Kadın kongresi neden İstanbul’da toplanmıştı

Birlik bu amaçla, 1902’den 1929 yılına kadar Washington başta olmak üzere Avrupa’nın değişik ülkelerinde kongreler yaptı. UKB kongrelerinde daha çok kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olması konuları işlenmişti. 1935’te Türk Kadınlarının seçilip meclise girmeleri birliğin dikkatini çekti. Çünkü o sırada medeniyetin Batı’da olduğunu söyleyen Fransa(1945), Belçika(1944), İtalya (1946), İsviçre(1971) gibi ülkelerde kadınların henüz seçme ve seçilme hakları yoktu. Berlin’de toplanan 11.UKB kongresinde Türkiye’yi, Türk Kadınlar Birliği (TKB) adına Eyzayiş Suat hanım temsil etmişti. 1926’da TKB başkanı Nezihe Muhittin ve daha sonraki başkan Latife Bekir hanımlar, bir sonraki kongrenin İstanbul’da yapılmasını önerirler. Bunu değerlendiren UKB, 12.Kongrenin 1935 yılında İstanbul’da toplanmasına karar verir.

İstanbul’da toplanan kongrenin ana temasının “Barış” olmasında, Atatürk’ün “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sözünün etkisi olmuştur.

Genç Türkiye Cumhuriyeti, kongrenin Türkiye’nin ve Türk kadınının elde ettiği hakların tanıtımına dünya çapında faydalı olacağını düşünerek, kongreye her türlü maddi ve manevi desteği verir.

UKB Kongresi, ilk kez Müslüman bir ülkede toplanmış,40 ülkeyi temsilen 350’yi aşkın delege kongreye katılmıştır. 18-24 Nisan 1935’te Yıldız Sarayı’nda toplanan kongrede, Türkiye 24 delegeyle temsil edilmiş, 1935 seçimlerinde TBMM’ye giren 18 kadın milletvekili delegelere tanıtılmış ve ayakta alkışlanmıştır. UKB Başkanı Madam Corvet Ashby’nın açılış konuşmasından sonra İstanbul Valisi ve Belediye Başkanı Mustafa Üstündağ söz almış, Doğu ülke kadınlarının en az Batılı kadınlar kadar hakları için mücadele ettiklerinden bahsederek, Türkiye Cumhuriyeti’nin kadınlar ile erkekler arasında hukuk önünde eşitliğini sağladığını, bunun aynı zamanda toplumsal ve siyasal alanlara katılımını teşvik etmeye katkı sağlayacağını söylemiştir. Kongrede delegeler Türkiye Cumhuriyeti’ne ve Atatürk’e teşekkürlerini bildirmişlerdir. Atatürk’ün teşekkür eden delegelere verdiği cevap anlamlıdır: “Siyasi ve sosyal hakların kadın tarafından istimalinin (kullanılması), beşeriyetin saadeti ve prestiji noktayı nazarından gerekli olduğuna eminim.”

Delegelerin mesajlarında Türk kadınına bahşedilen haklara teşekkür edilirken, Atatürk ‘Türk kadını hak ettiği yeri almıştır’ diye cevap vermiştir.

Mısır delegesi Şitti Şaravi’nin teşekkür mesajı önemlidir: “Atatürk sadece Türkiye’nin değil tüm Doğu’nun atasıdır, siz ona Atatürk dersiniz biz onu Ataşark diye anarız”.

PULLARLA VERİLEN MESAJ

Türkiye Cumhuriyeti UKB’ye maddi destek vermek üzere, kongre anısına 15 adet posta pulu çıkartmıştır. Pullardaki resimlerde, bilimde ödül almış, önder ve değişik mesleklerde çalışan kadınlar yer almıştır. En dikkat çekicisi öğretmenin olduğu puldur. Haritayı işaret eden öğretmen Avrupa, Asya, Afrika kıtalarının ortasında Türkiye’yi göstermektedir. Pula dikkatle bakıldığında öğretmenin işaret ettiği yer Ankara’dır. ‘Türkiye Cumhuriyeti’nin Başkenti Ankara’ mesajı verilmiştir.

Kaynakça

Akşam, Cumhuriyet, Zaman gazeteleri 1935, Başbakanlık Cumhuriyet arşivi ( BCA), Nazlı Ökten, Tarih ve Toplum Dergisi Otuz yurdun kadınları