İngiltere’nin kebap sevdası… Cirosu 2,2 milyar sterlin!

British Airlines sadakat programını kuşa çevirdi

İngiltere'nin bir dönemler dünyanın en iyileri arasında parmakla gösterilen ancak son 10-15 senedir iyi havayolları sıralamalarında ilk 20'ye dahi girmekte zorlanan bayrak taşıyıcı havayolu olan British Airlines (BA), aralık sonunda yaptığı duyuru ile müşteri sadakat programındaki değişiklikleri tanıttı. Pırıltılı bir pazarlama kılıfına sarmalanmış yeni programda 'Gold' statü sahibi olmak ve yolcu salonu gibi imkanlardan faydalanmak iyice zorlaştırıldı. Yeni programda ne kadar çok bilet parası ödenirse o kadar puan kazanılacak. Ekonomi sınıfı yolcuları için artık 'Gold' statü hayal oldu. Eski durumda 1500 puan gerektiren Gold statüsü artık 20 bin puan ile ulaşılabilecek. BA yöneticileri 'Ama artık puan sistemini de değiştirdik' diye savunma yapıyorlar ama pek kimse ikna olmuşa benzemiyor. BA, İngiltere'de hızla zemin kaybederken rakip firmalar için ise BA'nın kaybettiği pazar payını kapmak için önemli fırsatlar oluşacak gibi. BA'nın İngilizler için anlamı 'sadece Amerika uçuşlarında kullanılacak havayolu' haline gelmeye başladı. BA normalde ucuz bir havayolu değil ancak muhtemelen özel anlaşmalarından ötürü gerçekten İngilizlere Amerika uçuşlarında düşük fiyat sunabiliyor. THY'nin de ABD uçuşlarında, direk uçuşlarına ilave seçenek olarak, daha rekabetçi fiyat sunabilmek ve kapasiteyi artırabilmek için BA ile işbirliği yapması anlamlı olabilir. THY'nin İngiltere pazarında güçlenmesi için diğer bir fırsat ise markalar ile mil programı başlatmak olabilir. BA'nın benzinci, süpermarket, internet alışveriş, kredi kartı anlaşmaları ile avios kazanılıyor. THY 'de İngiltere'de benzinci, süpermarket vs. ile mil anlaşması yaparak sadık müşteri tabanını büyütebilir. KKTC ve Türkiye kökenlileri sayarsak yarım milyona yakın İngiltere'de nüfus var ve bu insanlar seve seve THY uçuş mili kazanmak için alışverişlerini ilgili kurumlara kaydıracaklardır.

Konut krizi nasıl çözülecek?

İngiltere'de konuta erişim ve konut sahipliği konusu kanayan bir yara ve problem her sene daha da büyüyor. Eskiden genç çalışanların banka kredisi ile ev sahibi olmaları nispeten kolayken artık bu olay imkânsıza yakın bir hal almış durumda. İngiltere'de zaten kalifiye işgücüne talep azalıyor, üniversite mezunlarının giderek artan bir kısmı mezuniyet sonrası getir götür kurye işleri yapıyorlar. Maaşlar artmıyor ama ev fiyatları artıyor. Üstelik ev kredilerinin faizleri yüksek. İşçi Partisi'nin seçim vaatlerinden biri, 5 sene içinde 1,5 milyon konut yapımı idi. Bu performans ile devam ederlerse durum İBB başkanlık seçimlerindeki atmasyon vaatlere benzeyecek. Hükümet, bu iddialı hedef doğrultusunda NPPF'deki (Ulusal Planlama Politikaları Çerçevesi; İng: National Planning Policy Framework) planlama kanunlarında değişiklikler ilan etti. Bunların içinde yeni belediye planlama ofisleri için ilave para tahsisi var, belediyelere ev inşaatı yapmaları konusunda hedef koyma ve hedefleri zorunlu kılma var. Planlama izinlerini hızlandırmak ve kolaylaştırmak için bir çevre fonu kurulması da gündemde böylece imar izinlerine hız verilerek çevreye verilecek zarar, çevre fonuna aktarılan para ile kısmen de olsa karşılanmaya çalışılacak.

