Kadınlara zorunlu askerlik tartışması... Hangi orduda ne kadar kadın görev yapıyor?

Yunanistan Savunma Bakanı Nikos Dendias, Bakanlık olarak kadınların gönüllülük esasına dayalı bir şekilde askere alınmasını değerlendirdiklerini açıkladı.

Yunanistan Genelkurmay Başkanlığının düzenlediği 8 Mart etkinliğinde konuşan Dendias, nüfusun yarısını askerlikten muaf tutmanın “tutarsız” olduğunu ifade etti. Dendias, bu çerçevede kadınların gönüllü olarak askerlik hizmeti yapması üzerinde çalışmalar olduğunu açıkladı.

Konuya ilişkin yasanın Yunanistan'da aslında 1977'den beri var olduğunu belirten Dendias, “Soru, kadınların gönüllü askerliği için bu öngörüyü nasıl uygulayacağımız... Gelecek haftalarda Silahlı Kuvvetlerin lider isimleriyle, ülkemizin insan gücünü sadece Silahlı Kuvvetler personeli temelinde değil, gönüllü asker temelinde de nasıl en iyi şekilde değerlendirebileceğimize ilişkin görüşümüzü açıklayacağız.” dedi.

Yunanistan'da 1977 tarihli yasaya göre, Savunma Bakanı barış zamanlarında, gerekli gördüğü hallerde, Silahlı Kuvvetler komutanlarının da teklifiyle, ülkenin tamamından ya da belli bölgelerinden kadınları askere çağırabiliyor.

Dendias'ın açıklamasında vurguladığı artan küresel gerilimler ve bölgesel çatışmalar, bu değerlendirmede etkili olmuşa benziyor. Halihazırda Yunan Silahlı Kuvvetlerinin yüzde 19'u kadınlardan oluşsa da, Dendias bu oranın ve toplam olarak asker sayısının artırılmasını istiyor. Şu an Yunanistan Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan kadınlar, subay/astsubay rütbeleri ile daha profesyonel meslek gruplarında yer alıyor. 2023 yılında Yunanistan Silahlı Kuvvetlerindeki kadın oranları; Hava Kuvvetlerinde %20, Kara Kuvvetlerinde yüzde 16,8 ve Deniz Kuvvetlerinde yüzde 10 olarak kaydedilmiş. Bu oran, NATO'daki en yüksek oranlardan biri.

DÜNYADAKİ UYGULAMALAR

Yunanistan, şimdilik kadınlar için zorunlu değil ama muharip görevlerde çalışabilecek gönüllü askerlik modelini gündeme taşısa da, çeşitli ülkeler kadınların askerliğini de zorunlu kılıyor. Kadınların askere alındığı bazı ülkeler ve uyguladıkları modeller ise şöyle:

Finlandiya: Yunanistan'ın kopyalamak istediği model, Finlandiya modeli. Ülkede, kadınlara zorunlu askerlik uygulaması bulunmazken, 1995 yılından bu yana gönüllü askerlik uygulaması mevcut. 18-30 yaş arasındaki kadınlar, gönüllü olarak Savunma Kuvvetleri'nde ya da Sınır Devriyesi'nde askerlik hizmetini yerine getirebiliyor. Bunun yanında Finlandiya dışındaki operasyonlara da katılan kadınlar, ön saflarda piyade ve özel kuvvetler dahil tüm muharebe kollarında görev alabiliyor.

Bulgaristan: Komşuda 2020 yılında her iki cinsiyet için de gönüllü askerlik yasası kabul edildi. Yasa, 40 yaşın altındaki her sağlıklı Bulgar vatandaşının 6 aylık bir süre için gönüllü yedek askerlik hizmetine katılmasına izin veriyor. Diğer yandan Bulgar ordusundaki kadın sayısının da 2010 yılında yüzde 12 iken 2019'da yüzde 20'ye yükseldiği görülüyor.

Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti: Kuzey Kore'de zorunlu askerlik erkekler için 11 yıl, kadınlar içinse 7 yıl olarak uygulanıyor. Bu süre boyunca askerler, operasyonel görevlerin yanında üretim faaliyetlerinin de içinde yer alıyor.

Eritre: Eritre'de askere alınan kadınların genç ve bekar olmaları gerekiyor. Zorunlu askerlik süresi ise 18 ay olarak belirlenmiş.

