İzmir'de kentsel dönüşüm kör düğüm oldu
Birinci Başkan Kocaoğlu kentsel dönüşümde yeni icat diyerek 6 proje alanından binlerce tapu topladı, sadece 800 dairenin anahtarını teslim etti. İkinci Başkan Soyer, ihaleyi kaldırdı kooperatiflere teslim etti, üçüncü Başkan Tugay telefonlara çıkmıyor
Füsun İkikardeş
Konumuzun başlığı “İzmir’de Kentsel Dönüşüm Rüyası”. Bundan 15 yıl öncesine gidelim. Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu. Kentsel dönüşümü İzmir’de başlatmış ve iddialı bir çıkış yapmıştı. Yeni bir icat diyordu! Yan sütunda kısa bir özeti kendi ağzından aktardık.
Nisan 2011’de kentsel dönüşümün amacını şöyle tanımlamıştı: Bir dönüm bir araziyi ele aldığınızda ve burada 8 kat üzerinden yüzde 20 kullanım sağladığımızda, bugünkü gecekondu dönüşüm alanlarının ihtiyacı karşılanmaktadır.”
Hedef 40 bin konut olarak belirlenmiş, 7 bölge işaretlenmişti. Bunlardan Bayraklı iptal edildi, 6 bölge kaldı. En geniş alan Karabağlar’da, Yurtoğlu ve Uzundere Mahallelerindeydi. O günden bugüne 800 konut teslim edildi, binlerce arsa tapusu belediye kasasında kitli, binlerce mağdur evinden edildi. Köprü altından çok sular aktı, CHP tam 2 başkan, belediye 3 başkan değişti.
TOKİ TALİP OLDU AMA
Bu arada iş uzadıkça, mağdurların sırtındaki yük ağırlaştıkça mağdurlar dönemin CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun kapısına dayanmış. Sizin partinizin işi, çözülmüyor, yardım edin, demişler. Genel Başkan dinlemiş ama çözememiş. Gidin o zaman devlet çözsün, demiş. Gitmişler! TOKİ yapsın demişler, ama Kentsel Dönüşüm Yasasına göre belediye esas sorumlu! İsteseler de TOKİ’ye devrolmuyor. Belediyenin, orada da hangi parti varsa o partinin, İzmir için ise CHP’nin elinde kalmışlar.
Sonrasını Eray Uslu anlatsın... Doğma büyüme Uzundereli olan Eray Uslu, tapusu belediye kasasında bekleyen mağdurlardan biri ve aynı zamanda Uzundere Kentsel Dönüşüm Platformu Sözcüsü.
HELVACI KAĞIDI GİBİ SÖZLEŞME
“Proje 2011'de başladı, 2015 yılı itibariyle son olarak tapunun resmi işlemleri bitmiş oldu. Helvacı kağıdı gibi vatandaşlar hepsine imza atmıştır. Projenin ne başlangıç tarihi var, ne bitiş tarihi var...” Yani, sözlü beyanlarla mı yürütüldü proje?
“CHP tarafından Türkiye'nin ilk örnek kentsel dönüşüm projesi, bunu biz İzmir'de başlatıyoruz diye yurt çapında büyük bir reklam çalışması yaptılar. İlçe örgüt yöneticiler, belediye başkanları mahalleleri gezdiler, ‘Biz sizden imza aldıktan 18 ay sonra evlerinize gireceksiniz’ dediler. Kimse de sorgulamadı.
İş döndü dolaştı cehennem ateşi gibi herkesi yakıyor şimdi... Aziz Başkan sadece ilk 2 etabı tamamladı, bunlar 800 konut. Karabağlar Uzundere’de 3 bin 6 yüz konut olacaktı! Keşke dört etapı da aynı anda bitirmiş olsaydı.”
Nasıl mı tamamladı? İhaleyle Folkart'a verdi, Folkart da işi bitirmiş oldu, arsa tapusunu veren 800 kişi 2018 yılında evlerine geçti. Bizler ise evlerimize geçmeye çalışıyoruz.”
MUHATTAP ARANIYOR GÖREN VAR MI
Örnek modelde, ihale ile iş veriliyor, ama vatandaş taşeronu görmüyor, bilmiyordu. Muhattabı İzmir Büyükşehir belediyesiydi. Garantör koskoca Büyükşehir belediyesi! En büyüğü 3. Etaptı, 16 bloktan oluşuyor! 4. Etap ise 15 bloktan oluşuyor, ama ortada çer çöp dolu arsalar var... Aziz Bey, “alnımızın akıyla projeyi yaptık” dedi ve görevi bıraktı.
Tunç Soyer geldi! Vatandaşlar muhattap arayışına girdi... Uzun süre görüşememişler. Dönemin CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu o günlerde gelecek ve Karabağlar Belediyesi ve Büyükşehir'in ortaklaşa yapmış olduğu Atatürk Gençlik Merkezi spor kompleksinin temelini atacaktır...
Yaşananları Eray Bey anlatsın:
“Bir hafta önce Konak Meydanı’nda eylem yapıp bizi muhattap almayan belediye başkanına gerekeni söyleyecektik. Bunu Kemal Kılıçdaroğlu'nun karşısına çıkarak yapalım dedik. Pandemi vardı, kimse ihaleye girmedi, dedi. Para yoktu dediler. Ama spor kompleksi için fazlasıyla para bulundu. Tunç Soyer de yanındaydı, 6 aydır ulaşamıyoruz, dedik. O günden sonra ilgilendi Tunç Bey.”
