‘Petshop’ların sattığı ilaçlar tehlike saçıyor
Hem insan sağlığı için hem de hayvan sağlığı için evcil hayvanların aşıları devamlı olarak yapılmalı. Fakat artan maliyetler aşı fiyatlarına da vurunca evcil hayvan sahipleri çözümü petshopların sattığı yasa dışı ilaçlarda buldu. Ancak bu ilaçlar da hayvan sağlığını tehdit ediyor
Rabianur Ağar
Türkiye’de 10-12 milyon kişi evinde kedi, köpek ve kuş bakıyor. Evcil hayvanların daha sağlıklı olması ve insanlara da parazit bulaştırmaması açısından belirli sürelerle bazı aşıları olması gerekiyor. Evinde kedi, köpek besleyen vatandaşlar belirli aralıklarla hayvanlarına bu aşıları yaptırıyor. Ancak yüksek maliyetler hayvan sahiplerinin farklı yöntemlere başvurmasına sebep oluyor.
Bu yöntemler arasında en çok yaygın olanı da petshopların yasa dışı iç-dış parazit aşılarını satması oldu. Daha uygun fiyata alınan bu ilaçlar hayvan ve insan sağlığını tehdit ediyor. Türk Veteriner Hekimleri Birliği (TVHB) Konsey Üyesi Veteriner Hekim Melike Baysal, yasa dışı satılan parazit ilaçlarının tehlikesini Aydınlık’a anlattı.
‘UYGUN OLMAYAN İLAÇ ÖLÜME NEDEN OLUR’
- Evcil hayvanlar için satılan yasa dışı ilaçlar, hayvan sağlığı için ne derece tehlike arz ediyor?
-Yasa dışı olarak satılan veteriner tıbbi ürünler, doğru doz ve hayvana uygun teşhis konmadan kullanıldığında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bilinçsiz şekilde kullanılan bu ilaçlar, hayvanlarda alerjik reaksiyonlara, organ yetmezliklerine, hatta ölüme neden olabilir. Ayrıca, doğru teşhis ve veteriner hekim kontrolü olmadan kullanılan ilaçlar, yalnızca hayvan sağlığını değil, halk sağlığını da tehdit eder.
Zoonotik hastalıkların yayılma riski artar ve bu da hem insan hem de hayvan sağlığı için büyük bir tehlike oluşturur. Bu nedenle tüm ilaçlar veteriner hekimin yaptığı teşhis sonrası yazdığı reçeteye uygun olarak veteriner hekim tarafından uygulanır.
İnsan ya da hayvan fark etmeksizin ilaç önerebilmek için önce canlının hasta olup olmadığı, hasta ise hastalığının ne olduğu ve hangi ilacın hangi dozlarda kullanılması gerektiği tespit edilir. Uygun hastalıkta, uygun dozlarda ya da doğru hayvan türlerinde kullanılmadığı takdirde, birçok ilaç kolaylıkla zehre dönüşebilir. Hatta uygun dozda bile kullanılsa, eğer hastanın duyarlılığı varsa yan etkiler oluşturabilir. Bu nedenle, ilaç önerebilmek için mutlaka “hekim” diplomasına sahip olmak gereklidir.
VATANDAŞLARI YANILTIYORLAR
-Ne yazık ki birçok petshop, hasta sahiplerinin isteği üzerine ilaç satmakta, doz ve kullanım şekli önermektedir. Hatta bunu yaparken veteriner hekim önerilerini değersizleştirip, veteriner hekimlerin kazanç kaygısı güttüğünü ve ilaçları yüksek fiyatlarla sattıklarını iddia etmektedirler.
Böylece, yasa dışı bir kazanç elde ederken hayvan sağlığını ve halk sağlığını riske atmanın yanı sıra, toplumda bir meslek grubuna karşı güvenin sarsılmasında pervasızca rol oynamaktadırlar. Veteriner Hekim olmayan kişilerin bu tür uygulamaları, antimikrobiyal direnç başta olmak üzere, ilaç kaynaklı çevre sorunlarına, hayvanların daha çok hastalanmasına ve ölümlerine neden olmaktadır.
PARAZİT İLAÇLARININ SATIŞI YAYGIN
- Bu ilaçların isimleri nelerdir?
-Petshoplarda ve internet üzerinden yasa dışı olarak satılan ilaçlar arasında antiparaziter ürünler yoğunluktadır. İç parazitler (bağırsak parazitleri) ve dış parazitler (pire ve kene gibi) için kullanılan antiparaziter ilaçlar sıklıkla satılmaktadır. Bu maddeler, eczaneler veya veteriner muayenehanelerinde veteriner hekim reçetesi ile satılmalıdır.
- Kliniklere yasa dışı ilaç kullanımından sonra rahatsızlanan evcil hayvan geliyor mu? Bu durum sık yaşanıyor mu?