İsveç: 2010 yılından sonra kaldırılan zorunlu askerlik uygulaması, 1 Ocak 2018'den itibaren 1999 sonrasında doğan erkek ve kadınlar için tekrar getirilmiş. Hem erkekler hem de kadınlar zorunlu askerlik görevini ifa ediyorlar.

Norveç: Norveç'te 19 yaşını tamamlayan kadınlar, zorunlu askerlik hizmeti için birimlerine teslim oluyorlar. Norveç, denizaltılarda kadın askerlere de izin veren ilk ülke olma özelliğine sahip. Askerlik yükümlülüğü 19 yaşında başlıyor ve 44 yaşına kadar devam ediyor.

İsrail: Zorunlu askerlik kadınlar için de yükümlülük. Ancak erkekler üç yıl askerlik yaparken kadınlar iki yıl yapıyor. 1994 yılına kadar Hava Kuvvetleri kadınları kabul etmese de, bu politika sonrasında değişmiş. Ancak, kadınlara hala öncelikli olarak ön saflarda görev verilmediği belirtiliyor.

TÜRK KADINLARI GÖREVE TALİP

Türkiye'de kadınlar Türk Silahlı Kuvvetleri içerisinde önemli görevler alsalar da, ülkede zorunlu askerlik uygulaması bulunmuyor. TSK içinde görev yapan kadınların oranı 2020 yılında yüzde 0,3 olarak kaydedilmiş. Bu oran 2000 yılında yüzde 0,1, 2014’te yüzde 0,9, 2016’da ise yüzde 1,3 olarak gerçekleşmiş. Günümüzde NATO’da en düşük kadın asker oranı Türkiye’de bulunuyor.

İstanbul Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma ise toplumun, kadınların askere alınması konusundaki bakış açısına dair bazı veriler sunuyor. “Türkiye’de Kadınların Askerlik Yapmalarına Yönelik Toplumsal Tutumlar” başlıklı araştırmaya göre; katılımcıların yüzde 79,9'u kadınların Silahlı Kuvvetlere alınmasını desteklerken, yüzde 14,9 bu durumu desteklemediğini belirtiyor. Olası bir savaş durumunda ihtiyaçların karşılanması için hazırlık ve eğitim amacıyla 21-35 yaş aralığındaki bekâr kadın vatandaşların şimdiden askerlik hizmetine dâhil edilmesini tercih edenlerin oranı yüzde 60,2 iken, yalnızca kadınların görev yaptığı bir askerî kuvvetin oluşturulmasını destekleyenlerin oranı da yüzde 52,1 olarak ölçülmüş. Zorunlu askerlik hizmeti uygulamasına genç erkek vatandaşlar gibi genç kadın vatandaşların da dahil edilmesi konusunda destekleyici görüş bildiren katılımcıların oranı yüzde 41,3 olurken, desteklemediğini ve kesinlikle desteklemediğini ifade edenlerin oranı yüzde 39,2'de kalmış. Tüm genç kadın vatandaşların 6 aylık zorunlu askerlik hizmetine dâhil edildiği varsayıldığında, kadınların muharip görevler çerçevesinde faaliyet yürütmesini destekleyenlerin oranı yüzde 50 olarak belirlenmiş.

“Silahlı Kuvvetlerde kadın askeri personel erkek askeri personelle benzer şartlarda muharip birliklerde görev almalıdır.” ifadesine katılma oranı yüzde 53,4 iken, “Silahlı kuvvetlerde kadın askeri personelin yalnızca kendi istekleri doğrultusunda görevlendirmesi sağlanmalıdır.” ifadesine katılma oranı yüzde 57,4. “Kadın askerlerin muharip görevlerde hizmet etmesine izin verilmesi TSK için büyük bir değişim yaratır.” ifadesini destekleyenlerin oranı da yüzde 69,3 olarak tespit edilmiş. Toplam olarak kadınlar (destekleyenlerin toplam oranı %88,9), kadınların askere alınması konusunda erkeklere (%72,5) kıyasla daha destekleyici bir tutum sergilemiş. Çalışmanın sonuç bölümünde ise şu yargıya varılmış: “Bu çalışmada başta kadınlar olmak üzere toplumun kadınların askerliğine olumlu yaklaştığı görülmektedir. Üstelik kadın istihdamını destekleyen kadınların oranı erkeklerden daha fazladır. Bu bulgular, kadınların toplumsal alan içerisinde genişleme, görünür olma ve zorlu görevlere erişim sağlama isteklerinin bir göstergesi olarak ele alınabilir.”