İran’daki eylemlerde son durum: Hükümet devreye girdi, öğrenci eylemleri durdu

Mahsa Emini’nin ölümü sonrası başlayan gösteriler önemli ölçüde durma noktasına geldi. Sokaklardaki şiddet olayları neredeyse bitti. Son olarak, derslerin başlamasıyla Tahran Üniversitesi ve Şerif Teknoloji Üniversitesinde eylemler yapılmıştı. Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve İran Bilim, Araştırma ve Teknoloji Bakanı Muhammed Ali Zulfi Gol, rejim karşıtlığına yönelen bu eylemlerin bitmesi için araya girdi. İran Bilim, Araştırma ve Teknoloji Bakanı, Şerif Üniversitesi’ne gelerek öğrencilerle eylemlere son vermeleri için ikna görüşmesi yaptı. Onların taleplerini dinledi. Daha barışçıl yapılan bu eylemler, karşılıklı mutabakatla sona erdirildi.

ÖĞRENCİLERİN BÜYÜK KISMI SERBEST

Mahsa Emini eylemlerinin başladığı tarihten itibaren gözaltına alınan öğrencilerin tamamına yakını neredeyse serbest bırakıldı. Yetkililer, bu konu üzerinden hassasiyetle durdu. Gözaltına alınan eylemcilerin yaş ortalamasının 15 ile 20 olduğu ilan edildi. Şiddet eylemleri üzerinde Atlantik basının, sosyal medyanın ve bilgisayar oyunlarının etkili olduğu yetkililerce düşünülüyor. Eylemlerden önce kısıtlılığı olmayan Whatsap, Instagram gibi uygulamalara hala erişim VPN ile sağlanabiliyor. İran basınında sık sık bundan sonra yerel haberleşme uygulamalarının kullanılmasına yönelik haberler var.

Mahsa Emini’nin hayatını neden kaybettiğine yönelik araştırmalar ise geniş kapsamlı devam ederken, eylemlerde gözaltına alınanlar hakkında işlem yapmak için kategoriler belirlendi. Sokağa çıkanlar için dernek ve terör örgütlerine üyeliği, şiddete başvurup başvurmadıkları gibi hususlar göz önüne bulunduruldu. En son 400 kişi İran İslam Devrimi Lideri Ayetullah Seyyid Ali Hamaney’in “galeyana gelenleri diğerlerinden ayıralım” açıklaması üzerine serbest bırakıldı.

ŞİDDET OLAYLARI NEDEN BİTTİ?

Şiddet gösterilerinin bastırılmasında;

• Eylemlere terör örgütlerinin öncülük etmesi,
• Eylemlerin şiddet gösterilerine dönüşmesi,
• Milyonların başta Tahran olmak üzere birçok kentte “devlete ve polise bağlılık” mitingi düzenlemesi,
• Polisiye tedbirlerin artırılması,
• İnternetin zaman zaman sınırlandırılması,
• Devlet yetkililerin Mahsa Emini’nin ölümüyle en üst düzeyde ilgilenmesi,
• Cumhurbaşkanı Reisi düzeyinde İrşad devriyelerinin uygulamaları için reform mesajı verilmesi,
• Emini ailesinin bu gösterileri desteklememesi,
• ABD ve Batı tarafından eylemlerin desteklenmesi,
• Halkın geniş katılımının sağlamaması, gibi unsunlar etkili oldu.

Çok sayıda polis, ambulans, itfaiye gibi kamu mallarının kullanılamaz hale getirildiği eylemlerin İran’a maliyetinin 400 milyar tümen (yaklaşık 250-300 milyon lira) olduğu açıklandı.

TÜRKİYE VE İRAN TERÖRE GÖZ AÇTIRMIYOR

Eylemlerdeki PJAK, Komele, İ-KDP gibi örgütlerin rolünün açığa çıkması sonrası İran Devrim Muhafızları Ordusu, Irak’ın kuzeyindeki terör hedeflerini topçu atışları, füzeler ve İHA’larla yoğun ateş altına aldı. İlk günler yoğun yapılan bombardımanların seyri azalmaya başlasa da kritik noktalar hedef alınmaya devam ediyor. Bu operasyonlar sonucu terör örgütleri önemli bir etki alanını kaybetti. Çok sayıda kamp yok edildi. Zaman zaman operasyonların Türkiye’nin askeri operasyonlarıyla eş zamanlı ve birbirine yakın mevzilerde olduğu görülüyor. Özellikle TSK’nın 140 km derinlikte Asos’a yaptığı hava harekatı İran’ın vurduğu hedeflerin tam ortasında kalıyor.

