İsrail’in Batı Asya’da yalnızlaşma korkusu

ABD Başkanı Joe Biden 2021’de göreve geldiği dönemden itibaren ilk Batı Asya ziyaretini yaptı. Programında İsrail, Filistin ve Suudi Arabistan gezisi olan Biden, İsrail Başbakanı Yair Lapid’le buluştu. Biden ve İsrail Başbakanı Yair Lapid, bugün İran'ın nükleer gücünü engellemek için ortak bir taahhüt imzalayacak. Bu adım, iki müttefik arasında Tahran ile küresel diplomasi konusunda uzun süredir devam eden anlaşmazlıkların ardından net bir anlaşma olarak görülüyor. Nükleer müzakereler süresince ABD’ye ve uluslararası kamuoyuna İran’a yaptırımların artırılması çağrısı yapan İsrail, bölgede gücünü kaybeden ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi sonrası yalnızlık korkusu içerisinde.

İSRAİL’İN ‘ASKERİ OPERASYON’ PROPAGANDASI

Kudüs'ü ziyaret eden Biden, önceki gün bir İsrail televizyonuna, İran'a karşı "son çare" güç kullanımına açık olduğunu söyledi. Bu açıklama İsrail'in İran’a karşı uluslararası güçlere ciddi bir askeri tehdit oluşturma çağrılarına cevap olarak görülüyor. Fakat birçok cephede yenilgi alan ABD’nin İsrail’e böyle bir askeri desteği vermesinin ihtimali düşük gözüküyor.

Biden yönetimi, İran'ı yaptırımların hafifletilmesi karşılığında nükleer faaliyetlerini dondurmaya ikna etmek için müzakereleri destekliyor. Ancak İsrail, yeni bir anlaşmanın hem nükleer programı hem de İran'ın Batı Asya'daki diğer askeri faaliyetlerini kısıtlamak için çok az etki edeceğine inanıyor. İsrail’in propagandası ise askeri bir operasyonun İran’a karşı yapılabileceği yönünde. Amaç ise bu propaganda üzerinden, yaptırımlar yoluyla İran’da iç huzursuzluk yaratmak.

İRAN BOYUN EĞMİYOR

2015 yılında İran, nükleer projeleriyle ilgili uluslararası bir anlaşma imzaladı. O dönem ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmayı yetersiz bulması, İsrail tarafından memnuniyetle karşılanmıştı.

İran o zamandan beri bazı nükleer faaliyetlerini hızlandırdı. Kısıtlamalara boyun eğmeyen İran, daha sert hükümlerle yeni bir anlaşmayı destekleyeceğini belirtti.

Biden İsrail televizyonuna verdiği röportajda, "Şu anda var olan İran'dan daha kötü olan tek şey nükleer silahlara sahip bir İran. Anlaşmaya geri dönebilirsek onları sıkı tutabiliriz." dedi.

SUUDİ-İRAN ÇELİŞKİSİNİ DERİNLEŞTİRME PLANI

ABD ve İsrail, İran'la olası bir “önleyici savaş” hakkında yıllardır ayrı ayrı örtülü açıklamalar yaptı. Biden’ın İsrail’den sonra yapacağı Suudi Arabistan ziyaretinin amacı ise Suudi-İran çatışmasını derinleştirip, bunu ABD himayesinde bir Suudi-İsrail yakınlaşmasına dönüştürmek. Fakat bu ihtimal çok olası gözükmüyor.

İmza töreni öncesinde Lapid ile bir araya gelen Biden, gazetecilere İsrail'in bölge ülkeleriyle ilişki kurmasının kendisi açısından ne kadar önemli olduğunu söyledi. Lapid, Biden'ın Suudi gezisini "İsrail için son derece önemli." ifadeleriyle nitelendirdi. Kudüs bildirisi hakkında ise Tahran’dan henüz bir açıklama gelmedi. Üst düzey bir ABD'li yetkili, metnin “İran'ın nükleer silah edinmesine asla izin vermeyeceğine ve bu sonucu sağlamak için ulusal gücümüzün tüm unsurlarını kullanmaya hazır olduğumuza dair bir taahhüt içereceğini” söyledi.

İSRAİL, YAPTIRIMLARIN HAFİFLETİLMESİNDEN ENDİŞELİ

Bazı İsrailli ve Körfez Arap yetkilileri, anlaşmadaki yaptırımların hafifletilmesinin İran'a Lübnan, Suriye, Yemen ve Irak'taki güçleri desteklemek için çok daha fazla maddi olanak sağlayacağını iddia ediyor. Ayrıca İsrailliler, Biden yönetiminin İran'ın bölgesel faaliyetlerine karşı koymak için etkili bir planının olup olmadığı konusunda da şüpheli.

Konuyla ilgili açıklama yapan ABD'li bir yetkili, müzakerelerin İsrail'e biraz zaman kazandırmakla ilgili olup olmadığı sorusuna, "İran Viyana'da müzakere edilen anlaşmayı imzalamak istiyorsa, biz yapmaya hazır olduğumuzu açıkça belirttik." cevabını verdi. Yetkili aynı zamanda, anlaşmayı imzalamazsa İran’a yaptırım baskısını artırmaya devam edeceklerini ve diplomatik izolasyonu artıracaklarını belirtti.

FİLİSTİN’DE PROTESTO BEKLENİYOR

Mayıs ayında işgal altındaki Batı Şeria'da vurularak öldürülen ve ailesi ABD Başkanı ile görüşme talebinde bulunan Filistin asıllı Amerikalı gazeteci Shireen Abu Akleh'in akrabalarıyla görüşme planı Biden’ın ajandasında yok. Biden yönetimi, Abu Akleh'in “büyük olasılıkla bir İsrail askeri tarafından, ancak kazayla vurulduğuna inandığını” belirtti. Bu açıklama, onun kasıtlı olarak hedef alındığına ve ABD'nin İsrail'i tam sorumluluktan korumaya çalıştığını düşünen birçok Filistinlinin tepkisine neden oldu. Filistinliler, ABD'nin İsrail'e verdiği destekten dolayı Batı Şeria ve Gazze'de Biden'ı protesto etmeyi planlıyor.