İlk Maymun Çiçeği vakası tecritte. Solunum yoluyla bulaşmaz

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, dün tiviter hesabından ilk Maymun Çiçeği vakasının görüldüğünü açıkladı. Hastanın 37 yaşında ve bağışıklık yetersizliği olduğu bilgisini paylaşan Bakan Koca, bu virüsün solunum yoluyla değil, fiziksel temasla bulaştığının altını çizdi. Konuyu, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi - Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık’a sorduk, yeni yeni atlatmaya çalıştığımız Kovid-19 salgınındaki gibi toplumsal kaygıya kapılalım mı, dedik. Prof. Dr. Balık, bunun gibi bir hastalık olmadığını vurguladı. “Maymun Çiçeği hastalığında toplumsal kaygı, Kovid’deki gibi sıkı kapanma tedbirleri gerektirecek bulaşma formu yok. Şu ana kadar 50 ülkede 3 bin üstünde vaka görüldü. Yoğun vücut salgılarının bulunduğu ortamlarda bulaşabiliyor“ diyen Prof. Balık, önlemleri, belirtileri ve başlıca tedavi yollarını açıkladı.

YOĞUN VÜCUT TEMASI

Amerikan Hastalık Koruma ve Kontrol Merkezi (CDC), maymun çiçeğine karşı "maske takın" uyarısını yaptı, sonra kararını iptal etti. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de hastayla temas eden sağlık personelinin ve hastanın kendisinin maske takmasını önerdi. Bu hastalık nasıl bulaşıyor? Prof. Dr. İsmail Balık, bu soruya şöyle açıklık getirdi:

“50 ülkede 3 bin üstünde vaka görüldü. Şu ana bu vakaların CDC incelendiğinde şu görülüyor: Bu 3 bin vakanın çok önemli kısmı yoğun vücut teması gerektiren birliktelik yaşamışlar. Cinsel temasın ön plana çıktığı bir durum akla geliyor, ama sadece cinsel ilişki demek doğru değil. Çünkü maymun çiçeği, vücut salgılarının bulunduğu ortamlarda bulaşabilir. Özellikle cilt teması sırasında cilt lezyonlarında bulunan sıvının en bulaştırıcı kaynak olduğu anlaşılıyor.“

BULAŞ NASIL ANLAŞILACAK

Peki nasıl başlıyor, nasıl anlayacağız? “Hastalık ateşle başlayıp baş eklem sırt ağrılarıyla kendini gösteriyor. Ateşten sonraki 2-3 gün içinde ciltte döküntüler görülüyor. Yüzde, ayak tabanındaki döküntüler en tipikleri, ama vücudun her tarafında görülebiliyor. Burada, gözle görülecek kadar küçük, yani bariz olmayan yaygın döküntüler var ki, bulaşmada çok etkili olan döküntüler işte bunlar. O kadar ki, hastanın bariz döküntüleri olmasa bile bu yolla bulaştırabildikleri tesbit edilmiş.“

Yaz aylarında vücut sıvılarının artması ve turizm mevsiminde olmamız da önemli. Prof. Dr. İsmail Balık, şu uyarıları yapıyor: “Özellikle turistlerin yoğun olduğu beldelerde, vücut sıvılarıyla temastan kaçınmak, hastalığın bulaşını engellemek açısından uyarı olarak dikkate alınmalı.“

AŞI DA ÇİÇEK DE BİTMİŞTİ

Bir başka soru da aşılama. Tekrar aşılama gerekecek mi? Ya da bildiğimiz çiçek aşısı etkili mi? Etkiliyse hala üretimi var mı? Prof. Dr. Balık, eski çiçek hastalığının aşısının ne kadar hayat kurtardığını, ölüm oranının yüzde 30’lara fırladığı bu hastalıkta yüzde 90 cıvarında koruma sağladığını hatırlattı. Ancak günümüzde çiçek aşısı artık yok!

“Çiçek hastalığı 1980 yılından beri görülmediği için günümüzde yalnızca yaşı 40 üstünde olanlarda çiçek aşısı vardır. Bu nedenle de şu ana kadar görülen vakaların çoğu 40 yaş altındadır.

Çünkü dünyada çiçek aşısı kaldırıldı, ‘80‘lerden beri görülmüyor. Çiçek, aşının başarısının çarpıcı bir sonucu. Aşı ile dünyadan silindi.“

20 GÜN TEMAS YOK

Çiçek aşısı, maymun çiçeğinde de etkili mi? Yakalananlar nelere dikkat edecek, nasıl atlatacaklar?

“Hastalığı geçiren geçiren kişi, 20 gün başkalarıyla temastan kaçınmalı. Ama Kovid‘deki gibi yoğun maske, yoğun kapanmaları kastetmiyoruz. Kendini izole etmeli. Tedavisine gelince, şu anda yüzde 1’e yakın ölüm görülüyor. Genellikle çocuklarda ve bağışıklık sistemi düşük olanlarda görülüyor. Biz burada bağışıklığı baskılayan hastalığı olanları veya bağışıklığı zayıflatan ilaç kullananları kastediyoruz. Yani ‘Benim bünyem zayıftır, hemen hastalanırım‘ demek, o kişinin bağışıklık sistemi zayıf demek değil. Tedaviye gelince, hastalığın başlangıcında antikor tedavisi, çiçek aşısı yapılması gerekir. Korunmada da çiçek aşısı kullanılıyor ve ilk günlerde yapılması gerekiyor. Bazı ülkelerin ellerinde bu aşıyı bulundurdukları, aşı yaptıkları anlaşıldı. Bazı ülkelerde risk gruplarına aşılama önerildiğini de biliyoruz. Ama bizde bakanlığın böyle bir açıklaması ya da uygulaması yok.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?

Maymun çiçeği virüsü, Avrupa'da 1980 yılında resmen ortadan kaldırılan çiçek hastalığı ile aynı soydan gelen bir rahatsızlık. Belirtileri, çiçek hastalığıyla benzerlik taşıyor. Maymun çiçeği virüsüne yakalananlarda da, çiçek hastalığında olduğu gibi, ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, titreme ve kızarıklık, ciltte kabarıklar gibi şikayetler oluşuyor. Ancak uzmanlara göre, maymun çiçeği virüsü, yakalananların yüzde 30'unu öldüren çiçek hastalığından çok daha az tehlikeli. Maymun çiçeği virüsüne yakalananlarda rahatsızlıklar birkaç hafta içinde kendiliğinden geçiyor.