İmalatta enflasyon 16 ayın zirvesinde
Döviz fiyatlarındaki artış ve ücret zamları imalat sanayisinde çakları yavaşlattı. Girdi maliyetlerindeki artış yüzünden fabrika çıkışı ürün fiyatlarındaki yükseliş son 16 ayın zirvesine yükseldi. Temmuzda üretici cephesinde zam dalgasının yükseldiği görüldü.
GAZETE HABERLERİ
Editor
Seçimlerden sonra Merkez Bankası dövize müdahaleyi bırakınca kurlar zıpladı. Dolar 27 TL'yi, avro 30 TL'yi aştı. Üstüne yüzde 9'u bulması beklenen bütçe açığını azaltmak için vergi zamları yapıldı. Politika faizi 900 baz puan artırıldı. Aynı dönemde küresel petrol fiyatları da yükselince zam üstüne zam yağdı. Fiyat artışlarının etkisi yarın açıklanacak temmuz ayı enflasyonunda çok daha net görülecek. Beklentiler tüketici enflasyonunun aylık bazda yüzde 9'u bulacağı yönünde. Dün açıklanan İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Temmuz 2023 dönemi sonuçlarında ise imalat sanayi tarafında maliyet artışları ve nihai ürün fiyatlarında sert yükselişler olduğu görüldü.
FİYAT BASKISI MÜŞTERİ KAÇIRDI
Temmuzda PMI değeri eşik değer olan 50’nin altına çekilere 49.9'da kaldı. Bu üretim faaliyetlerinde yavaşlama anlamına geliyor. Firmalar, sektörün büyümesindeki duraksamayı genel olarak enflasyonist baskıların güçlenmesine bağladı. Temmuzda girdi maliyetleri enflasyonu üst üste ikinci ay keskin bir şekilde hızlandı ve Mart 2022’den bu yana en yüksek düzeyde gerçekleşti. Anket katılımcılarının yarıdan fazlası (yüzde 52), girdi fiyatlarının ay içerisinde yükseldiğini ve bunun genel olarak döviz kurlarındaki artıştan kaynaklandığını ifade etti. Bazı katılımcılar ise ücretlerdeki yükselişin genel girdi maliyetlerinde artışa yol açtığını bildirdi. Bu gelişmelerin sonucunda nihai ürün fiyatları da artış gösterdi ve son 16 ayın en yüksek düzeyine ulaşan enflasyon, geçmiş dönem ortalamasının da oldukça üzerinde kaydedildi. Fiyat baskılarının güçlenmesi, temmuz ayında müşteri talebini olumsuz etkiledi ve yeni siparişlerde son beş aydır ilk kez yavaşlamaya yol açtı. Benzer şekilde yurt dışından alınan yeni siparişler de ivme kaybetti.
İSTANBUL'DA TEMMUZ ENFLASYONU YÜZDE 10'A YAKIN
İstanbul Ticaret Odası'nın (İTO) verilerine göre, İstanbul'da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi, temmuzda önceki aya göre yüzde 9.84 arttı. Böylece endekste Nisan 2022'de yüzde 11.36'lık artıştan bu yana en hızlı aylık artış yaşandı. İstanbul'un yıllık enflasyonu da yüzde 63.7'ye çıktı. Enflasyon yüzde 55 sınırına kadar çekilmişti. Buna göre fiyat artışları yeniden hızlandı.
