Eken kazanamıyor kiralayan nasıl kazanacak?
Tarım Bakanlığının iki yıl işlenmeyen arazileri kiraya verme kararına tepki gösteren üreticiler, ‘Eken kazanamıyor. Bu gidişle ne eken olur ne de kiralayan!’ dedi
Ercan Dolapçı
Tarım ve Orman Bakanlığı, mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerini, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve tarımsal üretimde kullanılması şartıyla sezonluk olarak kiraya verecek.
Pekiyi, üreticiler ve onların temsilcileri bu karara ne diyor? Hükümetin kararını Ziraat Odaları Başkanları ile konuştuk. Üreticiler kararı gerçekçi bulmuyor. “Ekilmedik yer yok ki başkasına veresin.” diyor. Adana Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, kararın gündem değiştirme amaçlı olduğunu belirterek, “Çiftçi eylem yapıyorsa bıçak kemiğe dayanmıştır, demek. Bu karar alınırken bizimle konuşmadılar. Tarımdaki çözüm üreticinin ciddi manada desteklenmesiyle çözülür.” dedi.
‘KİRALAYAN NASIL KURTARACAK?’
Şanlıurfa Ziraat Odası Başkanı Ahmet Eyyüpoğlu: “İsabetli bir karar ama bu şekilde giderse ne kiralayan olur ne de eken olur. Tarla sahibi ekip biçiyor kendisini kurtaramıyor, kiralayan nasıl kurtaracak? Girdiler yüzde 70 artıyor. Bakanlık taban fiyatını yüzde 12 artırıyor. Nasıl çiftçiyi kurtaracağız? Fındık dışında bütün çiftçilerimiz zararda.”
‘BOŞ YER YOK Kİ?’
Adana Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan: “Bunlar hikâye. Gündem değiştirmek için böyle kararları ortaya atıyorlar. Şu an çiftçi kan ağlıyor. Ne ekse para kazanamıyor. Bana durmadan baskı yapıyorlar, ‘biz neden eylem yapmıyoruz. Sesimizi duyurun’ diyorlar. Adana’da bir karış boş yer yok. Sürekli Adana Ovasını geziyorum. Boş yer görmedim. Boş yer olsa ben ekerim. Bu yıl ürün para etmedi. Maliyetler ise ürünün çok üstünde artıyor. Bu maliyetlerle nasıl ekilecek de para kazanacak çiftçi?
Türkiye’nin tamamında sıkıntı var. Çiftçi eylem yapalım diyor. Eylem yapılıyorsa bıçak kemiğe dayanmıştır, demek. Çiftçi zararda. Çiftçi Ziraat Odaları ne yapıyor diye soruyor bize… Durum kötü. Siz çiftçiye sahip çıkmazken böyle bir şey ortaya atıyorsunuz. Sorunu çözmek istiyorsanız gelin bize danışın. Konuşmadan böyle kararlar alınıyor. Bilmeyenler de ‘Hükümet ne güzel şey yapmış’ diyor. Bilenler ise hayretle gülüyor.
Boş yer yok ki. Boş yer olsa ben ekeceğim. Türkiye’nin hiçbir yerinde boş arazi kalmaz. Birini eker olmadı öbürünü eker illaki o toprağı değerlendirir.
Ürün para etmediği için bu yıl tarla kiraları da ucuz. Buna rağmen üretici para kazanamıyor. Tarlalar bu yıl ucuz ama boş kalmıyor. Kimin tarlasını kime verecekler. Hazine yerlerini kastediyorlarsa oralar da çiftçinin elinde. Nereyi verecekler? Adam orayı kendi sahibi gibi görüyor. Para kazanmazsa da kendi eker.
Gelsinler bize danışsınlar. Bize ne gibi sorununuz var desinler. Bu işi bize versinler biz daha iyi yönetiriz. Öngörüleri yok.”
‘KENDİ YERİMİZDEN PARA KAZANAMIYORUZ’
Edirne Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Arabacı: “Ekilmeyen yerlerin boş kalmaması önemli. Sanırım Bakanlık aracı görevi görecek. Bir karış yer bile boş kalmamalı. Güzel bir uygulama. Şeklini tam bilmiyorum. Mirasçıların adına mı yapılacak bu uygulama? Miras yerlerde anlaşamama nedeniyle boş kalan yerler oluyor.
"Ancak şu bir gerçek ki, üreticilerin bu maliyetlerle para kazanması zor. Buğdayda ucu ucuna para kazandık. Ancak ayçiçeğinde bu durum yok. Zararımız yarı yarıya oldu. Kuraklık bölgemizi etkiledi. Kendi tapulu yerimizde bile zor para kazanıyoruz. Bu şartlarda bir de kiralarsak nasıl kazanırız?
Bu yıl farklı. Maliyetler ve havadan dolayı para kazanamıyoruz. Tabi her yıl böyle gidecek diye bir şey yok. Şu anki tablo kötü. Devletten destek bekliyoruz.”
