İlahi Komedya’ya hayalet çevirmen

Dante’nin İlahi Komedya adlı eserinin Ayçin Kantoğlu tarafından yapılan Everest Yayınları baskısı çevirisinin, Sevinç Elpida Kara'nın Alfa Yayınları baskısındaki çevirisiyle benzerliği tartışma konusu oldu. Kişisel sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımlarda söz konusu çevirinin kendisine ait olduğunu ve Alfa Yayınları tarafından izinsiz olarak, sahte bir isimle basıldığını savunan çevirmen Ayçin Kantoğlu, Aydınlık’a konuştu. Kantoğlu şunları söyledi:

“Ben 2015 yılında Alfa Yayınları ile çalışmaya başladım. Çevirim, Alfa Yayınları’ndan ayrılmamın ardından, 24 Mart 2021 tarihinde Everest Yayınları’ndan basıldı. Alfa Yayınları çevirisi ise Eylül 2020 tarihi atılarak, benden 1 hafta sonra piyasaya sunuldu.”

‘HUKUK BU ANLAŞMAZLIĞI ÇÖZER’

Ayçin Kantoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Kitabın künyesinde çeviriyi ihya eden olarak yer alan Seçkin Erdi, benim Alfa Yayıncılık bünyesinde yaptığım İlahi Komedya çevirisinin editörü idi. Ben, çevirime yaptığı editoryal metni İtalyanca bilmediği ve orijinal metne vakıf olmadığı için reddettim. Benim çevirim Everest Yayınları tarafından basıldıktan sonra reddettiğim metin üzerinde pek az değişiklik yapılarak, çevirmen Sevinç Elpida Kara adıyla Alfa Yayınları’ndan basıldı. Sevinç Elpida Kara hakkında hiç bir bilgi yok. Kendisini çevirimi kullandığı için dava açmak üzere arıyorum.”

Ayçin Kantoğlu, Alfa Yayınları’nın hukuki süreci başlatacağına yönelik açıklamasına dair ise “Hukuk bu anlaşmazlığı çözer, kendilerine dava açmak için zaten yasal bir temsilci yetkilendirmiştim.” ifadelerini kullandı.

YAYINEVİ: İSPATLAMASI İÇİN FIRSAT VERECEĞİZ

Alfa Yayın Grubu Genel Yayın Yönetmeni Mustafa Küpüşoğlu, söz konusu metin ve Ayçin Kantoğlu’nun paylaşımlarına dair hukuki sürecin başladığını, başka bir açıklama yapılmayacağını ve sorulara yanıt verilmeyeceğini belirtirken, Sevinç Elpida Kara’nın gerçek kişi olduğuna dair bir açıklamaya yer vermedi. Küpüşoğlu’nun açıklaması şöyle:

“Sevgili okurlarımız,

Dünden beri İlahi Komedya’nın çevirisi üzerine çokça yazıldı. İlahi Komedya çevirisine başladığımız Ayçin Kantoğlu, editörlerimizin üzerinde çalıştığı metni, bu bana ait değil, hem de hiçbir cümlesi diyerek reddedince 2019’da yollarımızı ayırdık.

