Karabağ’da 2. aşama: Kafkas seddine karşı Kafkas paktı

Azerbaycan’ın Karabağ’da yaklaşık 24 saat süren terörle mücadele harekâtı başarıyla tamamlandı. Azerbaycan, Ermeni topluluğu ve Rus Barış Gücü temsilcileri bir araya gelerek silahsızlandırma ve yerel nüfusun Azerbaycan’la entegrasyonu konularını görüştü. Böylece Ermeni devletinin desteklediği Azerbaycan topraklarındaki haydut milis yapının tekrar eden terör ve kışkırtmaları ortadan kaldırıldı. 2. Karabağ Savaşı’yla biz ve bölge lehine değişmekte olan jeopolitik statüyü güvenceye almak zorundayız. Artık kaybedecek zaman yok. Karabağ’da 2. aşamaya geçmek için önce 4’lü, ardından 6’lı bölgesel mekanizma devreye sokulmalı ve Güney Kafkasya’da geciken istikrar bütünlükle sağlanmalı.

BİRKAÇ ADIM GERİDEN

Son askeri harekâta neden olan Ermeni mayınları patlamadan bir hafta önce 8. Vladivostok Doğu Ekonomi Forumunda, Karabağ hakkında bir soruyu yanıtlayan Rusya Devlet Başkanı Putin, “Ermenistan Devlet Başkanı Nikol Paşiyan’ın Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğunu esasen kabul ettiğini” hatırlattı.

(1) Ayrıca Paşinyan, birkaç ay önce Ermeni devlet armasında Ağrı Dağının (Ararat) yer almasının Türkiye’ye karşı bir saldırganlık olarak anlaşılacağından dolayı Ermenistan’ın güvenliğini riske attığını ifade ederek gerçek dışı saplantılı anlayışı eleştirmişti.

(2) Ancak aynı Erivan, Üçlü Anlaşma'da kabul ettiğinin aksine Laçın Koridoru’nun gerektiği gibi kullanılması için üzerine düşeni yapmadı. Aksine “insani yardım” bahanesiyle bölgedeki terörist unsurlara ikmal amaçlı kullanmaya çalıştı. Ay başında işgalci terör unsurları sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti için uydurma bir Cumhurbaşkanlığı seçimi yaptı.

(3) Washington da bu konuda Erivan’ı destekleyerek Laçın-Hankendi’deki Azerbaycan kontrol noktasını hedef aldı.

(4) Erivan, egemenlik çelişkisinin nüksetmesiyle kendi topraklarında Amerikan ordusuyla “Eagle Partner 2023” NATO tatbikatını yapmakta beis görmedi. ABD’nin Avrupa ve Afrika Operasyonlarından Sorumlu Genelkurmay Başkan Yardımcısı Tümgeneral Gregory Anderson, tatbikatın ABD’nin Ermenistan’a olan askeri desteğini yinelediğini ve Ermenistan’ın krizle mücadele yeteneklerini artırmayı amaçladığını vurguladı.

(5) Komşularına güvensizlik veren Erivan, Karabağ krizinin çözüm öznesi Moskova’ya karşı açıklamalar yaptı. Paşinyan Moskova'yı, “Karabağ’da Azerbaycan'a karşı ülkesinin güvenliğini koruyamamakla” suçladı ve “Ukrayna’da savaşan Rusya Ermenistan’ı koruyamaz” teziyle güvenlik açısından “Yalnızca Rusya'ya bağlı olma politikasının stratejik bir hata” olduğunu söyledi.

(6) Bu açıklamaları NATO’yla müşterek tatbikat ve NATO “dayanışması” takip etti. NATO'nun Avrupa Genişleme Komitesi Başkanı Gunther Fehlinger de Ermeni hükûmetine NATO’ya katılma çağrısı yaptı

.(7) Ayrıca Erivan’ın, Ukrayna’daki neonazi rejimine destek niteliğindeki temasları, Putin’in Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taraf olan ülkelerde tutuklanmasını öngören Roma Statüsü’nü Ermeni Meclisi’nden geçmesi ve Ermeni Meclis Başkanı Alen Simonyan’ın Moskova’ya yönelik sert suçlamalarından sonra Moskova Erivan’a nota vererek, dostça olmayan davranışlardan kaçınma çağrısı yaptı.(8) Peki Ermenistan’ın ABD ve NATO’yla kol kola saldırganlığı ve Rusya karşıtı tutumu ne ifade ediyor?

SET, ÖRÜLMEDEN YIKILIR

Ermenistan’ın vekil devlet durumu, Erivan ve Karabağ Ermenileri için hayati bir hata. Güney Kafkasya’daki krizlerin belirleyici yönünü emperyalist Batılı devletlerin, Rus ve Türk devletlerini tehdit eden askeri ve siyasi girişimleri oluşturuyor. Örneğin 1920’de İngiltere, Türk ve Sovyet devletlerinin egemenliklerini kazanarak İtilaf devletlerinin bölgedeki jeopolitikasını sıfırlarmasını engellemek ve yeniden bölgeye tutunabilmek için Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan’da üç uydu hükûmet kurdu. Çünkü ticaret yollarında ve enerji kaynaklarında tekrar söz sahibi olabilmek için Türkiye ile Sovyetler arasına bir set çekmeliydi. Bu set sadece iki komşu arasına çekilen enlemesine bir bariyer değil, Kafkasya’nın jeostratejik üstünlüğü nedeniyle Karadeniz-Kafkasya-Anadolu-Orta Asya-Batı Asya arasına boylamasına sokulan bir kamaydı. Kafkas Seddi olarak bilinen bu karşı-strateji, Türk ve Sovyet ordularının müşterek harekatıyla ortadan kaldırıldı. Mustafa Kemal Atatürk ve Kazım Karabekir’in önderliğinde kararlılıkla savunulan bu strateji aynı zamanda TBMM’nin ilk sınır ötesi harekât ve dış politika kararıydı.(9) Ortak çıkar temelinde yapılan harekât, tüm bölgenin selametini sağladı.