PERAKENDECİ KAN AĞLIYOR

13.480 mağaza kapandı, 170 bin kişi işsiz kaldı

İngiltere'de kasaba ve şehirciklerin merkezinde 'highstreet' denen trafiğe kapalı alışveriş caddeleri olur. Bu caddelerde de çoğunlukla zincir mağazalar olur. Gerçi İngiltere'de geleneksel olarak İngiliz markası olarak bilinen mağaza zincirlerinin çoğu Amerikan firmaları tarafından satın alınmış durumdalar ama yine de yarattıkları istihdam, hizmetler ile ekonominin can damarı buralardır. Sosyal hayatın da merkezi sayılabilirler. Perakende Araştırmaları Merkezi’nin raporuna göre 2024 yılında sokak perakendeciliğinde 169 bin çalışan işini kaybetti. Bu rakam bir önceki yıldan 49 bin adet (%42) daha yüksek. Kapanan mağaza sayısı olarak baktığımızda ise 13.480 adet mağazanın kapandığını gözlemliyoruz. 2025 de ise beklentiler daha da kötü. Yani sokak mağazacılığı tam anlamı ile çöküşte ve hızla yok oluyor. İflas edip kamu tarafından idaresi devralınan belli başlı firmalar: Lloyds Pharmacy, Homebase, The Body Shop, Carpetright ve Ted Baker oldu. Bir kısmı ortak değişiklikleri, mağaza kapanışları ve küçülme ile bir şekilde yoluna devam etmekte. Daha büyük trajedi ise maalesef zincir olmayan bağımsız mağazalarda yaşanmakta. 2025'de tabloyu daha da kötü hale getirecek sebeplerin başında artacak işveren kesintileri ve azalacak vergisel destekler gelmekte. Sokak perakendecileri can çekişirken internet satışı yapan neredeyse monopol yapıya evrilmiş dev (Amerikan) teknoloji firmalarının ise keyifleri yerinde denebilir. İade işleri de iyice kolay hale getirildi. İngilizler bolca internetten sipariş ediyorlar, uymayanları kolayca ve ücretsizce artık iade edebiliyorlar, kim uğraşacak mağazalardaki kısıtlı seçenekler ile. Mağazada 30 çeşit ayakkabı varsa, internette 100 bin çeşit var. Beğenmezsen iade et. İngiltere'de bağımsız sokak bakkallarının neredeyse tamamı artık Amazon gibi firmaların iade merkezi haline gelmiş durumda. İade edeceğiniz malı kutusunda en yakın anlaşmalı bakkala götürüyorsunuz, bu bakkalda iade barkodunuzu okutuyorsunuz, mağazadaki yazıcı barkodu basıyor ve kutuyu teslim ediyorsunuz iş bitiyor. Ne adres yazmakla ne kredi kartı bilgisi ile ne kimlik ile uğraşmıyorsunuz. Para da ödemiyorsunuz. Bu bakkallardan düzenli olarak lojistik firmaları kutuları toplayarak iade merkezlerine götürüyorlar.