EN YÜKSEK ARTIŞ GIDA SEKTÖRÜNDE
Fiyat artışlarının talep üzerindeki etkisini yansıtacak şekilde, üretimde de dört aylık büyüme eğilimi sona erdi. Diğer taraftan, yılın başında gerçekleşen depremin ardından devam eden toparlanmanın etkisiyle, geçen aya göre üretim hacminde önemli bir değişim gözlenmedi. Firmaların kapasite genişletmeye çalışması istihdamın üst üste üç ay artmasını sağladı. İmalatçılar yeni sipariş akışlarındaki yavaşlama doğrultusunda satın alma faaliyetlerini azalttı. Girdi talebinin azalması ve tedarikçilerin ürün teslimatlarındaki gecikmeler, girdi stoklarının Mayıs 2020’den bu yana en yüksek oranda azalmasına yol açtı. İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI temmuz ayı raporunda da, üçüncü çeyreğin ilk ayında Türk imalat sanayii genelinde artan enflasyonist baskıların birçok sektörde talep ve üretimi sınırladığına işaret edildi. Temmuzda takip edilen 10 sektörün tamamında girdi maliyetleri enflasyonu üst üste ikinci ay hızlanırken, sektörlerin çoğunda maliyet baskıları son anket döneminde güçlü bir yoğunlaşma sergiledi. Girdi fiyatlarında en hızlı artışın kaydedildiği gıda ürünleri sektöründe, maliyet enflasyonu Ekim 2018’den bu yana en yüksek düzeye ulaştı. Bu gelişmelere bağlı olarak nihai ürün fiyatları enflasyonu da hız kazandı.
AKARYAKITTA ZAM ORANI YÜZDE 80'İ BULDU
Petrol fiyatlarının son günlerde 85 doların üzerinde tutunması ve dolar kurunun da 27 TL'ye yakın seyretmesi akaryakıta yeni zamlar getirdi. Motorinin litre fiyatı 1.10 TL artışla 36.39 TL'ye yükseldi. Benzin fiyatları ise 36.08 TL'de kalınca motorin fiyatları benzin fiyatlarını geçti. Fakat her an benzine de yeni bir zam gelebileceği öne sürülüyor. Akaryakıtta 16 Temmuz'da Resmi Gazete'de yayımlanan Cumhurbaşkanı kararıyla 5 TL'lik ÖTV artışı gerçekleştirilmiş, KDV'nin de dahil edilmesiyle litre fiyatlarına artış 6 TL olarak yansımıştı. BloombergHT'nin hesaplamasına göre seçimlerden bu yana akaryakıt fiyatlarına yüzde 80'in üzerinde zam yapıldı.
TİCARİ KANAL AÇIK KALMALI!
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan ile birlikte TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ve Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Alpaslan Çakar'ın da aralarında olduğu reel sektör temsilcileriyle bir araya geldi. TOBB Başkanı görüşme sonrası sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Yeni makroekonomi politikaları konusunda istişarelerde bulunduk. Reel sektörümüzün talep ve beklentilerini ilettik." dedi. İş dünyası parasal sıkılaşma döneminde ticari kredi kanallarının açık kalmasını ve Merkez Bankası eliyle yatırım fonlamalarının devam etmesini talep ediyor. Geçen hafta yapılan sanayi odası toplantılarında bu talepler dile getirildi.
Diğer yandan BloombergHT'nin Merkez Bankası EVDS sisteminde yayımlanan Takasbank verilerine dayandırdığı haberine göre, karşılıksız çek adedi 7 bin 153'ten 15 bin 153'e çıkarken karşılıksız çek tutarı da 2.26 milyar TL'den 5.28 milyar TL'ye yükseldi. Böylelikle karşılıksız çek adedi Haziran 2021'den bu yana en yüksek seviyesini gördü.
TÜKETİCİDE KREDİ MUSLUĞU KISILIYOR
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) sermaye yeterliliği standart oranları hesaplamasında dikkate alınan risk ağırlıklarını ihtiyaç kredileri, bireysel kredi kartları, taşıt kredileri ile taşıt teminatlı krediler ve tüketiciler ile yapılacak finansal kiralama işlemleri açısından artırılmasına karar verdi. Ayrıca, kredi kartlarında uygulanan taksitlendirme sürelerinin de havayolları, seyahat acenteleri ve konaklama ile ilgili yurt dışına ilişkin harcamalarda uygulanmamasına ve bu harcamalarda taksitlendirme yapılmamasına kararlaştırdı. BDDK, konut hariç bireysel kredilerin tamamının risk ağırlığını yüzde 150'ye çıkardı. Böylece tüketici kredileri tarafında faizler artacak. Tüketici kredi faizleri ortalaması 21 Temmuz itibarıyla yüzde 47 civarında bulunuyor.
