İngiltere’den haberler… Medyada Megan ve Harry güzellemeleri başladı
İngiltere basınında geçen haftaya bakış… Donanma yapay zekada çözüm arıyor… İngiliz'in zeytinyağı ile imtihanı! Medyada Megan güzellemeleri başladı… Kraliyet ailesinde neler oluyor? Ayrıntılar haberimizde
Aydınlık Avrupa
Editor
Kraliyet ailesi cephesinde ilginç bir şeyler oluyor.
İngiltere'nin iktidar yanlısı basınında alıştığımız durum her gün prenses Kate üzerinden güzelleme yapmak idi. Megan (ing: Meghan Markle) ve Harry'nin imajı biraz karalanırdı. Özellikle Megan için hayli dışlayıcı ve eleştirel haberler yapılır, fotoğraflar kullanılır ve ailenin o kısmı sanki biraz itiştirilirdi. Kate'in resimleri her gün ilgili ilgisiz gazetelerin ana sayfalarına konurdu. Sayfayı okursunuz, Kate ile ilgili haber yok ama kocaman resim ortada duruyor.
Son dönemde bir şeyler oluyor. Basın tekrar Megan ve Harry'yi parlatmaya başladı. Hayırdır? Henüz birinci sayfaya çıkartmıyorlar, birinci sayfada genelde İsrail güzellemeleri yapılıyor ama yakında çıkar kokusu... En son örneği Megan ve Harry'nin Nijerya gezisinin haberleştirilme şeklinde görebiliriz. Neymiş efendim, Megan'ın elbisesi Windsor stilindeymiş (Kraliyet Windsor hanedanlığında) yani Megan Kraliyet ailesine selam çakıyor ve buzları eritme mesajı veriyor. Gerçi Diana’nın ters haçlı kolyesini (ing: invertedcross) takması ne anlama geliyor, ben yorum yapmayayım.
Basındaki güzellemelere bakarsak, mesaj alınmış olmalı. Zaten Nijerya ziyareti başlı başına bir gayriresmi Kraliyet görevi havası taşıyor gibi. Normal şartlarda ne işi var Harry ve Megan'ın Nijerya'da? Nijerya'nın olayı eski İngiliz kolonisi olması ve hala İngiltere ile stratejik olarak yakın ve güçlü ilişkilere sahip olması. Daveti de Nijerya Ordusu yapmış. Yani Nijerya'da İngiltere ile ilişkileri parlatma amacı taşındığı belli. Geçtiğimiz şubat ayında, İngiltere ile Nijerya yatırım ve ticaret anlaşması yapmışlardı ve bu seviyede bir anlaşmayı İngiltere ilk defa bir Afrika ülkesi ile yapıyor. 220 milyon nüfusu, yüksek doğum oranı ile Nijerya’nın hem Afrika'da liderliğe hem de potansiyel olarak Müslüman dünyasında liderliğe oynayabilecek stratejik bir ülke olduğunu hatırlatalım.
Donanma, güvertede sanal gerçeklik çözümleri deniyor
İngiliz donanması bir süredir savaş gemisi idaresi konularında Sanal Gerçeklik (SG, ing:VR) çözümleri deniyor. 27 milyon sterlinlik projenin liderliğini Capita firması yapıyor. Donanma personeli ve Metaverse VR firmaları da projenin içinde.
Çalışmalar kapsamında seçilen HMS Collingwood gemisine 5 adet simülatör seti konmuş. Bunların her birinin VR gözlükleri ve ilave ekranları da var. Donanma personelinin mevcut kullandığı simülatörler 2 boyutlu (2B) çözümler sunarken SG gözlükleri ve 3B çözümler sunan yeni sistem personele önemli kolaylıklar sağlayabiliyor. Seyrüsefer, özellikle sığ denizde seyrüsefer ve yakıt ikmali, limana yanaşma operasyonları gibi operasyonlarda sistem test ediliyor. Zaman içinde yeni görevler, yeni gemiler, limanlar da sisteme eklenecekmiş.
Türkiye'nin de eğer geçmediyse, askeri eğitim ve ötesi konularında SG destekli çözümleri devreye alması uygun olabilir. Bu konularda ilk akla gelen firmamız Havelsan. Benzetme yapacak olursak İngiltere'de bu işleri yöneten danışmanlık firması olan Capita firması borsaya açık olan ve 50 bin civarında personeli olan bir firma. Pek becerikli firma olduğunu iddia edemeyiz. Siyasi hiciv dergisi "Private Eye" firmaya yıllar içinde olan olaylar sebebiyle (yolsuzluk, kötü yönetim, hedefleri ıskalama vs.) "Crapita" takma ismini takmış durumda.) "Crap" ifadesi son derece kötü kalitede anlamında). Firma belediyeler, telekom firmaları, kamu kurumları, güvenlik kurumlarının süreç dönüşümlerinde ve işlerin bir kısmını alt yüklenici olarak yapma konusunda çözümler sunuyor. Türkiye'de başta kamu kurumları olmak üzere çeşitli kritik kurumlarında en ileri seviye süreç yönetimi, yeni teknolojilerin entegrasyonu ve gerekli yetkinliklerin firmalara kazandırılması konusunda uzmanlaşmış yerli danışmanlık &mühendislik firmalarını oluşturarak sahaya sürebilir.
