‘İçi boşaltılan’ Gazze tasarısı BM’den geçti
Günlerce süren ertelemelerin ardından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Gazze'deki savaşa ilişkin karar tasarısını kabul etti. Acil ateşkes çağrısını görmezden gelen karar, son şeklini alana kadar Washington'ın muhalefetiyle karşılaştı.
Gözen Esmer
Editor
BMGK’nın Filistinle ilgili karar tasarısı, Konseyin 15 üyesinden 13'ünün lehte oyuyla kabul edildi. Veto hakkına sahip daimi üyeler ABD ve Rusya çekimser kaldı Karar, Gazze Şeridi'ne "insani yardımın derhal, güvenli ve engelsiz bir şekilde ulaşması" ve belirsiz bir gelecekte "çatışmaların sürdürülebilir bir şekilde durdurulması için gerekli koşulların yaratılması için acil tedbirler” alınması çağrısında bulunuluyor.
ABD İŞİ YOKUŞA SÜRDÜ
Oylamadan önce kapalı kapılar ardında süren müzakerelerde ABD'nin muhalefetine maruz kalan başlıca konunun, orijinal taslaktaki “çatışmaların derhal durdurulması" çağrısı olduğu belirtildi. Bu nedenle karar taslağının Washington ve Tel Aviv'in ısrarıyla "daha pasif bir formülasyona" yönlendirildiği açıklandı. CNN'e konuşan üst düzey bir ABD'li diplomat, karar oylamasının 4 kere ertelenmesine Washington'ın bakış açısına göre açıklık getirerek, “bence son birkaç haftadır yaşanan en büyük anlaşmazlık şu oldu: Çatışmaların durdurulması için doğru zaman şu an mı? Yoksa koşulların uygun olması mı gerekiyor? Oylama için koşulların uygun olması gerektiği konusunda kendimizi rahat hissediyorduk." dedi.
Daha önce Amerikan basınına konuşan kaynaklar, karar taslağı üzerindeki önemli anlaşmazlık noktalarından birinin BM'nin "Gazze Şeridi'nde BM Genel Sekreteri'nin yetkisi altında gerekli personel ve ekipmana sahip bir izleme mekanizması kurulması" talebi olduğunu söylemişti. ABD, Gazze'ye gidecek yardımlar için BM tarafından oluşturulacak bu tip bir girişimin işleri hantallaştıracağını ve kritik yardımların ulaştırılmasını geciktireceğini savunmuştu.
HAMAS'IN KINANMAMASI WASHINGTON'I ÜZDÜ
Washington'ı karara ilişkin hayal kırıklığına uğratan noktanın ise 7 Ekim'de yaşananların açık ve net bir şekilde kınanmaması olduğu bildirildi. ABD BM Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield konuya ilişkin olarak, "Konseyin HAMAS'ın bu çatışmayı başlatmaktan sorumlu olduğunu açıkça ifade edebilmesi gerektiğini düşünmemiz de dahil olmak üzere bazı temel pozisyonlarımız var." ifadelerini kullandı. Reuters'e konuşan ABD'li bir diplomatın, "HAMAS'ın kınanmasını görmeyi çok isterdik. Konseyin bu noktaya nasıl gelindiğini tam olarak neden açıklayamadığını anlamıyoruz. Ama günün sonunda diplomasinin amacı da budur." ifadelerini kullanarak BMGK'da bu oylamanın yapılmasına yol açan sebebin Filistinli grup olduğunu öne sürdüğü belirtildi.