Biz İtalyancacı, İngilizceci, Fransızcacı ve Latincecilerle bir ekip kurarak kendi çevirimizi yaptık ve Eylül 2020’de yayımladık; onun çevirisi de kendisinin de isteğiyle Everest Yayınlarınca birkaç ay daha üzerinde çalışılarak hazırlandı ve Mart 2021’de yayımlandı. Malumunuz olduğu üzere Ayçin Kantoğlu şimdi, Alfa Yayınları'ndan çıkan İlahi Komedya’nın çevirmenine mealen, ‘Ben sizi tanımıyorum, siz kimsiniz’ diye soruyor. Birincisi, çevirmenler tek başlarına ya da ekip halinde takma isimle çalışabilir; bu geçmişte de günümüzde de çok sık yapılagelmiştir. Birini istemediği halde kimliğini açıklamaya zorlamak kişilik haklarına saldırıdır, başka bir açıklaması yok. İkincisi, şayet Ayçin Kantoğlu, Alfa Yayınları'nın onun çevirisinden intihalle İlahi Komedya’yı bastığını iddia ediyorsa bunu ispatlaması için ona fırsat vereceğiz, mahkeme yoluyla. İkinci maddeyle bağlantılı olarak üçüncüsü, hem Ayçin Kantoğlu’nun ilk teslim etmiş olduğu çeviri hem de üzerinde editörlerin çalıştığı hali, daha doğrusu ‘halleri’ (zira metin üzerinde defalarca ve aylarca çalışıldı, harika bir şekilde notlandırıldı, daha eski çevirilerden ‘alıntılanmış’ yerler ayıklandı) tarihli olarak elimizde mevcut, tabii yazışmalarımız da. Bunları mahkemede ortaya koyacağımız için daha fazla ayrıntı vermek doğru olmaz.”

‘BU İLK VE SON AÇIKLAMA’

Mustafa Küpüşoğlu, açıklamasının devamında “genel bir not” paylaşarak geçmişte yaşananlara gönderme yaptı ve soruları yanıtlamayacağını belirtti. Köpüşoğlu, şu ifadeleri kullandı:

“Genel bir not: Yayıneviniz reklam vererek, sosyal medyada tanıtım yaparak, etkinlikler düzenleyerek kitabınızın okura ulaşma, dolayısıyla satış şansını artırmaya çalışır, fakat yazdığınız ya da çevirdiğiniz kitap yine de binlerce satmayabilir, kitapların da kaderi vardır. Bu, size yayınevi çalışanlarını ya da editörlerinizi sürekli arayıp saatlerce ‘kitabımın satılmasını istemiyorsunuz, bilerek geride tutuyorsunuz’ diyerek mobbing yapma hakkını vermez; her seferinde haksızlığınızı kabul edip sonra yine aynı davranışta bulunursanız, hele ‘bütün o etkinlikleri ben yaptım, kitabım binlerce sattı ama benden saklıyorsunuz’ derseniz bu da ispata tabidir ve ayrı bir dava konusu olur. Söylediğim gibi, bu genel bir nottur. Çevirmenliğin bir meslek olarak zorluklarının farkındayız, elimizden geldiğince piyasa koşullarından daha iyisini sağlamaya çalışıyoruz da. Fakat yayınevlerinin içinde olanlar editörlerin emeğinin de ne kadar göz ardı edildiğini, bazı iyi bilinen çevirilerde editör emeğinin çevirmeninkinden çok daha büyük olduğunu gayet iyi bilir; biz çevirmenlerimizin de editörlerimizin de yanındayız. Bu konudaki sorularınızı yanıtlamayacağımı söylemek isterim; bu ilk ve son açıklama, zira söylediğim gibi, bundan sonrası mahkemelerin işi.”

MAHLASIN GİZEMİ ARALANDI

Ayçin Kantoğlu’nun paylaşımları sosyal medya gündemine otururken, Sevinç Elpida Kara isimli çevirmene dair hiçbir bilgiye ulaşılamaması dikkat çekti. İlahi Komedya adlı eserin dışında herhangi bir çevirisine veya kişisel bir bilgisine ulaşılamayan Sevinç Elpida Kara’ya dair çevirinin, editörü Seçkin Erdi’den de yayınevinden de bir açıklama yapılmadı.

Hakkında bir bilgi bulunmayan Sevinç Elpida Kara için “hayalet çevirmen” benzetmeleri yapılırken, bir sosyal medya kullanıcısı, hesabından “Ben sanırım (olmayan?) Sevinç Elpida Kara'nın kökenini buldum. T.S. Eliot'ın Dante ve İlahi Komedya göndermeleriyle dolu East Coker şiirinin şu bölümünden oluşturulmuş bir mahlas: Cehennem - Dark – Kara, Araf - Hope - Elpida (Yunanca), Cennet - Ecstasy – Sevinç” paylaşımında bulundu.