Dost Galloway acı söyledi

Britanya'nın kurt siyasetçilerinden George Galloway, bildiğiniz üzere Filistin dostu olan, seçim bölgesinde Müslüman seçmenden büyük destek alan ve MOAT Show isimli YouTube programı dünya çapında büyük ilgi ile takip edilen bir siyasetçi. İngiltere'nin büyük siyasi partilerine nazaran daha halkçı ve anti-emperyalist çizgide olduğu söylenebilir. Programlarına kendisi ile yakın çizgide olan ve yine milyonlarca takipçileri olan siyasetçi, aktivist ve gazetecileri konuk ediyor. George Galloway, HTŞ'nin Suriye'de iktidarı ele geçirmesi ile beraber neredeyse bütün programlarını Suriye'ye ayırmış durumda. Bu aralar sıklıkla ağırladığı misafirlerinden biri, yine uluslararası politikanın ağır ve kıdemli toplarından olan Prof. Sayed Marandi oldu. Marandi, Tahran Üniversitesindeki Amerika Araştırmaları bölümü başkanı. Galloway'in programlarında, Suriye'deki olayların sebep ve sonuçlarına ilişkin değerlendirmeler, bizim Türkiye'deki ana akım medyanın olayları işlemesinden hayli farklı yapılıyor. Özetlemek gerekirse durumu şöyle okuyorlar: Türkiye, Amerika ve İsrail'in planlaması kapsamında HTŞ operasyonu yapılıyor, Esad devriliyor. HTŞ Şam'a doğru ilerlerken İsrail uçakları da Lübnan ile Suriye arasındaki yolları bombalıyorlar ve HTŞ'nin ilerleyişine karşı Lübnan Hizbullah’ının Şam'ı koruması önleniyor. HTŞ Şam’ı ele geçirdiğinde, İsrail Suriye'nin bütün askeri altyapısını bombalıyor ve Esad döneminde başarılamayan askeri kazanımı HTŞ iktidarı döneminde birkaç günde elde ediyor. Üstelik İsrail ilave Suriye toprağı da işgal ediyor. HTŞ yönetimi tüm bu gelişmelere rağmen İsrail ile savaşmayacağı mesajını veriyor ve hatta İran'ı hedef alan bazı açıklamalarda bulunuyor. Galloway ve Marandi büyük resimde yapılanın Lübnan Hizbullah'ına İran'ın destek yolunun kapatılması ve Lübnan, Suriye ve genel olarak İsrail'e karşı direniş cephesinin zayıflatılması olarak okuyorlar. HTŞ yapısının içinde Türkistan ve Uygur kökenli paralı askerlerin olması ise hoş karşılanmayan bir durum ve HTŞ hareketinin Suriye halkının bir eyleminden çok dış kaynaklı bir operasyon olduğunun ispatı olarak yorumlanıyor. Prof. Marandi ayrıca İsrail'in Azerbaycan'dan satın aldığı petrolün Türkiye üzerinden İsrail'e gittiğini ve Türkiye'nin bu ticareti engelleme gücü olmasına rağmen engellememeyi tercih ettiğini belirtiyor. Prof. Marandi Türk halkının İran halkı ile dost olduğunu belirtiyor ancak Türkiye siyasi yönetimini Suriye'nin felakete sürüklenmesinde sorumlu görüyor. Diğer bir görüş birliği ise bu Suriye operasyonu ile büyük oranda Türkiye'nin Rusya ve İran'a kazık attığı yönünde. Kuzey Doğu Suriye'deki SDF ve ilintili gruplar ile ABD ve Türkiye arasındaki ilişki ise ikinci plandaki tali konu olarak değerlendiriliyor. ABD'nin Suriye'nin petrol kaynaklarına ve en verimli tarım alanlarına el koymuş olmasının da Esad yönetiminin zaman içinde zayıflamasına sebep olduğu değerlendiriliyor.

Tüm bunlar bir tarafa, Esad yönetiminin de başarılı bir yönetim olmadığı ve Suriye vatandaşlarının bir bölümünün desteğinin zaman içinde kaybedildiği belirtiliyor. Galloway ve Marandi'de, Suriye'nin yakın ve orta vadeli geleceği için pek iyimser bir beklentileri yok. HTŞ'nin Rusya ve İran karşıtı tavır alması bekleniyor fakat ne olacağı çok da kestirilemiyor. İsrail’in Suriye'deki etnik ve dini grupları kullanarak ülkeyi daha fazla bölmeye çalışacağı tahmin ediliyor.

Galloway ve Marandi'nin öngörüleri ve olayları okumaları ne ölçüde gerçektir zaman gösterecek ancak her iki isim de çok çalışkan ve üretkenler. Hemen her gün saatlerce sosyal medyadan yayın yapıyorlar, programlara katılıyorlar. Özellikle Suriye konusunu derinlemesine konukları ile işliyorlar. İngilizceleri tane tane, aksansız ve orta seviyede İngilizce bilenlerin dahi anlamasına elverişli. Suriye konusunda bu ekibi takip etmekte fayda var.