Drondan uçağa yakıt ikmali işleri tamam gibi
İngiliz savunma haberi web sitesi Defence Journal'ın verdiği bilgiye göre havada yakıt ikmali yapmak üzere tasarlanmış olan Amerikan MQ-25 dronları ile belirli tipteki (F/A-18 S.Hornet) savaş uçakları arasında yakıt ikmalinin yapılmasını sağlayan sistem arabirimleri Boeing tarafından büyük ölçüde hazırlanmış durumda.
Şu aralar testler yapılmakta. Yani ilgili pilotlu savaş uçağı bölgede uygun durumda olan ikmal dronuna sinyal gönderip onun kontrolünü devralarak uçağına yakıt doldurtabilir duruma gelmiş durumda. Yerli tasarlanacak ve imal edilecek hava ikmal dronlarımız ile TSK'nın da hızla bu yetkinliğe sahip olmasını diliyoruz. Özellikle Doğu Akdeniz operasyonlarında bizim savaş uçaklarına (Hürjetler) ve helikopterlere eklenecek bu beceriler önemli saha hakimiyeti kazandırabilir. Bu ikmal dronlarının bir modelini de denize iniş/kalkış kabiliyetinde tasarlayabilirsek, menzil ve görev çeşitliliğinde artış sağlanabilir.
WeWalk Kraliyet İnovasyon ödülünü aldı
WeWalk firması görme engelliler için akıllı bastonlar tasarlayan bir Türk firması. WeWalk firması 2022'den beri İngiltere'de çeşitli kurumlar ile beraber çalışmakta. RNIB (ing: Royal National Institude of Blind People) isimli "Ulusal Kraliyet Görme Engelliler Enstitüsü" WeWalk'a bu yolculukta destek veren kurumlar içinde. İngiltere'de bir araştırma üniversitesi olan Imperial College London'da proje destekçileri içinde. Firmanın kurucusu Kürşad Ceylan, firmanın akıllı baston teknolojisinin Britanya Kraliyet inovasyon ödülünü aldığını açıkladı.
Kürşat beyi, WeWalk çalışan ve destekçilerini tebrik ediyoruz. Diğer taraftan bu firmanın ilk kuruluş ve sermaye aradığı dönemlerini ben hatırlıyorum. Sanırım 7-8 sene önceydi. O dönemde firmanın kuluçka sermayesi çok sayıda (binlerce) vatandaşlarımızın ufak tefek destekleri ile oluşturulmuştu. Yani bu başarıyı mümkün kılan girişim sermayesini bizim vatandaşlarımız sağladı, emek tarafında yine yerli girişimcilerimiz vardır. Bu konunun altını çizmekte fayda var.
Avustralya madencisi İngiliz rakibini alabilecek mi?
Dünyanın madencilik devlerinden Avustralyalı BHP firması, İngiliz Anglo American (AA) firmasını satın almak için 34 milyar sterlin şirket fiyatlaması üzerinden teklif verdi.
İlk teklifleri 31 milyar sterlin fiyatlaması üzerinden idi ve geçen ay reddedilmişti. AA yeni teklifi de reddetti. Bu konu İngiltere finans çevrelerinde tartışılan bir konu çünkü Londra Borsası'nın (LSE) geleceği ile ilgili. LSE'ye kote olan (işlem gören) AA eğer satılırsa kottan çıkacak ve Londra Borsası en büyük şirketlerinden birini kaybedecek. Zaten LSE'nin ciddi sorunları var. Halka açılma işleri çok yavaşlamış durumda, yatırımcılar LSE'nin sunduğu fiyatlamaları beğenmiyorlar. Getirilere baktığımızda yine rakip borsaların hayli gerisinde kaldığını ve özellikle yeni nesil teknoloji şirketlerine ev sahipliği yapamadığını gözlemliyoruz. Sonuç olarak Londra Borsası için gelecek pek parlak görünmüyor.
