Hukukçular hangi edebi eserleri okumalı

Uygarlığı uygarlık yapan ve hukukun üstünlüğüne vurgu yapan büyük yapıtlar, hukukçular ya da genel kamuoyu tarafından ne kadar biliniyor? Ortalama hukuk eğitimi almış bir avukat, savcı, yargıç, arabulucu ya da noter; Euripides’i, Sophokles’i, Platon’u, Cicero’yu, Seneca’yı, Montesquieu’yü, Shakespeare’yi, Jean Jacques Rousseau’yu, Voltaire’i, Victor Hugo’yu, Emile Zola’yı, Dostoyevski’yi, Tolstoy’u, Proust’u, Kafka’yı okumuş olabilir mi? Ya da Koçi Bey’i, Kâtip Çelebi’yi, Nizamülmülk’ü, Ömer Seyfettin’i, Sabahattin Ali’yi, Kemal Tahir’i, Nazım Hikmet’i?... Yetkin bir hukuk düşüncesine sahip olmak için bunların hepsi okunmalı, bilinmeli, özümsenmeli midir?

Bunun yanıtını vermeye çalışan son derecede ilginç ve kapsamlı Edebiyatta Hukuk kitabı yayımlandı. Bu kitabı hazırlayan ekip, söz konusu eserleri ve seçkilerine aldıkları daha pek çoklarını içselleştirmeden toplumda güçlü bir adalet duygusu yaratmanın mümkün olmadığını düşünüyor.

57 YAZAR, İKİ ÇEVİRMEN, 83 YAZI

Kitap Hikmet Temel Akarsu, Fırat Pürselim, Rana Hima, Türkiz Özbursalı, Sabri Kuşkonmaz ve Fuat Sevimay tarafından hazırlanmış. 57 yazar ve iki çevirmen, 83 yazı ile 94 ayrı kitabı inceleyerek kitaba katkıda bulunmuş. Böylece kapsamlı bir külliyat meydana getirilmiş. Hukukun kanunların uygulanmasından ibaret bir şey olmadığını, vicdan, empati, etik, merhamet, uzlaşı, saygı, toplumsal değerler, insanlık durumları gibi sayısız unsurun uygarlıkla birlikte gelişmesi sonucu ortaya çıkan bir anlayış olduğunu savunuyorlar.  Yazarlar basın duyurusundan şöyle diyorlar:

“Kanaatimizce hukuka referans olmuş büyük yazınsal ve düşünsel yapıtların okunurluk ve bilinirlik oranının yükselmesi insanımızı da hukukçumuzu da niteliksel olarak bir üst boyuta eriştirecek bir gerekliliktir. Aslında çağdaş bir bireyin ya da en azından ortalama bir entelektüel olması beklenen her hukukçunun bu büyük yapıtları henüz lise aşamasındayken okumuş ve içselleştirmiş olması gerekirdi. O halde sual şudur: Uygarlığı oluşturan temel yapıtlardan bîhaber olunarak uygar bir dünya kurulabilir mi?

Yanıt çok açık: Hayır!

TEMEL HUKUK KÜLTÜRÜ

İşte bu alandaki boşluğu doldurmak üzere; ortalama bir hukukçu için okunmazsa olmaz yapıtları sorup, soruşturup, araştırıp, inceleyip sıralayarak bir liste hazırladık. Bu listedeki büyük yapıtlar hakkında konunun uzmanı akademisyen, yazar ve hukukçuların yazmış oldukları inceleme yazıları vasıtasıyla bu eserlerdeki derinliklerin ve uygarlığa dair varsıllıkların, hukuksal algıya dair insanlık durumlarının ve kavramların tartışılmasını ve içselleştirilmesini sağlamak istedik.”

