İşçi sınıfı karşı çıktı, SGK düzenlemeye gitti

İSİG Meclisi yaptığı basın açıklamasında 'Kod-29 ile işçi çıkartmada patronun beyanı yeterli, hiçbir ispat yükümlülüğü yok' diyerek uygulamaya karşı çıktı.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), fesih kısıtının istisnaları arasında bulunan “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” başlığındaki işten çıkarma sebeplerinin aynı KOD ile SGK’ya bildiriminin belirsizliklere yol açması nedeniyle her biri için ayrı kodlar belirlendiğini bildirdi.

SGK’dan yapılan açıklamada, Kovid-19 salgınının istihdam üzerindeki olumsuz etkilerinden çalışanları korumak için 16 Nisan 2020 tarihinden itibaren fesih kısıtı uygulamasının getirildiği, İş Kanunu’nda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin fesih kısıtı uygulamasının istisnaları arasında sayıldığı anımsatıldı.

2020'DE 176 BİN KİŞİ ÇIKARILDI

Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin görevin kasten ve sürekli ihmali, mazeretsiz işe gelmemek gibi maddelerin yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu madde kullanmak gibi halleri de içerdiği aktarılan açıklamada, bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış işlemlerinin SGK’ya bildirimlerinin “29 no’lu kod” üzerinden yapıldığı belirtildi. Açıklamada, şunlar kaydedildi: “Geçmiş dönem SGK verilerine göre işten ayrılış nedeni ‘Kod-29’ olarak belirtilen çalışan sayısı yıllara göre; 2018’'de 233 bin 430, 2019’da 194 bin 524, 2020’de 176 bin 662’dir. Fesih kısıtından önceki dönemde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni ‘Kod-29’ olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki dönemde bu sayı daha düşük olup aylık ortalama 15 bin kişidir.”

İŞTEN ÇIKARMAYA 'YASAL' KILIF

İstanbul İş Sağlığı ve Güvenliği (İSİG) Meclisi ise yaptığı basın açıklamasında hem mart ayına ilişkin iş kazaları araştırmasını açıkladı hem de Kod-29 uygulamasına yönelik eylem yaptı.

Açıklamada, “Salgın sürecinde sözde işten atmaların yasaklandığı açıklamalarıyla tazminatsız işten atmaların önü açıldı. İş Kanunu’nun 25/2 Maddesi kapsamında işten çıkarmanın 'yasal' olması ile birçok işçi çıkış kodu 29 olarak işaretlenerek, haksız-hukuksuz bir şekilde tazminatsız olarak işten çıkartıldı. Yani bu süreçte Madde 25/2’de sıralanan 'ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' işten çıkarma yasağı kapsamının dışında tutuldu. Böylece bir yandan işten atmalar yasaklandı denirken diğer yandan tazminatsız işten çıkarmaların önü açıldı. DİSK-AR’ın açıklamasına göre 2020 yılında 34 bini kadın ve 143 bini erkek işçi olmak üzere toplam 177 bin işçi Kod-29 maddesi ile işten çıkarıldı. Yani her ay yaklaşık 15 bin işçi Kod-29 gerekçesiyle işten atıldı” denildi.

'İŞÇİNİN KIDEMİ GASP EDİLİYOR'

“Kod-29 ile işçi çıkartmada patronun beyanı yeterli, hiçbir ispat yükümlülüğü yok. Zaten Madde 25/2 yoruma açık” ifadelerine yer verilen açıklamada, şunlar kaydedildi: “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' içinde bulunan 'işverenin güvenini kötüye kullanmak', 'doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlar' ifadeleri keyfi işten atmaların önünün açılması anlamına geliyor. Kod-29’dan atılan işçinin kıdem tazminatı gasp ediliyor, işsizlik maaşına da hak kazanamıyor. Ayrıca 'ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller' nedeniyle işten atıldığı için fişleniyor ve iş bulması imkansız hale getiriliyor. Oysa bu dönemde sadece salgında ölümüne çalıştırma koşullarına karşı çıkan, haklarını isteyen ve bu yüzden sendikalaşan işçiler Kod-29 nedeniyle işten atıldı. Yani Kod-29 bir sermaye keyfiyetidir ve temel olarak işçilerin haklarının baskı altına alınması ve örgütlenmesinin engellenmesinin bir ifadesidir.”

MART AYINDA EN AZ 142 İŞÇİYİ KAYBETTİK

İSİG Meclisi'nin, ulusal ve yerel basın, işçilerin mesai arkadaşları, aileleri, iş güvenliği uzmanları, işyeri hekimleri, meslek örgütleri ve sendikalardan öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiği kadarıyla mart ayında en az 142 işçi iş kazalarında hayatını kaybetti. 142 emekçinin 123’ü ücretli (işçi ve memur), 19’u kendi nam ve hesabına çalışanlardan (çiftçi ve esnaf) oluşuyor. Ölenlerin 7’si kadın işçi, 135’i erkek işçi. Kadın işçi kazaları tarım, eğitim ve sağlık işkollarında gerçekleşti. Üç çocuk işçi can verdi. Çocuk işçi ölümleri tarım işkolunda yaşandı. Ölen işçilerin 8’i sendikalı. Sendikalı işçiler eğitim, metal, sağlık, güvenlik ve belediye işkollarında çalışıyordu. En fazla ölüm nedenleri sırasıyla Kovid-19, trafik/servis kazası, ezilme/göçük, yüksekten düşme, kalp krizi ve intihar.