Devletin resmi açıklamalarında PJAK hedeflerinin vurulduğu ve eylemlerde bu terör örgütünün de rol oynadığının ifade edilmesi çok önemli. Zira bu, İran’ın PJAK’ı desteklediğine dair yalan propagandayı çürüten önemli bir gelişmedir. HDP, KCK ve PJAK’ın üst üste yayınladıkları açıklamalarla uluslararası toplumun İran’a karşı harekete geçmesi çağrısı yapıldı. İran’ın Irak’ın kuzeyine yaptığı operasyonlar sonrası PKK ve Batı basını, sivillerin katledildiği yalanını ortaya attı. Benzer propaganda Türkiye için de sık sık yapılıyor. İki ülke ne zaman terörün kafasını ezse, hemen “Siviller öldürülüyor.” yalanına başvuruluyor.

İKİ FRANSIZ CASUSUN BELGESELİ HAZIRLANIYOR

Mayıs ayında İran’a girdiği tespit edilen 2 Fransız’ın İslami yönetimi devirmek için zemin hazırlamaya geldiklerini itiraf ettikleri görüntülerin bir kısmı basınla paylaşıldı. Bu görüntülerde Fransız çiftin, bazı eylemlerde slogan attığı, kitleyi yönlendirdiği ve ilişki kurdukları kişilere dair kayıtlar yer aldı. Önümüzdeki günlerde kendilerini “Fransız dış güvenlik servisine bağlı istihbarat ve operasyon casusu” olarak tanımlayan bu iki şahısla ilgili hazırlanan belgeselin tamamı İran’daki televizyon ekranlarında yayınlanacak. Paris ise iki Fransız’ın tutuklanmasını “rehine” ifadesiyle tanımladı. Daha şimdiden Tahran-Paris ilişkilerini geren bu belgeselin tamamı yayınlandığında İran’daki olayların dış müdahale boyutunun daha net bir şekilde ortaya çıkacağı kaydediliyor.

EMİNİ’NİN OTOPSİ RAPORU AÇIKLANDI: DARP DEĞİL, KRONİK ORGAN YETMEZLİĞİ

İran'da protestoların başlama sebebi olan Mahsa Emini’nin ölüm nedeninin darp olmadığı ortaya çıktı. Adli Tıp Emini'nin çoklu organ yetmezliği nedeniyle öldüğünü açıkladı.

Emini’nin ani kalp ritmi bozukluğu, tansiyon düşmesi ve bilinç kaybı ile beyne oksijenin az gitmesi nedeniyle oluşan beyin hipoksisi sonucu hayatını kaybettiği belirtildi.

İran Adli Tıp Kurumu’ndan yapılan açıklamada Mahsa Emini’nin 8 yaşında beyin tümörü ameliyatı geçirdiği ve buna bağlı olarak beyinin hipotalamus ve hipofiz bezinde adrenalin ve tiroid bozukluğu olduğu ifade edildi. Kendisinin bu nedenle hidrokortizon, levotiroksin ve desmopresin ilaçları kullandığı bildirildi.

Açıklamada “Emini kronik rahatsızlığı ve karşı karşıya kaldığı durumla başa çıkamaması nedeniyle ani kalp ritmi bozukluğu ve bilinç kaybı yaşıyor. Olay anında yeterli müdahalenin yapılamaması sonucu Emini beyin hipoksisi yaşıyor.” ifadeleri kullanıldı. Tıp kurumunun açıklamasında “Söz konusu ölüm, vücudun fizik muayenesi, otopsi sonuçları ve patoloji testlerine göre, kafaya veya hayati organlara ve vücudun unsurlarına çarpma sonucu meydana gelmemiştir.” ifadelerine de yer verildi.