Kitabın sunuş yazısında; Kuşkusuz insanlığın ortaya koyduğu her yapıtta hak, hukuk ve hakkaniyete dair muhtelif göndermeler ama az ama çok mevcuttur. Kuşkusuz ne yaparsak yapalım listemiz bir miktar eksik kalacaktır. Kuşkusuz pek çok değerli hukukçu (ya da hukukla bir şekilde ilişki kurmuş / kurmak zorunda kalmış sade vatandaş) bizim listemize birçok eklenti yapmak arzusunu taşıyacaktır. Böylesi bir listenin mükemmelini bulmak, bunu yasa gibi ortaya koymak mümkün değildir. Biz sadece ve sadece, bu çalışmamızla; ‘Temel Hukuk Kültürü’nü üniversal meselelerin odağına taşımak ve hukuksal bir aydınlanma ve erginleşme sürecini başlatmak istedik” deniyor.

HAYATIN İÇİNDE HUKUKUN YERİ

Edebiyatta Hukuk, yazar Hikmet Temel Akarsu’nun bir süredir hazırlamakta olduğu “konsept” edebiyat kitaplarından bir yenisi. Daha önce de Edebiyatta Mimarlık, Çağdaş Dünya Edebiyatında Mimarlık, Çağdaş Türk Edebiyatında Mimarlık, Sinemada Mimarlık, Edebiyatta Denizcilik gibi seçkiler hazırlamış olan Akarsu bu defa hukuk konusunu ele almış ve bu alanın edebiyata yakın duran isimleri ile birlikte bu seçkiyi oluşturmuş.

Kitabı hazırlayan ekip içindeki Fırat Pürselim’in hem avukat hem de tanınmış bir öykücü olduğunu biliyoruz. Sabri Kuşkonmaz ise hem avukat hem noter hem de tanınmış bir şair ve romancıdır. Rana Hima’nın da hem başarılı bir avukat hem de üniversitelerde hukuk dersleri veren bir hoca olduğunu biliyoruz. Kitabı hazırlayan editoryal grubun dışında, yazılarıyla esere katkıda bulunanlar arasında da yazın dünyasının tanınmış hukukçu-yazarları var: Tunca Arslan gibi, Behçet Çelik gibi, Hüseyin Özgür gibi…

 Edebiyatta Hukuk kitabında, okurların edebiyatın ve hayatın içinde hukukun yeri ve önemi üzerine düşünmeleri amaçlandığı gibi, kapsamlı bir okuma listesi de sunulmakta. Arka kapaktaki notlardan alıntılayarak aktaralım: Lysistrata (Kadınlar Savaşı) gibi Antik Yunan tragedyalarından Reis Bey gibi günümüz tiyatro eserlerine, Suç ve Ceza gibi klasikleşmiş romanlardan Dünyanın En Güzel Arabistan’ı gibi şiirlere, Fahrenheit 451 gibi distopyalardan Mülksüzler gibi ütopyalara, Mavi Sürgün, İçimizdeki Şeytan, Körduman, İnce Memed gibi bu toprağın emeklerinden Yeniden Çarmıha Gerilen İsa, Bülbülü Öldürmek gibi dünya edebiyatının önemli verimlerine uzanan geniş bir perspektif içinde toplam 94 kitap 83 ayrı makalede anlatılmıştır.

10 ANA YAZI BAŞLIĞI

Kitapta 10 grupta toplanan yazı başlıkları şöyle: Hukuka Dair Kadim Retorik, Kamu İdaresinde Hukuk, Kişisel Vicdanda Hukuk, Hukukun Üstünlüğüne Referans Yapıtlar, Adalet Duygusundan İlham Alan Yapıtlar, Hukuk Üzerine Ütopya ve Distopyalar, Suç ve Suçlu Kıssaları, Hukukun Farklı Uygulamalarına Dair Yapıtlar, Hukuk ve Toplumsal Cinsiyet Sorunsalları, İnfaz Tragedyaları.

Bu başlıklar altında toplanmış olan ve yüksek bir hukuk bilinci yansıtan büyük şaheserlerin tümünün adını burada sıralamayalım. Ama kitabı edineceklerin, orada hukuk meselelerine odaklanmış büyük edebiyat yapıtları hakkındaki bilgilerini geliştirerek eşi benzeri bulunmaz bir kültürel derinlik edineceklerini rahatlıkla söyleyebiliriz. Edebiyatta Hukuk, her hukukçunun; hatta yolu hukuğa düşmüş/düşecek herkesin kitaplığında; daha da ötesi başucunda bulunmalı.