‘ASIL SORUN MALİYETLER’
Karaman Ziraat Odası Başkanı Mehmet Bayram: “Devlet bu uygulamayla Çiftçi Kayıt Sistemi dışında gözüken alanları kayıt altına almak istiyor. Şu an yüzde 58-63 bandında kayıtlı… Bu doğru ancak bu alanlar da ekilip biçiliyor. Bizim Karaman’da da çok miktarda ekilemeyen arazi yok. Miras hukukundan dolayı bazı sorunlu yerler var. Onlar da çok büyük miktarda değil.
Asıl sorun maliyetler, üreticinin para kazanamaması. Bir de iklimsel kuraklık… Bu sorunu çözmek gerekiyor. Çiftçi para kazanırsa zaten bir karış yeri boş bırakmaz. Bölgemizde para kazanamadığı için çiftçiliği bırakma aşamasında insanlar var. Ciddi manada sıkıntı var. Buranın çiftçisi para kazanamıyorsa dışardan gelen biri nasıl kazanacak. Nasıl bu işi verimli hale getirecek? Şu an için kiralamaya da çok talep yok.
En büyük sorun arz talep sorunu. Çiftçi para ediyor diye bu yıl bir ürünü ekiyor, fazla olduğu için fiyat düşüyor. Seneye ekmiyor. O zaman da fiyat artıyor. Böyle plansızlık var. Bunu çözmek gerekiyor. Ayrıca sulak arazilerde kira fiyatları da arttı. Ürünün fiyatı düşünce o halde bile para kazanamıyor.”
‘VERİMSİZSE KİM KİRALAR’
Söke Ziraat Odası Başkanı Mustafa Tanyeri: “Boş kalan araziler ya devlet ya da mirastan dolayı anlaşamayanlarındır. Ya da çok verimsiz arazilerdir. Benim de 100 dönüm yerim var, verimli değil. Kiraya versen ne olur? Girdi maliyetlerini düşüreceksin ki çiftçi kazanacak. Ayrıca bu arazilerin ıslah çalışmasını yapacaksın. Ondan sonra üretime başlayacak. Bu haliyle sorunu çözmez. Zaten verimli güzel yer varsa kimse orayı boş tutmaz. Kendisi işleyemiyorsa bile birisi bana kirala, kazandığımızı da paylaşalım der.”
‘DIŞARDAN BİRİ NASIL PARA KAZANACAK?’
Tarım Ekonomisi Uzmanı Prof. Dr. Cengiz Çakır, Tarım Bakanlığının yeni uygulamasını iyi niyetli ancak ölü doğmuş olduğunu belirterek Aydınlık’a şöyle değerlendirdi:
“Kırsal alanlarda becerikli ve imkânı olan çiftçiler kullanılmayan arazilerden nitelikli gördüklerini rayiç bedel üzerinden zaten kiralayıp kullanmaktadırlar. Mülk sahipleri de arazilerini iş becerisi ve imkânı olan çiftçilere kiraya vermeyi tercih ederler. Kimse bakımsız ve hali arazilerle uğraşmak istemez. Kooperatifler kendi sorunlarıyla boğuşmaktadır. Fazladan binlerce dekar arazi işlemeyi göze alacak çok az kooperatif vardır. Yönetmeliğin 4. maddesinin m bendinde yapılan tanım: m) Sivil toplum kuruluşu: Tarımsal alanda faaliyet gösteren kooperatif, birlik, dernek ve vakıflar ile gönüllü kuruluşları ifade etmektedir. Dernek, vakıf ve gönüllü kuruluşlar ifadesi çok kaypak ve belirsizdir. Saklı amaçlarını gerçekleştirmek için kırsal alanlara nüfuz etmeye çalışan fonlanmış kuruluşların bu işe talip olması mümkündür.
Yönetmeliğin 9. maddesinin 21. bendi aşağıdaki gibidir. (21) Bu Yönetmelik kapsamında tespit edilen işlenmeyen tarım arazilerinin kiralanmasına ilişkin il düzeyinde yürütülecek iş ve işlemler, il müdürlüğünün teklifi ve Bakanlık onayı ile genel hükümlere göre taşınmaz ticareti yetki belgesine sahip işletme ve sözleşmeli işletmelere yaptırılabilir.
‘PARÇALI YERLERİ KİM ALACAK?’
“Ciddi bir kamu görevinin emlâk komisyoncuları ve sözleşmeli işletmelere yaptırılması söz konusu bile edilmeyecek bir durumdur.
Çiftçilerin ürünlerinin para etmediği, girdilerin pahalı olduğu konusundaki feryadının ayyuka çıktığı bir dönemde mülk sahibi çiftçi kendisi para kazanamazken dışarıdan gelen birilerinin üstelik rayiç üzerinden kira bedelini peşin ödeyerek nasıl para kazanacağı merak konusudur.
Türkiye’de 32 milyon 500 bin tarım parseli vardır. Kuruluşlar ve şirketler parça bölük arazileri kiralamaya yanaşmayacaklardır. Başka niyetlerle alınmış büyük tarım arazilerinde makineli tarım yapacak şirketler çıkabilir. Arazi tespit komisyonunun kaç kişiden oluşacağı belli değildir. Komisyon üyelerine huzur hakkı veya harcırah ödeneceğine ilişkin hüküm yoktur. Komisyonların verimli çalışması beklenmemelidir.”
