İslam toplumlarının uygarlık tarihine mirası: Vakıflar

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, Sakarya Üniversitesince (SAÜ) düzenlenen "Tarihsel ve Güncel Perspektiften Vakıfların İktisadi Boyutları Çalıştayı"na katıldı.

SAÜ İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi (İSEFAM) tarafından rektörlük binasında gerçekleştirilen çalıştayda konuşan Özvar, İslam toplumlarının dünya uygarlık tarihine hediye ettiği en önemli kurumların başında, vakıf müesseselerinin geldiğini belirtti.

Özvar, önceki dönemler ile 19. yüzyılda vakıf müessesesine ilişkin fetva ve hukuk terminolojisine bakıldığında çok zengin bir gelişme görüldüğünü anlatarak, "Vakıf denen müessese, gerek hukuku gerek diğer yönleriyle toplumlarla beraber gelişme kaydetmiş bir müessesedir. Hiç şüphe yok ki, kurumların asırlar boyu beraberinde getirdiği süreklilikler kadar değişimler de önemlidir. Dolayısıyla hukuk, iktisat veya sosyal tarihçilere düşen önemli görev, bu süreklilikleri ve değişiklikleri izah edebilmektir." dedi.

İSLAM HUKUKÇULARININ DİKKATİNE

Vakıf kurumlarını tarihi bağlamından kopuk şekilde incelemeye kalkışmanın, araştırmacıları ciddi sorunlarla karşı karşıya getireceğini kaydeden Özvar, özellikle İslam hukukçularının ve tarihçilerinin konuyu incelerken tarihi bağlamı dikkate almalarının çok önemli olduğunun altını çizdi.

DÜNLE BUGÜN ARASINDAKİ FARKLAR

Özvar, vakıfların, sanayi devrimi öncesi toplumlarda özellikle dahili ve harici şartlar karşısında ayakta kalabilme mücadelesine destek veren müesseseler olarak kurgulandığını aktararak, "Eğer bu tarihsel bağlam dikkate alınmazsa bugün İslam ekonomisi ve finansıyla uğraşan bilim insanları, büyük ölçüde kıtlığa, susuzluğa, salgınlara karşı ayakta kalmaya çalışan topluma destek veren vakıf müessesesini değerlendirirken tarihi gerçekleri ıskalayabilirler." değerlendirmesinde bulundu.

Modern dönem öncesi ile bugünkü vakıfların işlevlerinin birbirinden farklı olabileceğini vurgulayan Özvar, dolayısıyla bugünkü sorunlar konusunda, "Mutlaka İslam vakfında bunun karşılığı vardır." arayışında ısrarlı olunmaması ve konunun içinde bulunulan şartlar dahilinde değerlendirilmesi gerektiğini dile getirdi.

Özvar, yapılacak çalışmaların çok yönlü yürütülmesinin önemini vurgulayarak, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Büyük katastrofik olaylar, büyük tabii afetlere, büyük siyasi altüst oluşlara rağmen İslam toplumlarının ayakta kalmasına hizmet eden bir kurum olarak da artık vakfı düşünmeliyiz. Bu toplantı, vakıfların uzun vadede nasıl ayakta kalabildiğini, başarılı finansal yönetim sergileyebildiğini ortaya koyabilmekte fevkalade önemli. Vakıfların istihdam kapasitesini geliştirme bakımından katkılarını da gündeme getirmek de çok yerinde bir konu olacaktır."