'KARAR ETKİSİZ HALE GETİRİLDİ'
Rusya'nın BM Büyükelçisi Vasiliy Nebenzya, oylamadan hemen önce Konseyde, orijinal taslakta belirtilen "çatışmaların derhal durdurulması" ifadesine geri dönülmesi talebinde bulundu ancak öneri, ABD tarafından veto edildi. Daimi Temsilci, El Cezire'ye verdiği demeçte, Gazze'de ateşkes çağrısı yapan BMGK kararının "etkisiz" hale getirildiğini söyledi. Üst düzey diplomat, günlerce süren müzakereler sonucunda ABD'nin ilk karar taslağına karşı çıkmasının "dişsiz" ve "kısırlaştırılmış" bir sonuç ortaya çıkardığını belirtti. Nebenzya özellikle, "düşmanlıkların sürdürülebilir bir şekilde durdurulması için gerekli koşulların" yaratılması çağrısında bulunan “sulandırılmış” dili eleştirerek, bu tür ifadelerin çatışmaları etkili bir şekilde durduramayacağını ve İsrail'e operasyonlarını sürdürmesi için "serbest bir el" vereceğini belirtti.
'YETERSİZ BİR ADIM'
HAMAS, Gazze'ye ilişkin karar tasarısını "yetersiz bir adım" olarak değerlendirdi ve ABD'yi metnin "içini boşaltmakla" suçladı. İsrail'in köklü gazetelerinden Harretz'te yer verilen HAMAS açıklamasında, "ABD yönetimi, son beş gündür bu kararın içini boşaltmak ve İsrail'in savunmasız Filistin halkına yönelik saldırganlığını durdurmak için uluslararası toplumun ve BM Genel Kurulunun iradesine meydan okuyan bu zayıf formülü sunmak için çalışıyor" denildi.
Filistin'in BM Büyükelçisi Riyad Mansur, "İsrail insani ateşkes çağrılarını görmezden gelmeye devam ediyor. Kuşatması insanlık dışıdır." diyerek oylamaya tepki gösterdi. Kararı “sadece doğru yönde atılmış bir adım" olarak niteleyen Mansur, "ancak ateşkes olmadan soykırımı durdurmanın bir yolu yok.” ifadesini kullandı ve Gazze'deki ölü sayısının 20 bin'i aştığını ve BM'ye göre yarım milyon insanın açlık riski altında olduğunu vurguladı.
'ABD BİZİM İÇİN ÇOK ÇALIŞTI'
Tel Aviv'in BM Büyükelçisi Gilad Erdan, Konsey kararının ardından "İsrailli yetkililerin Gazze'ye giren yardımları izleme ve denetleme yetkisini koruduğunu" ifade etmekte gecikmedi. Dışişleri Bakanı Eli Cohen ise "BMGK'nin yardımların HAMAS'a değil hedefine ulaşmasını sağlaması gerektiği yönündeki kararı doğrudur" dedi ve "İsrail, kaçırılanların tamamı serbest bırakılana ve HAMAS Gazze'de yok edilene kadar savaşa devam edecektir." uyarısında bulundu.
İsrailli bir yetkili ise CNN'e yaptığı açıklamada oylamaya tepki göstererek, "ABD'nin önerilen karar tasarısındaki en sorunlu unsurları ele alma çabası için minnettarız. Gerçekten çok çalıştılar ve yaptıklarını gerçekten takdir ediyoruz. Fakat bize göre bu karar gereksizdir ve BM'nin çatışmada olumlu bir rol oynayamayacağını kanıtlamaktadır. Yaklaşık üç ay geçmesine rağmen BM, 7 Ekim katliamını henüz kınamamıştır" dedi.
GUTERRES ATEŞKESİN ALTINI ÇİZDİ
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ise İsrail'in saldırı şeklinin Gazze'de insani yardımın dağıtımında büyük engeller oluşturduğunu vurgulayarak, “Güvenlik Konseyi kararının, acil ihtiyaç duyulan yardımın daha iyi ulaştırılmasına yardımcı olabileceğini umuyorum. Ancak insani ateşkes, Gazze'deki insanların ihtiyaçlarını karşılamaya başlamanın ve devam eden kabusa son vermenin tek yoludur. Bugün ne kadar zor görünse de BM kararları, uluslararası hukuk ve önceki anlaşmalar doğrultusunda iki devletli çözüm ve sürdürülebilir barışa giden tek yoldur” ifadelerini kullandı.