-Veteriner kliniklerine yasa dışı ilaç kullanımından sonra rahatsızlanmış evcil hayvanlar sıklıkla başvurmaktadır. Yanlış dozda veya uygunsuz ilaç kullanımı sonucu hayvanlarda ciddi sağlık sorunları gelişebilmektedir. Özellikle antiparaziter ilaçlar nedeniyle zehirlenme vakaları, alerjik reaksiyonlar ve organ yetmezliği vakaları sıklıkla bildirilmiştir.
İNTERNETTEN SATILAN İLAÇLAR DA TEHLİKELİ
- Evcil hayvan sahipleri, özellikle iç dış parazit aşılarını internetten daha ucuz diyerek alıyor. İnternette satışa sunulan ilaçların güvenilir olup olmadığını nasıl anlayabiliriz?
İnternetten satın alınan ilaçların güvenilir olup olmadığını anlamak çoğu zaman zordur. Yasal yollarla satılmayan ürünlerde sahte ilaç riski oldukça yüksektir. İlaçların orijinalliğini kontrol etmek için üretici firma tarafından onaylanmış paketleme ve ürün bilgilerine dikkat edilmelidir.
Ayrıca, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmamış sitelerden ilaç satışı yasa dışıdır. Hayvan sağlığını korumanın en etkili yollarından biri, güvenilir kaynaklardan ilaç almak ve mutlaka veteriner hekimin tavsiyesine başvurmaktır.
Bununla birlikte, bazı internet sitelerinde tıbbi ürünler yerine bitkisel kaynaklı ürünler satılmakta ve bu ürünlerin koruyucu özellikleri bulunmamaktadır. Ancak, hayvan sahipleri bu ürünleri kullanarak önlem aldıklarını düşünmekte, dolayısıyla hem yanıltılmakta hem de gereksiz yere para harcamaktadır.
Petshoplar ya da internetten alınan ürünlerin gerçek mi sahte mi olduğu bilinmediği için, bu tür ürünlerden kaynaklanan sağlık sorunlarında bir muhatap bulunamamaktadır.
Veteriner tıbbi ürünlerin toptan satışı Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan ruhsat almış Veteriner Ecza Depoları ve Sağlık Bakanlığı'ndan ruhsatlı Ecza Depolarında, perakende satışı ise, tedavinin bir parçası olarak muayenehane, poliklinik ve hayvan hastanelerinde ve Veteriner Tıbbi Ürün satış ruhsatı almış eczanelerde Veteriner Hekim reçetesi ile yapılabilir. İnternet de dâhil olmak üzere belirtilen yerler dışında veteriner tıbbi ürünler asla ve asla satılamaz, bu durum kanunlara aykırıdır.
‘YETERLİ DENETİM YOK’
- Petshopların sattığı yasa dışı ilaçlara ilişkin bakanlık tarafından düzenli denetim oluyor mu?
-Yeterli bir denetim yapılmamaktadır. Veteriner hekimlerin hastalarına önerdikleri ya da tedavisi için verdikleri her ilaç 2018 yılından beri e-reçete sistemine kayıt edilmektedir. Olağan denetimlerde, en küçük aksaklıkta veteriner hekimlere 73 bin liradan başlayan cezalar kesilmektedir.
Bir hekime, zaten yetkisi olan bir konuda, sadece Bakanlık talimatına uymadığı için böyle haksız bir ceza kesilirken, herhangi bir eğitimi olmayan ve mesleği esnaflık olan bir kişinin denetlenmediği için halk sağlığını ve hayvan sağlığını bu kadar riske atması ve bu durumun cezasız kalması asla kabul edilemez.
Ayrıca hastaya yapılan hatalı bir uygulama sonrasında hasta yakının veteriner hekime karşı yasal hakları olmasına rağmen, petshoplardan alınan ilaçların yol açtığı zararlara karşı hiçbir şekilde yasal bir muhatap olmayacaktır.
‘SERBEST PİYASA EKONOMİSİNDEN VAZGEÇİN’
Bu nedenle Tarım ve Orman Bakanlığı’na çağrılarımızı yineliyoruz:
- Son zamanlarda Türkiye’de spot ilaç ve sahte ilaç piyasası oldukça hareketli, ne yazık ki veteriner hekimlere çok ağır para cezaları getiren, 2018 yılından beri uygulanması mümkün olmadığı ispatlanmış bir talimatla işletilen e-reçete uygulaması bu durumu daha da artırdı, hayvan sağlığı ilaçlarına bir an önce “Karekod” sistemi getirilmeli.
- Bakanlık hayvan sağlığı ilaçlarında “Serbest Piyasa Ekonomisi”nden vazgeçmeli, hayvan sağlığı ilaçları fiyatları aynı Sağlık Bakanlığı’nda olduğu gibi Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenmeli ve Sağlık Bakanlığı’nda insan ilaçlarında olduğu gibi ‘’etiket fiyatından satış zorunluluğu’’ getirilmeli.
- Sahada uygulanmasının mümkün olmadığı ortaya çıkmış e-reçete uygulaması kaldırılarak, hayvansal gıdada kalıntı bırakan ilaçların takip edilebileceği daha etkin ve kolay kullanılabilen, sürdürülebilir sistemler oluşturulmalıdır.
