İş güvenliği sağlamayan işletmeye öğrenci yok! MEB sonunda harekete geçti

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), mesleki eğitimdeki işletmelerin "iş sağlığı ve güvenliği" açısından yeniden değerlendirilmesini, şartları uygun olmayanlarla sözleşmelerin feshedilerek öğrenci gönderilmemesini istedi. Yalnızca ocak ayında Mesleki Eğitim Merkezi (MESEM) kapsamında çalıştırılan biri 14 diğeri 15 yaşındaki iki çocuğun iş yerlerinde ölmesinin ardından, uygulanan model tartışma konusu olarak gündemde. Öte yandan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi’nin son 10 yılda en az 671; 2023 yılında en az 55; 2024 Ocak ayında ise 18 yaş altı en az 7 çocuğun çalışırken yaşamını yitirdiğini ortaya koyan raporları durumun vahametini bir kez daha gösterdi.

MESEM NEDİR?

Bugün ilköğretimi bitiren her öğrenci MESEM’lere kaydolabiliyor. Öğrenciler burada haftanın 4 günü iş yerinde pratik eğitim, 1 günü de teorik eğitim alıyor. 9, 10, 11’inci sınıf öğrencilerine asgari ücretin yüzde 30’u 12’nci sınıf öğrencilerine de yüzde 50’si oranında ödeme yapılıyor. Ödeme öğrencilerin değil işverenin hesabına yatırılıyor. Bu öğrencilerin iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yani kamu kaynaklarından ödeniyor. Ancak MESEM’lerin yeri eğitimciler arasında oldukça tartışmalı. MESEM’lerin çocukların ruh ve beden sağlığı açısından barındırdığı risklerin önlenmesinde denetim ve katı mevzuatlara ihtiyaç olduğu görüşü hakim.

BAKAN TEKİN’DEN İLLERE YAZI

Durum böyleyken, Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin imzasıyla "mesleki eğitimde iş sağlığı ve güvenliği"ne ilişkin illere yazı gönderildi. Yazıda, meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilerin işletmelerde mesleki eğitim ve staj çalışmaları ile meslek derslerinin yapıldığı atölye ve laboratuvarlarda iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işlemlerin; "İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu", "Mesleki Eğitim Kanunu", "İş Kanunu" ile ilgili yönetmelikler, genelgeler ve diğer mevzuat hükümleri doğrultusunda yürütüldüğü hatırlatıldı. Bakanlığın yazısında, işletmelerdeki mesleki eğitim sürecine ilişkin, "2024 yılına mahsus olmak üzere şubat ve mart aylarında, sonraki yıllarda ise çalışma takvimi esas alınarak ağustos ayı sonuna kadar yapılacak ilgili tüm toplantılarda iş sağlığı ve güvenliği konuları gündeme alınacaktır." ifadesine yer verilerek, bu konudaki denetimlerin artırılması istendi.

EĞİTİM MÜFETTİŞLERİ DE ROL ALACAK

Milli Eğitim Bakanlığı, ayrıca, kamu ve özel kurum ve kuruluşlarındaki aday çırak, çırak ile kalfaların eğitimi ile işletmelerdeki mesleki eğitim konusunda yeni bir karara imza attı. Buna göre, Mesleki Eğitim Kanunu'nun "denetleme ve ceza" hükümlerini düzenleyen madde doğrultusunda, işletmelerde verilen mesleki eğitim süreçleri; müfredata ve ilgili mevzuata uygunluk açısından oda veya birlik temsilcilerinin katılımıyla bakanlık müfettişleri veya eğitim müfettişlerince denetlenecek.

VALİ BAŞKANLIĞINDA ‘ÖZEL’ GÜNDEMLİ TOPLANTI

Bakanlık bu kararların yanında, "valilikler", "il/ilçe milli eğitim müdürlükleri", "mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları" ve "işletmeler" olmak üzere 4 kurum ve kuruluşun daha mesleki eğitimde iş sağlığı ve güvenliği alanlarında yapacağı işlemleri de madde madde belirledi. Bu kapsamda valiliklerce yapılacak işlemlerden şunlar öne çıktı:

• İl istihdam ve mesleki eğitim kurulu, "iş sağlığı ve güvenliği acil gündemi" ile valinin başkanlığında ve ilgili tüm tarafların eksiksiz katılımıyla 2024 yılı Şubat ayı sonuna kadar toplanacak.

• İşletmelerin İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerine göre iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alması ve valilikçe takibinin yapılması sağlanacak.

Milli eğitim müdürlüklerince yapılacak bazı işlemler şöyle:

• İl ve ilçe milli eğitim müdürlükleri bünyesindeki komisyonların mesleki eğitim ve staj yapılması uygun gördüğü işletmeler, yükümlülüklerini ilgili kanunlara göre yerine getirmesi yönüyle bu ay içerisinde yeniden değerlendirilecek. Uygun görülmeyen işletmelerle ilgili olarak sözleşmelerin feshine ilişkin görüşler, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarına bildirilecek.

• İşletmelerde mesleki eğitim ve staj yapılması uygun görülmeyen işletmelere şartlarını iyileştirmediği sürece öğrenci yerleştirilmeyecek.

• İl ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinde görevli iş sağlığı ile güvenliği uzmanlarınca atölye ve laboratuvar öğretmenlerine alanlarına özel risk değerlendirme eğitimi, mart sonuna kadar verilecek.

YENİDEN EĞİTİM

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarınca yapılacak bazı işlemler ise şunlar:

• İl ve ilçe milli eğitim müdürlüğü işletme belirleme komisyonunca mesleki eğitim ve staj yapılması uygun görülmeyen işletmelerle sözleşmelerin feshine ilişkin iş ve işlemler yapılacak, işletmelere şartlarını iyileştirmediği sürece öğrenci yerleştirilmeyecek.

• Okulda oluşturulan işletme belirleme komisyonu kararına göre kapsama alınan işletmeler bu ay içerisinde yeniden değerlendirilecek.

• Okullarda yönetici, öğretmen ve personelin, iş sağlığı ve güvenliği farkındalık eğitimleri, daha önce alınıp alınmadığına bakılmadan bu ay içerisinde olacak.

• Bakanlık aldığı yeni kararla, öğretmen ve yöneticilerin yanı sıra öğrencilere de iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri getirdi. Bu kapsamda mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarındaki öğrencilere tüm sınıf seviyelerinde bu ay içerisinde, diğer yıllarda ise her ders yılının başında en az 8 saat olmak üzere, "mesleki eğitimde iş sağlığı ve güvenliği" eğitimi verilecek.

İŞLETMELER DE ÖNLEM

İşletmelerce yapılacak bazı işlemler şöyle olacak:

• İşletmeler, ilgili kanun ve yönetmelik esaslarına göre, mesleki eğitim ve staj yapan öğrencilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunması, teşhis ve tedavileri için gerekli önlemleri alacak.

• Öğrencilere, koordinatör öğretmen gözetiminde eğitici personel ile usta öğreticilerin katılımıyla iş sağlığı ve güvenliği eğitimi ile iş yerine özgü tanıtım ve güvenlik eğitimleri verilecek.

• İşletmelerde mesleki eğitim ve staj çalışmasından sorumlu eğitici personel veya usta öğreticilerin öğrencinin eğitim aldığı aynı alanda ustalık/usta öğreticilik belgesine sahip olması gerekecek.