Bağdat’tan yabancı şirketlere rest!

Irak Petrol Bakanlığı, Kuzey Irak’tan Türkiye’ye yapılan ham petrol ihracatının durdurulmasının birinci yılında, yabancı şirketlerin Kürdistan Petrol Endüstrisi Birliği (APIKUR) ile yaptığı sözleşmelere ilişkin 11 maddelik bir açıklama yayınladı. Kerkük-Ceyhan boru hattı üzerinden petrol ihracatının 25 Mart 2023'te durdurulmasının Paris merkezli Ticaret Odası'nın “Irak lehine uluslararası tahkim kararı vermesi sonucunda Türkiye'nin aldığı bir karardan kaynaklandığı” bilgisine yer verilen açıklamada, Türk tarafı ile 6 aydan fazla süren müzakerelerin ardından boru hattında yaşanan teknik sorunların giderildiği kaydedildi. Açıklamada, “Federal Hükümet ihracatın durdurulmasından en çok etkilenen taraftır.” denildi.

Erbil’e bağlı kurumlar ile yabancı şirketlerin “anayasaya uygun petrol çıkartma sözleşmesi taslaklarını henüz Petrol Bakanlığına göndermedikleri” ifade edilen açıklamada, ihracatın durmasının en önemli nedenlerinden birinin yabancı şirketler olduğu vurgulandı.

Açıklamada, bu şirketlerin Kuzey Irak’taki sahalardan ürettikleri petrolü yasalara uygun şekilde teslim etmeleri durumunda ihracata kısa sürede yeniden başlanabileceği kaydedildi. Kuzey Irak Doğal Kaynaklar Bakanlığı ile yabancı şirketler arasında yapılan sözleşmelerin de “anayasal ve yasal dayanaktan yoksun olduğu” vurgulanan açıklamada, bu sözleşmelerin “Federal Hükümet tarafından hiçbir şekilde onaylanmadığı” belirtildi.

Irak’ın diğer bölgelerinde faaliyet gösteren şirketlere üretim karşılığında varil başına 6,9 dolar ödenirken Kuzey Irak’taki şirketlerin talebinin bunun üç katı olduğu ifade edilen açıklamada, ayrıca bu şirketlerin önceki borçlarının da geri ödenmesinin talep edildiği kaydedildi. Açıklamada, “Irak Federal Petrol Bakanlığı, Irak-Türkiye boru hattı üzerinden petrol ihracatının anayasa ve yasalara uygun şekilde yeniden başlatılması için mümkün olan tüm çabayı göstermekte kararlıdır. Irak'ta çalışmak isteyen yabancı şirketlerin, dış politikaya ve egemenliğini ilgilendiren konulara karışmak yerine, ülkenin yasaları ve yargı kararlarına saygı duyması ve koşullarını buna göre uyarlaması gerekiyor.” ifadelerine yer verildi.

NE OLMUŞTU?

Irak Hükümeti, “Bağdat’ın izni olmadan Kuzey Irak’tan petrol ihracatı yapılmasının hukuksuz olduğu” gerekçesi ile Türkiye aleyhine Paris'teki Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde (ICC) dava açmıştı. Mahkeme, Irak-Türkiye Petrol Boru Hattı Sözleşmesi’nde 2010 yılında yapılan bir değişiklik nedeniyle kısmen Irak lehine karar verdi ve Irak Petrol Bakanlığına bağlı Devlet Petrol Pazarlama Şirketi SOMO'nun da petrol sevkiyatı talep etme yetkisine sahip olduğunu belirtti. Mahkemenin, Ankara'nın 2014-2018 yılları arasında izinsiz ihracat nedeniyle Bağdat'a 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine yönelik kararının ardından Türkiye, 25 Mart 2023'te Kuzey Irak’tan petrol akışını durdurdu. Erbil yönetimi, Türkiye üzerinden günde yaklaşık 450 bin varil ham petrol ihraç ediyordu. Kürdistan Petrol Endüstrisi Derneği'nin (APIKUR) tahminlerine göre, bu hattın kapanması Irak için yaklaşık 11-12 milyar dolar kayba yol açtı.