İnci kefalinin göç yolundaki en büyük çay kuruma noktasına geldi

Barış KUL/ERCİŞ (Van), (DHA)- Endemik bir tür olan inci kefalinin Van Gölü'ndeki varlığını sürdürmesinin, yaz aylarında başarılı bir üreme gerçekleştirmesine bağlı olduğunu belirten Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, göç yolundaki en büyük akarsu olan Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı'nın 23’üncü kilometresinde, sulama regülatörünün şu anda çay yatağındaki bütün suyu tamamen tarımsal sulamaya aktardığını ve bu nedenle tamamen kuruma noktasına geldiğini söyledi.
Van Gölü'nün tuzlu ve sodalı suyunda yaşayabilen ve nesli koruma altında olan inci kefalinin üreme dönemi nedeniyle 15 Nisan- 15 Temmuz tarihleri arası uygulanan av yasağı sürüyor. Kentin önemli değerlerinden olan, Alaska'daki somon balıkları gibi akıntının tersine yüzüp uçarcasına derelere akın eden inci kefalleri bu süreçte gölden çıkıp tatlı sularda üremelerini gerçekleştirdikten sonra Van Gölü'ne geri dönüyor. Göç sırasında verdiği mücadele ilgiyle izlenen inci kefallerinin korunması için de Tarım ve Orman İl Müdürlüğü, jandarma, polis ve zabıta ekipleri, 7 gün 24 saat nöbet tutuyor. Türkiye'nin farklı illerinden çok sayıda kişi de inci kefalinin göçünü izlemek için Erciş ilçesindeki Deliçay'a geliyor.

Küresel ısınma ve buna bağlı olarak yaşanan kuraklık aynı zamanda yanlış sulama yöntemleri nedeniyle bölgedeki bazı su kaynaklarının debileri oldukça düştü. Henüz üreme göçünü tamamlamayan inci kefalleri ise debileri son yılların en düşük seviyesinde olan derelerde yaşam mücadelesi vermeye başladı. Balıkların en önemli su kaynaklarını oluşturan Erciş ilçesindeki Deli Çay'ın debisi oldukça düşerken, Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı ise neredeyse kuruma noktasına geldi.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Mustafa Akkuş, inci kefalinin bölgede 20 bini aşkın insanın geçim kaynağını oluşturduğunu anlattı. Akkuş, inci kefalinin hem ekolojik hem ekonomik yönden her geçen gün büyüyen çok önemli bir değer olduğunu ifade etti. Bu balığın Van Gölü'ndeki varlığını sürdürmesinin yaz aylarında başarılı bir üreme gerçekleştirmesine bağlı olduğunu anlatan Dr. Akkuş, şöyle konuştu: "Yaz aylarında akarsularda yeterli miktarda su olması gerekiyor. İnci kefalinin üreme göçü gerçekleştirdiği en büyük akarsu Muradiye ilçesindeki Bendimahi Çayı. Dolayısıyla hayati öneme sahip bir su. Bendimahi Çayı üzerinde 23’üncü kilometresinde DSİ'ye ait sulama regülatörü bulunuyor. Fakat sulama regülatörü şu anda akarsu yatağındaki bütün suyu tamamen tarımsal sulamaya kesmiş vaziyette. Yani regülatörün bütün kapakları kapatılmış akarsuya kalan su sadece regülatör kapaklarının altından sızan su. Bu suda akarsuya atılan su pompalarıyla birlikte dere yatağından alınıyor. Böyle olunca Van Gölü'ne dökülen en büyük akarsu tamamen kuruma noktasına geliyor. Evet, çiftçimizin ürün yetiştirmesini istiyoruz. Fakat etkin bir su yönetimi ile sulamamız lazım. Çiftçiler önemli olduğu kadar elbette ki ekolojik bir tür olan inci kefalinin de Van Gölü'nde varlığını sürdürmesi önemli."

‘SORUN GİTGİDE BÜYÜYOR’

Dr. Mustafa Akkuş, derelerdeki üreme göçünde olan inci kefalleri ve yavrularının göle dönmesi için acilen regülatörden kademeli olarak akarsuya su bırakılması gerektiğini belirterek, "Önümüzdeki yıl içinde etkin bir su yönetimi hazırlanması lazım. Bu sorun git gide büyüyen bir sorun ve önümüzdeki yıl çok daha büyük bir sorunu ortaya çıkartacak. Bu nedenle yapılacak iki önemli hamle var. Birincisi Bendimahi Çayı'ndaki kontrolsüz suyun önüne geçmemiz lazım. Akarsu yatağında inci kefallerinin üremesine yetecek suyu bırakmamız lazım" diye konuştu.