoksulluk, ülkenin özellikle ABD’ye göç vermesinin temel nedeni. Tahminlere göre nüfusun yüzde 15’i ABD’de yaşıyor. Bu göçmenlerin Honduras’a yaptığı havale ise, devlet bütçesinin yaklaşık üçte birine denk geliyor.

‘MUZ CUMHURİYETİ’NDEN AMERİKAN DARBELERİNE

Türkiye’de bilinen “Muz Cumhuriyeti” kavramı, tarihte ilk defa, Amerikalı yazar O. Henry tarafından 1904’te Honduras’tan esinlenerek betimlediği hayali bir ülke için kullanılmış.

Honduras’ın ABD’ye bağımlılığı göç ile sınırlı değil. Ülkenin temel ihracat pazarı ve sermaye kaynağı da ABD. Ekonomik bağımlılığa paralel olarak Washington, 20. Yüzyılda Honduras’a yönelik sayısız askeri darbe örgütlemiş. İlk darbe 1911’de, muz tarlalarının mülkiyeti üzerindeki tartışmadan kaynaklanırken ABD 1963’te toprak reformu ve kamulaştırmalar hedefleyen Honduras Devlet Başkanı’nı deviriyor.

CASTRO’YLA DEĞİŞEN ROTA

Ülkede en son darbe ise 2009’da yaşanıyor ve daha önce Aydınlık’a verdiği özel röportajda “neoliberalizmin döneminin sona erdiğini” belirten Manuel Zelaya’yı iktidardan indiriyor.

Ama Honduras yine de ABD rotasından çıkıyor. Manuel Zelaya’nın eşi Xiomara Castro, 2011 Kasım ayında düzenlenen başkanlık seçimlerini kazanıyor. Castro 26 Mart’ta ise ülkesinin Tayvan ile diplomatik ilişkilerini kesip, Çin Halk Cumhuriyeti’ni tanıyor.

Hükümetin bu kararını, Honduras Dışişleri Bakan Yardımcısı Gerardo Torres Zelaya’ya sorduk.

‘DARBENİN KAPATTIĞI KAPILARI AÇTIK’

• Hükümetinin Tayvan yerine Çin Halk Cumhuriyeti’ni tanımasının genel çerçevesi nedir?

Honduras, geleneksel olarak ABD ile İspanya ile yakın ilişkiler içinde oldu. Bunun yanında, Washington’un dünyanın çeşitli bölgelerinde girişimlerinde önemli roller oynayan Tayvan, Kolombiya ve İsrail ile yoğun ilişkilerimiz oldu.

Ancak Başkan Castro, bunun oldukça dar bir dış politika olduğunu ve özellikle 2009 darbesiyle Honduras’a ‘dünyanın kapılarının kapandığını’ tespit etti. Castro seçim kampanyasında bu kapıları tekrar açmayı vaat etti ve daha kampanya döneminde açıkladığı hükümet programında diplomatik ilişkilerin Tayvan yerine Çin’le kurulacağını ilan etti. Bu karar, çok taraflı bir dış politikanın unsurudur.

‘BATI’NIN DAYATTIĞI İLİŞKİLER DAR ZÜMREYE ÇIKAR SAĞLIYORDU’

• Çin’le ilişkiler kurmanızın somut bağlamı nedir? Çin’e hangi beklentiler içindesiniz?

 Honduras bugüne değin ticari anlamda ABD ve bazı Avrupa ülkelerine yoğunlaştı. Kurulan ekonomik ilişkiler ise sadece dar bir zümreye faydalı oldu ve ülkemizin kalkınmasını sağlamadı. Çin’e yönelik beklentilerimizi ise dört başlıkta özetlemek mümkün.

Birincisi Çin, yeni pazarlar ve iş insanlarımıza yeni fırsatlar sunuyor. Bu, kalkınmamız açısından oldukça önemli.

İkincisi, Honduras halkının yüzde 75’i yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Bunun sonucunda halkımızın önemli bir kısmı hayatını sürdürebilmek için başta ABD’ye göç ediyor. 6 bin kilometre yürüyerek ABD’ye gidiyorlar. Ukrayna bağlamında yükselen petrol ve gübre fiyatlarıyla enflasyon, yaşam koşularını daha da kötüleştirdi. Dolayısıyla Honduras, halkını doyurma sorunu ile karşı karşıya.

‘KUŞAK VE YOL GİRİŞİMİ ÖNEMLİ FIRSATLAR SUNUYOR’

Üçüncüsü ülkemiz bir borç krizinde. Honduras’ın dış borcu 100 yıl içinde artarak 2009 yılında 5 milyar dolar ulaşmıştı. Bugün ise 20 milyar dolar. Devlet bütçemizin yarısı, borcu ödemeye gidiyor. Dolayısıyla bizim, devlet krizi yaşamadan borcu ödemenin yollarını bulmamız gerekiyor.

Bu bağlamda, Kuşak Yol İnisiyatifi çok önemli altyapı projeleri vaat ediyor. Bunlar ülkenin kalkınması için önemli katkılar sunacak.

Dördüncüsü, Honduras dünyadaki iklim krizine hemen hiç olumsuz etki yapmıyor, ama iklim değişikliğinden en çok olumsuz etkilenen ülkelerden birisiyiz. Bizim, ekonomiyi boğmadan iklim krizine direnebilmek için altyapıya, projelere ve stratejilere ihtiyacımız var.

Özetle, yeni pazarlara erişim, enflasyonla mücadele, borç krizini çözme ve iklim değişikliğine yanıt bulmakta Çin’in dünyadaki en güçlü ve önemli müttefiklerden birisi olduğunu düşünüyoruz.

‘HALK TAYVAN KARARINA GENİŞ DESTEK VERİYOR’

• Tayvan’la ilişkileriniz nasıl devam edecek?

Adımımız Tayvan’a karşı değil. Tayvan’la teknoloji, tarım ve eğitim alanlarında bir dizi ortaklığımız var ve bunların sürmesini arzuluyoruz. Tayvan’ın ülkemize verdiği destek için her zaman müteşekkir olacağız.

Diğer yandan biz siyasetimizi her zaman açık ve şeffaf bir şekilde ilan ettik. Dolayısıyla, Honduras halkının egemen bir kararı olan bu gelişme, Tayvan için sürpriz olmadı. Ve Honduras halkının bu karara geniş destek verdiğini de belirtmek isterim.

‘DENGE GÖZETECEĞİZ’

• ABD hükümeti karara nasıl bir tepki verdi?

Şimdiye değin ABD Hükümeti’nden resmi bir tepki almadık. Daha önce de bahsettiğim gibi bu, Honduras’ın egemen bir kararıdır. ABD yetkilileri bize sizinkilere benzer sorular sordular. Ancak resmi bir tepki vermediler.

Honduras ABD ile geleneksel ve güçlü ilişkilere sahip ve biz bunları, özellikle göç ile suç örgütleri ile mücadele alanlarında sürdürmek istiyoruz. Bölgemizde demokrasiyi teşvik etmek de bir gündem maddemiz.

Ocak ayında ABD ile ikili hükümet görüşmeleri gerçekleştirdik. Bunları oldukça yapıcıydı. Umarım Honduras bir yandan ABD ile geleneksel ilişkilerini koruyup, diğer yandan Çin Halk Cumhuriyeti ile yeni ilişkiler kurabilecektir.