Japon Türk somonu yiyor bizim sosyete Norveç somonu

İstanbul Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği (İSHİB) dünyanın en kapsamlı deniz ürünleri fuarı olan Seafood Expo Global'de yerini aldı. Milli katılım gösterilen fuara biz de birliğin davetlisi olarak katıldık. Türk üreticilerin güçlü bir şekilde yer aldığı ve girişinden itibaren Avrupa'nın en büyük su ürünleri ihracatçısı Norveç ile yarıştığı fuarda ziyaretçilere özel şefin hazırladığı yemekler de ikram edildi. Fuarda yoğun bir müşteri trafiği içinde olan İSHİB Başkan Yardımcısı Oğulcan Kemal Sagun ile sohbet ettiğimizde özellikle Türk somonunda miktar bazında ciddi bir ihracat başarısı yakalandığı halde değerde düşüş olduğunu öğrendik. Bu durumdan rahatsızlığını açık ifadelerle dile getiren Sagun, “Geçen yıla göre ihracat miktar bazında yüzde 250 artmış ama değer bazında yüzde 30 düşmüş. Küresel faktörlerden de kaynaklı bir durum. Çünkü Japonya'da yenin dolara karşı değer kaybetmesinin yanında Rusya'nın enflasyonla mücadele için ithalat politikasını devreye alarak alıcıları tekelleştirmesi ve fiyat kırması etkili oldu. Örneğin Rusya'da 50 müşteri vardı. Bire indi. Hatta burada gelip bizi ziyaret ettiler.” bilgilerini verdi.

RADARIMIZDA ÇİN VAR

Yeni bir pazar arayışında olduklarını kaydeden Sagun, dünyanın en zor pazarlarından biri olan Japonya'ya Türk somonu ihraç eden bir sektör olarak Çin'i radarlarına aldıklarını açıkladı. “Çin'de oturmuş bir Norveç somonu algısı var. Biz de şimdi Türk somonu için çalışacağız. Ağustosta Şanghay'da olacağız. Türk ürünleri tanıtım gecesi yapacağız. Bizim balıklar Norveç somonu ile kuzen. Fakat bir standart gerek. Bunu Bakanlığın yapmasını bekliyoruz. Bir siyasi irade gerekiyor. Türk somonu için standart konulmalı. Dişisi, erkeği, paketlisi vs. Norveç bunu yapmış durumda. Balığın üzerinde bir deformasyon varsa onu bütün sattırmıyor. Bir de kendi aralarında sistem kurmuşlar. Biz firma olarak oradan ithalat da yapıyoruz. Müşteri olarak fiyat kırdıramıyoruz.” dedi.
Sagun, yakın zamanda başından geçen trajik bir durumu ise şöyle anlattı: “Markette balıkçı tezgahının önünden geçerken gözüme çarptı. Baktım Norveç somonu 600 küsür lira, Türk somonu 160 küsür lira. Bilmiyormuş gibi hangisi alayım diye tezgahtaki görevliye sorduğumda pahalı olduğu halde Norveç'in balığını tavsiye etti. Bu algının zaman içinde değişeceğini düşünüyorum. En azından biz değiştirmek için çaba sarf edeceğiz.”
Üzücü bir durum. Maalesef ülkemizde ithal ve pahalı kalitelidir algısı yer etmiş durumda. Bir de tabi marketlerin ithal ürünlerden daha fazla kâr marjı yazma durumu var. Yerli üretici enflasyonla mücadele için asgari kazanca talim ederken ithal ürünlerde vergiler de bahane edilerek katlamalı fiyat çekiliyor diye düşünüyorum.

ORKİNOSA KURA İLE KOTA YANLIŞ

Öte yandan Norveçle rekabet edebilmek için sektörün daha 40 fırın ekmek yemesi gerektiğini dile getiren Sagun, “Bizde miktar artıp değer düşerken, Norveç'te miktar yüzde 30 düştü, değer yüzde 259 arttı. Norveç modeline bakmamız lazım. Yapılmış üniversite çalışmaları var. Türk somonu omega 3 yağ asitleri bakımından daha iyi. Ülkeler bizi tercih ediyor elde balık kalmıyor ama bunu avantaja çeviremiyoruz.” diye konuştu.
Türk balıkçıların Malta, Mısır, Suriye ve Batı Afrika açıklarında avcılık yaptığını kaydeden Sagun, orkinos için koyulan kotaların kura ile dağıtılmasını da eleştirdi. Orkinos avlayacak kapasitesi olmadığı halde kuraya katılanlar daha sonra bu kotaları satarak para kazanırken, yetkinliği olan balıkçıların kota bulmak zorunda kaldığını değinen Sagun, ayrıca şunları kaydetti: “Biz Batı'dan daha rekabetçi değiliz. Bizdeki dalgıçlar Yunanistan'a göre daha fazla maaş alıyor avro bazında bile. Ücretler arttı ama kur aynı oranda artmadı.”