iZBETON’da milyarlık projeler CHP il başkanının tekelinde
Sayıştay, İZBETON’un kentsel dönüşüm vurgununu ortaya çıkardı. İZBETON’un ihalesiz kentsel dönüşüm yaptığı bulgusu Sayıştay 2022 raporunda yer aldı
Rabianur Ağar
İzmir Büyükşehir Belediyesi (İzBB)’nin şirketi olan Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi (İZBETON)’ne dair 2022 yılı Sayıştay raporu yayınlandı. Raporda Uzundere Mahallesi 3. Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, 3.4 Etap Örnekköy Kentsel Dönüşüm alanı, ve Aktepe Emrez 1. Etap Kentsel dönüşüm alanının mevzuata aykırı olarak ihaleye çıkmadan protokolle devredildiği belirtildi. İzmir’deki kentsel dönüşüm projelerinin büyük bir çoğunluğu İzBB’nin kurduğu "İş İnsanları Yapı Kooperatifi" tarafından hayata geçiyor. İzBB Başkanı Tunç Soyer, her yerde imece usulüyle kentsel dönüşüm projelerinin hayata geçirildiğini söylüyor. Söz konusu projelerin tamamında ise İş İnsanları Yapı Kooperatifi söz sahibi. Rapora göre İZBETON Genel Müdürü Heval Savaş Kaya, kentsel dönüşüm projelerini hukuka aykırı bir şekilde ihaleye gitmeden ve yönetim kurulu kararı almadan protokolle geçirdi. Projeler ihalesiz bir şekilde iş insanları yapı kooperatifine devredildi. Dikkat çeken detay ise 2022 yılında İş İnsanları Yapı Kooperatifi'nin başında şu anki CHP İzmir İl Başkanı Şenol Aslanoğlu vardı.
YÖNETİM KURULU KARARI BİLE YOK
Raporda genel müdürün, şirketin mali yapısını etkileyecek düzeyde olan faaliyetlerde yönetim kurulu kararı almaksızın doğrudan imzalanmasına dikkat çekildi:
“Yapılan incelemelerde, Şirketin esas sözleşmesinde yetki devrine ilişkin bir hüküm olmadığı veya iç yönergeyle bir yetki devri yapılmamasına rağmen genel müdür tarafından Şirketin mali olarak genel yapısını etkileyecek sözleşmelerin yönetim kurulu kararına dayanılmadan imzalandığı görülmüştür. Şirketin muammen bedeli 1 milyar 254 milyon 881 bin 263 lira 74 kuruş olan 4 adet kentsel dönüşüm yapım işinin genel müdür imzasıyla yürürlüğe konulduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Şirketin herhangi bir yetki devri olmaksızın yönetim kurulu kararına dayanılmadan genel müdür imzasıyla sözleşmede taraf olarak yükümlülüğe girmemesi gerekmekte olup yapılacak yetki devrine ilişkin düzenlemelerle yönetim kurulu kararı alınmadan genel müdür tarafından imzalanan sözleşmelerle taraf olabilecektir.”
HUKUKA AYKIRI DAVRANDILAR
Rapora göre, İZBETON kanuna ve hukuka aykırı şekilde, ihaleye gitmeden kentsel dönüşüm projelerini protokolle üçüncü şahıslara devretti:
“Şirketin, İzmir Büyükşehir Belediyesinden 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında protokolle yüklendiği kentsel dönüşüm yapım işlerini üçüncü şahıslara mevzuata aykırı olarak ihalesiz devrettiği görülmüştür. İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından ilgili madde hükmüne istinaden Uzundere Mahallesi 3.Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, Örnekköy 3.4 Etap Kentsel Dönüşüm Alanı, Aktepe Emrez 1. Etap Kentsel Dönüşüm Alanı yapım işleri protokolle şirkete verilmiştir. Şirket tarafından aynı yapım işleri de ilgili madde gerekçe gösterilerek üçüncü şahıslara protokolle devredilmiştir. Ancak maddede kentsel dönüşüm yapım işlerinin 4734 sayılı Kanun’a tabi idarelerle yapılacak protokollerle devredileceği düzenlenmişken Şirket tarafından söz konusu işler üçüncü şahıslara verilmiştir. Sonuç olarak, Şirket tarafından söz konusu yapım işlerinin 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca protokolle üçüncü şahıslara verilmesi mümkün değildir.”
İŞÇİSİNE DE HAKSIZLIK YAPMIŞ
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin şirketi Beton ve Asfalt Enerji Üretim ve Dağıtım Tesisleri Su Kanalizasyon Ticaret ve Sanayi Anonim Şirketi (İZBETON)'ne ilişkin 2022 yılı Sayıştay raporuna göre İZBETON işçilerinin büyük çoğunluğu sosyal hakkı olan yıllık izinlerini kullanamadı. Bir diğer detay ise işçilerin belirtilen çalışma saatinden daha fazla çalışması oldu:
“Şirkette çalışan işçilerin sosyal hakları olan yıllık ücretli izinlerinin zamanında düzenli olarak kullandırılmadığı ve bu nedenle birikmiş yıllık izin sürelerinin bulunduğu görülmüştür. Yapılan incelemede, Şirkette görev alan kadrolu işçilerden 7’sinin 300 günden, 14’ünün 200 günden, 135’inin 100 günden ve 229’unun ise 50 günden fazla yıllık ücretli izin hakkı olduğu tespit edilmiştir.”
“Şirket bünyesinde çalışan işçilere ait fazla çalışma süreleri incelendiğinde, çok sayıda personele 4857 sayılı Kanun’da yıllık olarak belirlenen 270 saatin üzerinde fazla çalışma yaptırıldığı görülmüştür. Personelin birçoğunun 4857 sayılı Kanun’da belirlenen yıllık üst limitin üzerinde çalıştığı tespit edilmiştir. Bu durum fazla çalışmanın istisnai bir durum olmaktan çıkarılıp, Şirket bünyesinde bir çalışma şekli haline getirildiğini göstermektedir.”