Madencilik konusuna dönecek olursak, AA'nın yönetiminde olan özellikle Peru ve Şili'deki bakır madenleri göz kamaştırıyor. İngiltere şirket satın alma kanunlarına göre 22 Mayıs'a kadar BHP'nin süresi var, yeni bir teklif vermesi bekleniyor. Bu durumda AA yatırımcılarının teklifi kabul etme ihtimaline yüksek gözüyle bakılıyor. Zaten bakmayın bu şirketler ayrı şirket gibi görünse de arka planda hissedar olan emeklilik fonları, finans kurumları aynı. AA'da demir, bakır, platin, petrol, elmas, nikel, kömür maden ve işletmeleri mevcut. BHP'nin teklifi, AA'nın Güney Afrika'daki bazı maden işlerinden (demir ve platin) çıkmasını gerektiriyor. Özellikle Güney Afrika'daki madencilik varlıklarından çıkılması konusu, Türk firmaları için bölgede yeni ortaklık fırsatları oluşturabilir. Malum BRICS üyesi olan Güney Afrika'dan yavaş yavaş batılı şirketler çekilmekteler. BHP ve AA'nın birleşmesi konusu bazı madencilik alanlarında rekabetin ve fiyatlamaların bozulması durumunu oluşturabilir ve hukuki sonuçlar oluşabilir. İlgili kamu kurumlarımızın gerekirse bu alanlarda hukuki süreç başlatabilecek, yaptırım ve ceza uygulayabilecek mevzuata ve altyapıya sahip olmasında fayda olacaktır.
Londra Borsası demişken, 22 Mayıs'ta İstanbul Swissotel'de Risk ve Uyum Forumu (Risk and Compliance Forum) düzenleyecekler. İlgili kamu ve özel sektör temsilcilerimiz katılabilirler. Özellikle Varlık Fonu, Borsa İstanbul, Bilgi Teknolojileri ve İletişim kurumumuza duyurulur.
İngiliz'in zeytinyağı ile imtihanı
İngiltere'de vatandaş gıda fiyatlarındaki artış konusunda dertli. Ama bazı ürünler var ki onlar konusunda çok dertli. Son 3 sene içinde peynir fiyatları %45 fasulye % 61, şeker %70 arttı ve sıkı durun, zeytinyağı %111 arttı. Bizdeki gibi öyle maaşa zam, enflasyon farkı filan da yok. Pound bazında bunlar. Maaşlar artmıyor hatta azalıyor. Bugün işten çıktınız, bulacağınız işin maaşı daha düşük! Alım gücü tüm toplumda eriyor. Zaten yerel seçim sonuçları ve genel seçim anketlerinde gözüktüğü üzere bu işin faturasını halk çoktan kesmiş durumda. İlk seçimde yani birkaç ay içerisinde Abbas yolcu. (Hintli olan)
Sky News'in İngiltere haberleri bölümünde konu ile ilgili haber çıktı. Zeytinyağı fiyatlarının İngiltere’de çıldırmasının açıklamasını yapmışlar. Buna göre durum şöyle: İtalya'da her sene 20-25 Km ilerleyen bir zeytin ağacı hastalığı varmış. Xylella bakterisi zeytinlikleri mezarlığa çeviriyormuş. Çiftçiler her ne kadar hasta ağaçları yeni dayanıklı tür fidanlar ile değiştirseler dahi yeni fidanların anlamlı miktarda ürün vermesi 12 yılı bulacakmış. Hastalık harici yangınlar ve kuraklık da Akdeniz bölgesinde rekolteyi vurmuş. İspanya'da marketlerden en çok çalınan ürün zeytinyağı haline gelmiş. İtalyanlar mutfaklarında fiyatlar sebebiyle zeytinyağını azaltıp, tohumlu yağ kullanımını artırmaya başlamış. Brexit olayı İngiliz tüketicisine ilave darbe vurmuş. Eskiden gümrüksüz geçen mallar şimdi 95 sterlin evrak ücretiyle geçiyormuş. Yangın mevzuatından dolayı İngiltere'ye giren paletlerin fiyatı üçe-dörde katlamış. İşlemlerin yarattığı beklemelerden dolayı nakliyeci fiyat artırmış. İnternet forumlarında İngilizler, zeytinyağının şarap fiyatına satıldığından yakınıyorlar. Ukrayna'daki savaş dolayısıyla Ukrayna'dan Avrupa pazarlarına ucuz ayçiçek yağı akışı artmış durumdaymış. İtalya'da tarım arazilerinde daha önce olmayan tuhaf hırsızlıklar başlamış. Bazen sıkılmış yağ çalınıyormuş, bazen toplanmış zeytin hatta ağaçtan hırsızlar zeytini toplayıp çalıyormuş. En tuhafı ise yeni dikilmiş zeytin fidanları sökülüp çalınıyormuş.
ZEYTİNYAĞINI DÖKME Mİ ŞİŞELİ Mİ SATALIM?
