Devlete uyarı halka sansür

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, sosyal medya hesabından yaptığı açıklama ile Türkiye’de Instagram’a erişim engeli kaldırıldı. Türkiye Cumhuriyeti ve Instagram yetkilileri arasında 9 maddelik bir anlaşmayla uzlaşı sağlandı. 10 Ağustos 21.30’da erişim engeli kaldırılınca vatandaşlar, Instagram’da Hamas Lideri İsmail Haniye’nin ve İranlı General Kasım Süleymani’nin fotoğraflarını paylaşmaya başladı.

Fakat paylaşılan fotoğraflar Instagram tarafından anında kaldırıldı. Platformda sadece devlet yetkililerinin paylaştığı Haniye fotoğrafları kaldırılmadı. O paylaşımların altında da ‘Bu gönderi topluluk kurallarımıza aykırı ancak kamu farkındalığı için İnstagram’da bırakıldı.’ uyarısı vardı.

Instagram açıldıktan sonra da vatandaşın beklentilerini karşılamayan 9 maddelik anlaşmayı sosyal medyada “Dijital Baba” olarak bilinen araştırmacı yazar ve bilişimci Orhan Toker Aydınlık’a yorumladı. Toker, anlaşmanın devlet yetkilileriyle sınırlandırıldığını söyledi.

DEĞİŞEN BİR ŞEY OLMADI

Toker şöyle konuştu:

“Instagram'ın kapatılma gerekçeleri arasında 9 madde var. Bu 9 madde arasında bizim terör örgütü olarak gördüğümüz örgütlerin paylaşımlarını ve bunları öven paylaşımları Meta'nın kaldırmayıp Hamas Lideri Haniye'nin ölümünün ardından taziye mesajlarının kaldırılması bir sorundu en başta. Anlaşma şu yönde oldu, İnstagram PKK ve FETÖ ile ilgili gönderileri kaldıracak. Ancak Instagram Amerika'nın bir platformu. Onlar da Hamas'ı terör örgütü olarak kabul ediyor. Bu sebeple yine Haniye ile ilgili paylaşımlar kaldırıldı.

Aslında Instagram'la anlaşma devletin postları üzerine oldu. Hükümetin ve devlet makamlarının kendi koyduğu postlarının kaldırılmasına bozuldular. Orada milli bir itibarsızlık yaşandı. Bu durum Instagram'da hep böyleydi. Filistin olayları geçen senenin başında başladığında Türkiye'den ilk paylaşımı yapan hesaplardan biri de benim hesabımdı ama anında silindi.

Filistin'le ilgili gönderiler uzun zamandır paylaşılıyor ve uzun zamandır kaldırılıyor. Bu durum herkes tarafından bilinen bir şeydi. Bunu devlet de biliyordu. Ona rağmen bugüne kadar devletten veya hükümetten Instagram tepki almamıştı. Ta ki devlet yetkililerinin paylaşımlarını kaldırıldı. Devlet o zaman tepki gösterdi. Aslında bu geç kalınmış bir tepkiydi. Kendi çıkarlarına göre tepki gösterdiler ve yine kendi çıkarları kabul edildiği için erişimi açtılar. Devlet kurumları başta olmak üzere Haniye ile ilgili paylaşımlar askıya alınınca buna karşı bir kapatma oldu.”

ORTAK BİR TEPKİ GÖSTERİLMEDİ

Instagram’a karşı milletin birlik olmaktan kaçındığını söyleyen Toker, şu ifadeleri kaydetti:

“Bizim halkımızın bu durumu siyasi düşünmeyip Türkiye Cumhuriyeti devletine karşı yapılan bir şey olarak görüp devlete destek vermesi gerekirdi. Ancak hiç kimse destek vermedi. AK Parti'yi sevmeyen, 'Bunu AK Parti'nin siyasi kararı olarak görüyorum.' diyerek VPN açıp Instagram'a girmeye devam etti. Bunu diğer siyasi kuvvetler de yaptı. Instagram'ın yarın öbür gün kendisine de bunu yapacağını düşünmeden hareket ettiler. Aslında konu Hamas lideri değildi, konu Türkiye Cumhuriyeti devletinin ağırlığıydı.

“Çünkü biz de şu da sorun, toplum milliyetçi ulusal çıkarlarını kendi kendine düşünmüyor. Malezya'da da böyle bir olay yaşandı. Malezya hükümeti İnstagram'a erişim engeli getirdi. Malezya halkı VPN bile kullanmadı. Halkın neredeyse tamamı uygulamayı silmeye başladı ve Instagram hemen özür dileyerek geri adım attı. Bizde de böyle bir durum geçmiş yıllarda Whatsapp'la yaşandı. O sırada insanlar Whatsapp'ı silerek Telegram'a ve BİP'e geçmişti. Meta ondan sonra geri adım atmıştı. Biz topluca bir tepki göstersek işler çok daha başka olurdu.”

‘SUNUCULARI DENETLEYELİM’

Türk toplumun kurallarına uymayan birçok durumun Instagram’da olduğunu söyleyen Toker, devletin 9 maddelik anlaşmayla sınırlı kalmaması gerektiğini söyledi:

“Şimdi Instagram'da şöyle bir şey vardı. Örnek veriyorum LGBT'ye karşı bir gönderi yayınladığımızda 'Topluluk kurallarına aykırı' diyerek bu gönderiyi kaldırıyorlar. Ancak bizim insanımıza, kadınımıza, milli değerlerimize aykırı bir şey paylaşıldığında görmezden geliniyordu. Oysa bunlar da bizim topluluk kurallarımıza aykırı. Bunlarla ilgili daha geniş girişimlerde bulunmamız gerekiyor.

Örneğin Amerika, TikTok için şirket kurarsan, sunucularını ülkemde kurarsan, ben de senin sunucularını denetleyebilirsem platformun burada etkili olabilir, dedi. Bizim de tüm sosyal medya platformlarına bu tarzda şartlar koymamız gerekiyor. Sunucularını denetleyerek, bizim hangi bilgilerimizi alıyorlar, çocuklar nelerle karşılaşıyor bunları görmek gerek.”

YERLİ SOSYAL MEDYA İÇİN DEVLET TEŞVİĞİ ŞART

Ülke genelinde yerli sosyal medya platformlarına geçmenin birlik ve beraberlikle olacağını söyleyen Toker, şöyle konuştu:

“Yerli sosyal medya araçlarına yönelmek şu an için çok zor görünüyor. Instagram, TikTok, Youtube, Whatsapp varken yerli bir seçeneğin onlar kadar popüler hale gelmesini bekleyip onu kullanması çok zor bir ihtimal. Bence milli sosyal medya platformu seçeneğine birlikle beraberlikle ve devletin desteğiyle geçebilirsek çok güzel olur. Ama öyle kuru kuruya insanların geçmesini beklemek sağlıksız olur.”