Kadın iş gücüne enflasyon etkisi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2023 yılı Hanehalkı İş gücü Araştırması sonuçlarına göre; dar tanımlı işsizlik oranı 2014 yılından itibaren en düşük seviyesine ulaşarak 3 milyon 264 bin işsiz ile yüzde 9,4 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlikte önemli artış görüldü. Bu oran 2014’te 17,4 iken 2023’te yüzde 22,8 oldu. Dar ve geniş işsizlik arasındaki farkın da arttığı bir kez daha görüldü. 2014’te 7,5 puan olan fark, 2023’te 13,4’e ulaştı.

YÜZDE 5,9 ÜMİTSİZ

İstihdam oranı ise 0,8 puan artarak yüzde 48,3’te kaldı. Bu oran erkeklerde yüzde 65,7 iken kadınlarda yüzde 31,3 olarak gerçekleşti. İş gücüne katılım yalnızca 0,2 puan artarak yüzde 53,3 oldu. İş gücüne katılma oranı erkeklerde yüzde 71,2, kadınlarda ise yüzde 35,8 oldu. İş gücüne katılmayanların nedenleri incelendiğinde yüzde 29,8’inin ev işleriyle meşgul olduğu, yüzde 5,9’unun iş bulmaktan ümidini kestiği, yüzde 4,65’inin iş yapabilecek olup iş aramadığı, yüzde 16,8’inin emekli, yüzde 14,5’inin eğitim öğretimde olduğu, yüzde 17,6’sının da çalışamaz halde olduğu, kalanların da diğer nedenleri belirttiği görüldü. Aydınlık’a konuşan uzmanlar, işsizliği değerlendirirken istihdam ve iş gücüne katılım verilerinin daha hassas incelenmesi gerektiğine işaret etti. Hizmet enflasyonundaki artışın iş gücüne katılım önünde engel yaratabileceğini vurguladı, kadınların iş gücüne katılımının önemine dikkat çekti.

‘İŞSİZLİK DÜŞTÜ’ DEMEK GERÇEKÇİ DEĞİL

Prof. Dr. Aziz Çelik, dar tanımlı işsizlik verisine bakarak Türkiye’de işsizliğin düştüğünü söylemenin gerçekçi olmadığını söyledi. Türkiye’de dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın 2014 yılından beri Kovid-19 salgınının da etkisiyle açıldığına işaret eden Prof. Dr. Çelik, “Bu da iş gücü piyasasında ciddi bir atıl iş gücü olduğunu gösteriyor. Bu her an dar tanımlı işsizlikte artışa da dönüşebilir.” dedi.

Türkiye’de istihdam oranlarının da benzer nüfusa sahip ülkelere göre çok düşük seviyede kaldığına işaret eden Çelik, şunları ekledi: “İstihdam oranı Türkiye’de yüzde 50’nin üzerine çıkamadı. Kayıtlı ve tam zamanlı istihdamın ise yüzde 30 seviyelerinde olması çok önemli. Sadece işsizlik cephesinden değil istihdam tarafına bakıldığında da bu oran çok düşük.”

‘POLİTİKA YAPICILAR DÜŞÜNMELİ’

Dar ve geniş tanımlı işsizlik arasındaki makasın açılma eğiliminin sürdüğünü kaydeden İstanbul Kültür Üniversitesi Öğretim Üyesi Cem Başlevent de politika yapıcıların üzerine düşünmesi gereken bir konu olduğunu vurguladı. Türkiye’nin, benzer nüfusa sahip gelişmiş ülkelere göre çok daha az sayıda yetişkini iş gücüne katabildiğine işaret eden Başlevent, “Oysa bizim ekonomimizi büyütmemiz, insanlara alım gücü sağlamamız gerekiyor. Buna kafa yorulmalı.” dedi.

‘YANILTICI OLABİLİR’

Geniş tanımlı işsizliğe ilişkin alternatif ölçümlerin yanıltıcı da olabileceğine dikkat çeken Başlevent, “Çünkü ‘geniş tanım’ ölçütleri biraz fazla geniş. Bunlar ankete dayalı bulgular. Hizmet enflasyonundaki fazla artış nedeniyle dışarıda yemek yemek, bir eve temizlikçi kadın getirmek çok pahalı olduğu için örneğin kadınlar ‘bu işi ben kendim yapayım’ da diyebiliyorlar. Aslında yaptıkları parasal değeri olan aktiviteler. Kimileri maddi durumu iyi olduğu için kimileri de parasal karşılığı olan işleri kendileri yapmayı tercih ettiği için iş gücünün dışında kalabiliyor. Tabi bir de bunlardan farklı olarak iş bulma ümidini yitirenler var. Ama ilk senaryo da bu tanımın içinde. Dolayısıyla biraz daha hassas bir ölçüm yapılması gerekiyor. Durumu olduğundan daha vahim göstermiş olabiliyoruz.” dedi.

‘HİZMET ENFLASYONU KADIN İŞGÜCÜNE KARŞI’

Konuya ilişkin geçen aylarda TC Lira haber sitesinde “Hizmet enflasyonu kadın iş gücüne karşı” başlıklı bir yazı kaleme aldığını hatırlatan Başlevent’in makalesinde şu ifadeler yer almıştı:

“Hizmet fiyatlarının çok yüksek olduğu bir dönemde, hane halkı üyeleri arasındaki iş bölümü nedeniyle çeşitli ev işlerini yapmak durumunda olan kadınlar – ve tabii ki bazı erkekler – için iş gücünün dışında kalmak ya da kısmi-zamanlı çalışmak finansal bakımdan doğru bir tercih olabilir. Ancak, her 10 kadından sadece 3’ünün istihdamda olduğu ülkemizde, özellikle eğitimli veya iş tecrübeli kadınların bu tür bir hesap sonucunda emek piyasasının dışında kalması, gerek toplumsal cinsiyet eşitliği, gerekse ekonomik kalkınma bakımından hoşnut olunacak bir durum değil. Hizmet enflasyonunun kontrol altına alınması ve kamuda ve özel sektörde iyi maaşlı iş olanaklarının çoğalması kadınların iş gücüne katılımını arttırabilirse, bu Türkiye ekonomisinin orta ve uzun vadeli hedeflere ulaşmasına çok olumlu katkı sağlayacak bir gelişme olacaktır.”