Dönelim bizim memlekete. Bizdeki tartışma zeytinyağını dökme satalım mı yoksa şişeli mi satalım konusu. Bence şişeli politikasına sonuna kadar sahip çıkmalıyız ve malımızı dökme tüccarlarına kaptırmamalıyız. Avrupa harici pazarlarda şişeli satışına yönelmek uygundur. Avrupa pazarında ise önerim, ilgili kooperatiflerimizin (misal Tariş) ilgili Avrupa ülkelerinde şişeleme tesisi açmasıdır. Misal İngiltere pazarını örnek verelim. Tariş gelecek İngiltere'de şirket kuracak. Bu şirketi Türkiye'den özel izin ile (çünkü üretici kooperatifi) dökme zeytinyağı ithal edecek ve anlaştığı şişeleme firmasına ürünü şişeleyip İngiltere'de kendi markası ile dağıtacak. Sadece zeytinyağı satışı değil, zeytinyağlı mezeler, konserveler vs. satışı da yapabilir. Yunanlılar bu alanda pazarı hazırladılar, talep var. Şişe işi yapan Türk firmaları ile de ortaklık yapılabilir. Dökme zeytinyağı pazarlaması lobisine pabuç bırakmamalıyız. Fransa Bordo şaraplarını, parfümlerini dökme satıyor mu? İskoçlar viskilerini dökme satıyorlar mı? Bizim zeytinyağı bunlardan daha değerli. Hatta Avrupa pazarlarına özel ihracat vergisi ve minimum satış (hem ihracat hem perakende) fiyatı uygulaması devreye alınabilir. Beğenmeyen Avrupalı buyursun Ukrayna ayçiçek yağına.
Antarktika’nın İngiliz bölgesinde Rusya petrol bulmuş
Antarktika bildiğiniz gibi dünyanın güneyindeki buzlu kıta. İngiliz The Telegraph'ın haberine göre Rusya bölgede dev bir petrol yatağı (511 milyar varil) keşfi yapmış. Gazete keşfin, İngiltere'nin mülkiyet hakkı iddiasında bulunduğu Antarktika bölgesinde olduğunu yazıyor. Yani gazeteye göre, Rusya, İngiliz hakimiyet bölgesinde araştırma yapıp petrol bulmuş. Keşif Rusya'nın Alexander Karpinsky gemisinin çalışmalarından sonra yapılmış. Gemiyi Rusya'nın MTA'sı olan Rosgeo işletiyormuş. Antarktika 1959 Antarktika antlaşması uyarınca korunuyormuş ve bu antlaşmada bölgede maden, petrol vs. arama çalışmaları yasaklanmış. İngiltere'nin bölgedeki hak sahipliğinin savunuculuğu Dışişleri Bakanlığı'na verilmiş. Bölgede İngiltere'nin araştırma gemisi, savaş gemisi, beş istasyonu ve 250 personeli mevcutmuş ve bunlar İngiltere'nin bölgedeki haklarını da koruyorlarmış.
Diyeceksiniz İngiltere'nin bölge ile ne ilgisi var? Muhtemelen İngiltere hak iddia ettiği Malvinas (ing: Falklands) adaları üzerinden bir hak iddia ediyor veya belki zamanında yaptığı bazı keşif çalışmalarının böyle bir hak oluşturduğunu iddia ediyor olabilir. Antarktika’da sahiplik iddiasında bulunan ülke sayısı hayli fazla.
Çinli Uber İngiltere yolunda
Çin'in Uber benzeri taksi firması Didi Global, İngiltere'de bazı şehirlerde işletme ruhsatı almış durumda. Bu şehirler alelade şehirler değil, yönetimlerine sosyalist idareci seçen şehirler.
Misal bu şehirlerin içinde olan Rochdale son parlamenter seçimlerinde George Halloway'i parlamentoya göndermişti. George'da özellikle Gazze'de yapılan katliam konusunda parlamentonun altını üstüne getirdi ve getirmeye devam ediyor desek yeridir. Diğer şehirler ise Rotherham ve Salford. Didi dev bir Çin firması ancak New York borsasına kote olduktan sonra hayli badireler atlatmış bir firma. New York borsasına kote olan, yani Amerikan hukuki alanına göbekten giren Çin firmalarının durumu tahmin edebileceğiniz üzere hayli karışık durumda. Her iki ülkeden cezalar, bitmek bilmeyen soruşturmalar, lisans iptalleri vs... Didi firması İngiltere'de 3 sene önce teşkilatlanmaya başlamıştı ancak çıkartılan çeşitli engellemeler sonucunda planlarını askıya almıştı. Bu sefer şanslarını daha dostane şehirlerde deneyecekler gibi duruyor. Bizde de belki birkaç şehirde hizmet vermeye başlamaları sektöre kalite getirebilir ve sektörün diğer oyuncularına ilham kaynağı oluşturabilir.