İHALE YOK İZBETON VERELİM
Proje başladıktan sonraki ikinci belediye başkanı Tunç Soyer, devreye girdi. Üçüncü ve 4. etapların çalışması için arsadaki evler yıktırıldı. İhale yoktu ama İzbeton vardı artık! Kooperatifler boy gösterdi! Projeyi İzbeton yürütecek, her proje alanı için bir kooperatife devredecekti! Örnek modeldeki ana kural böylece delindi!
Kooperatiflerin başında Amerika’da bebeğini doğurtmasıyla ünlenen Şenol Aslanoğlu, İzbeton’un başında da daha önce Y-CHP’ye geçiş döneminde gösterdiği başarıyla ünlenen Heval Savaş Kaya vardı. İki avukat! İki hukukçu! Kentsel Dönüşümün patronu oldular. Kitabına uygun şekilde yapılan protokolle işleri kooperatiflere devrettiler.
ARSA SAHİPLERİNİN MAKUS TALİHİ
Eray Uslu, bu davaya baş koymuş. Tehditler, gözdağları vız gelip tırıs gidiyor. Siyaset yapmamakta kararlı. “Biz arsa sahibiyiz. Kime vermiş olduğu bizim için önemli değil. Üçüncü ve dördüncü etapları bitirin, diyoruz. Derdimiz, talebimiz budur.”
1,5 yıl önce evlerinizi boşaltın, yıkacağız, dediler. Boşalttık, evler yıkıldı. Bize ayda 5 bin 137 TL kira yardımı bağladılar. 36 ayda bitireceğiz, kur farkını (eskalasyon) ödersiniz, dediler. Tamam dedik, ama kira yardımı çok düşük kaldı. Arsalar da duruyor.
Şu anda kooperatif patlamış durumda! Bu kooperatifteki alacaklı olanlar, ev, daire sahibi olacak olanlar şu anda parasının peşine düşmüş durumda. Belediyeye ulaşamıyoruz. Aylardır randevu istedik, geri dönüş olmadı. Cemil Bey de bu işin içerisinden çıkamıyor.”
TAPULAR BELEDİYEDE
Dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, 2018’de EBSO Meclis toplantısında yaptığı konuşmada şunları söylemişti: “Uzundere'nin kentsel dönüşümünün ilk ihalesini 1,5 sene önce yapmıştık. İlkinde epey zorlandık. Ama binalar yükselmeye başlayınca, devamındaki projelerde büyük hız kazandık. Şu anda Uzundere ve Örnekköy'de yaklaşık bin 500 civarında daire ve iş yeri dönüşümü gerçekleştiriyoruz. İlk hedefimiz 35 bin ile 40 bin adet arasında konut üretmek.Bunun için yedi bölgede çalışma yapıyoruz.”
EV YOK BORÇ VAR
“Ben 100 metrekare borçluyum Büyükşehir'e ve her geçen gün fiyatı artıyor. Siz söz vermiş olduğunuz tarihte teslim etseydiniz biz bu kadar da borçlanmayacaktık. Yapılmayan evin faizi geliyor.
“Beklediğimiz sürece Uzundere’de yaşayan vatandaşın üzerine maddi yük biniyor. Güncel Tefe-Tüfe rakamlarında göre metrekare birim maliyeti değişiyor. Çimento rakmalarına göre değişiyor... Yani piyasa belirliyor. Öte yandan kiradayız, evlerimizden çıktık. Bu yıl Ocak ayı itibariyle verilen kira yardımı da yetersiz.”
İHALE ÇAĞRISI
İzmirli müteahhitlere, Büyükşehir Belediyesi'nin kentsel dönüşüm ihalelerine girme çağrısı yapan Başkan Aziz Kocaoğlu, daha fazla yüklenicinin ihalelere girmesiyle rekabet ortamının güçleneceğini söyledi. Kentsel dönüşüm çalışmalarında kimsenin hakkını yemediklerini söyleyen CHP’li Başkan, şu garantiyi vermişti:
"Prensiplerimiz belli: Vatandaşın hakkı maksimum düzeyde korunacak. Kentsel dönüşüm çalışmalarında kamu, buradan tek bir artı değer bile almayacak. Artı değer çıkarsa, çöp dahil olmak üzere oradaki mal sahiplerine, vatandaşlara kalacak. Biz kentsel dönüşümü bu şekilde uyguluyoruz.
"Diyelim ki, bir müteahhit alana girecek ve 100 evi yıkacak. O anlaşmanın yürürlüğe girmesi hemen hemen imkansız. Burada bir güvenceye, otoriteye, hak dağıtan ve hakem olan, hem yüklenicinin hem mal sahibinin hakkını koruyacak, adalet dağıtacak bir mekanizmaya ihtiyaç var. İşte biz bu mekanizmayı kurarak Türkiye'deki kentsel dönüşüme yeni bir vizyon getirdik. Bizim yaptığımız işin özü bu. Müteahhit mal sahibini görmüyor. İhaleye giriyor, inşaatını yapıyor. Tapular bizde. Yüklenici firmayla bir kişi muhatap, o da Belediye.”
