İlk radyoloji uzmanlarımızdandı: Rıfat Osman Bey

Osmanlının son, cumhuriyetin ilk kuruluş dönemlerinde pek çok meslek kolu gibi hekimlik de anımsanması gereken uzmanlar yetiştirmiştir. Bunlardan biri Rıfat Osman beydir. 18 Şubat 1874’te Üsküdar’da doğdu. Babası Rusçuk ve Selânik kadılıklarında bulunan Tosyavîzâde Osman Feyzi Efendi, annesi İkbal Hanım’dır. Selimiye İbtidâî Mektebi’nde üç yıl okuduktan sonra Paşakapısı Askerî Rüşdiyesi’ne devam etti, 1889’da Mekteb-i İ‘dâdî-i Tıbbiyye’ye kaydoldu. Bu yıllarda dolabında V. Murad’ın fotoğrafının bulunması yüzünden tutuklandı ve bir süre hapis yattı. Ayrıca evi arandı; babasının kütüphanesine ait birçok el yazması kitap, aralarında ailesinin soy kütüğünün de bulunduğu evrak, kıymetli hat, resim ve levhalar evinin bahçesinde yakılarak imha edildi.

EĞİTİM AKSAMADAN SÜRDÜ

1892’de girdiği Mekteb-i Tıbbiyye’den 1899’da yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Gülhane Serîriyat Hastahanesi’nde göreve başlayan Rifat Osman bir süre Reider Paşa’nın yardımcılığını yaptıktan sonra hastahanenin röntgen dairesinin şefliğine getirildi. 1903’te Edirne Hastahanesi’ne tayin edildi. Selânik, Manastır ve Edirne arasında hekimlik çalışmalarını sürdürdü. Bu şehirlerin hastahanelerinin röntgen cihazlarını kurdu. Edirne’de görev yaptığı yıllarda şehrin tarihine ait bilgi ve belge toplamaya başladı. Önce Sarayiçi’nde artık mevcut olmayan sarayın haritasını hazırladı. Çalışmalarını sürdürürken Balkan Savaşı’nın çıkması ve Edirne’nin Bulgar işgaline uğraması ruhunda derin izler bıraktı. 1915 Mart’ında Edirne Askerî Hastahanesi baştabipliğinden İstanbul Haydarpaşa Hastahanesi röntgen dairesi şefliğine nakledildi ve binbaşılığa terfi ettirildi.

Türkiye’nin ilk radyaloglarından olan Tosyavizade Dr. Rıfat Osman Bey, aynı zamanda tarih yazarı, ressam, mimar, fotoğrafçı olarak tarihe geçti. Edirne’de tarih, kültürel araştırmalar ve çalışmalarıyla da tanındı, çeşitli yapıların projesini çizdi. Edirne’deki ilk müzenin (Arkeoloji Müzesi) kurucuları arasındadır. İdadi yıllarında ressam Süleyman Seyyid Bey’in öğrencisi oldu. Eğitimine Askeri Tıbbiye'de devam etti.

SAVAŞ YARALILARININ VÜCUDUNDAKİ KURŞUN

Öğrenciliği sırasında Almanya'da Wilhelm Conrad Röntgen x-ışınlarını keşfetmiş ve bu keşif, dünyada heyecan uyandırmıştı. Askeri Tıp Mektebi’nin Demirkapı’da bulunan kimya laboratuvarında röntgen cihazı kurarak röntgen filmleri çeken öğrenci Esad Feyzi Bey ile birlikte çalıştı. 1897 yılında başlayan Osmanlı-Yunan savaşı sırasında Yıldız’daki Askeri Hastane’ye sevk edilmiş ağır yaralıların bedenindeki yeri bilinmeyen kurşun ve mermi parçalarının tespiti için bu cihazı kullandılar. İlk hastaları olan Boyabatlı Mehmet'in el radyografileri dünya tıp tarihinde savaş yaralıları üzerinde yapılan ilk röntgen uygulaması olduğu kabul edilir. 1898 yılında Askeri Tıbbiye’yi hekim yüzbaşı olarak tamamladı.

Bugün Halk Eğitim Merkezi olarak kullanılan Türk Ocağı binasını, belediye hastanesini ve çok sayıda çeşmeler yaptırdı.