Aynı şekilde 2. Karabağ Savaşı Azerbaycan, Türkiye, Rusya ve sonradan İran’ın aynı cephede konumlanmasıyla bölge için selamet getirdi.

DEVLET GELENEĞİ OLMAYAN KULLANIMA AÇIK OLUR

Devlet geleneği zayıf, güvenlik doktrinlerini milli ihtiyaçlara göre değil, kendi tarihsel suçlarından doğurduğu saplantılı kiniyle ve akıl dışı hırsıyla belirleyen, halkının boynu Taşnaksutyun palasının altındaki Ermenistan’dı.(10) Çünkü önce sosyal emperyalist SSCB sonra da emperyalist ABD, Ermeni devletini kullanmaya çalıştı ve maalesef başarılı oldu.

Peki Karabağ’daki egemenlik sorununun savaşla fiilen, savaş sonrası anlaşmayla resmen çözüm yoluna girmişken, bugün Ermeni makamları neden ateşle oynamaya devam ediyor ve neyi amaçlıyor?

Dün Kafkasya’ya tehcire neden olan ve seddi ören Fransa ve İngiltere’yken, bugün bu planın sahibi ABD ve NATO oldu. Dolayısıyla gerçekleri zor yoldan öğrenip kabullenmesi gereken Paşinyan bir adım ileriye atsa iki adım geriye atıyor. Hatırlayalım; savaştan sonra saldırgan milliyetçiler tarafından Meclis'i basılan ve Meclis Başkanı darp edilen, Devlet Başkanı gasp edilen, öldürülmeye çalışılan ve dini otorite tarafından medyanın önünde aşağılanan bir ülke Ermenistan.(11) Ama bölge dışından medetle gelen egemenlik sorunu sadece Paşinyan’ın ve Ermenistan’ın varlığını tehdit eden bir sorun değil. Ermenistan’a sınırı olan 5 devleti doğrudan, bu 5 devlete sınırı olan Asya ülkelerini ise dolaylı olarak ilgilendiren ciddi bir sorun. Ukrayna ve Ermenistan'ın, kaderi aynı.

AMAÇ 2. UKRAYNA KRİZİ

Bir coğrafyadaki komşu ülkeler neden birbirlerine karşı saflaşır ve set kurar? Afrika’yı cetvel ve pergelle bölüştükleri ve Ukrayna’yı ateşe attıkları gibi Avrupa ile Asya’nın diğer bağlantı arteri olan Güney Kafkasya için de aynı plan devrede. NATO’nun kışkırtıp desteklediği Ermenistan’ın askeri saldırganlığıyla çıkacak bir savaş, bölgeyle sınırlı kalmaz. Bu durumda meşru karşılık gösteren Azerbaycan, Türkiye ve Rusya yaptırımlara uğradıkça ekonomileri daha da yıpranacaktır. Bu üç devlet, mevzutta Doğu Akdeniz, Adalar, Karadeniz, Doğu Avrupa, Kuzey-Güney Kafkasya, Suriye ve Irak’ın kuzeyinde sorunlarla uğraşırken dikkati ve enerjisini bölmek zorunda kalacaktır. Sonuçta bunun tetikleyeceği siyasi ve toplumsal istikrarsızlıktan doğacak turuncu hareketlerle de boğuşarak darbelere sürüklenecektir.

2014’teki Amerikancı EuroMaidan darbesiyle neonazi rejiminin eline geçen Ukrayna, NATO, IMF ve AB’nin dayatmalarıyla sonunda mayınlara bastı ve patladı. Ukrayna artık bir ülke olmaktan ziyade bir savaş alanı. ABD’nin şahin yönetimine göre, düşük yoğunluklu yıpratma savaşına dönen Rus-NATO savaşını daha Doğu’ya yaymak ve NATO’nun müdahale alanını genişletmek için sorunlu geçmişiyle Güney Kafkasya uygun bir cephe.

Yoksa SSCB döneminden Ukrayna krizi arifesine kadar Rusya’ya verilen “NATO’nun Doğu’ya genişlememe” akitleri ve güven görüşmeleri neden sistemli olarak ihlal edilsin? Ya da NATO Avrupa Genişleme Komitesi Başkanı, 2. Karabağ Savaşından 3 yıl sonra neden Ermenistan’ı açıktan NATO’ya davet etsin? Nitekim ABD’nin Biden imzalı 2022 Ulusal Güvenlik Stratejisi (UGS) belgesinde Rusya 71, Çin 46 kere ve çoğu kez beraber anılarak, “kurallara dayalı uluslararası düzeni” tehdit eden baş rakipler olarak ifade ediliyor. Güney Kafkasya’daki çatışmanın ise “diplomatik destekle” çözülmek istendiği anılıyor. Türkiye’nin Batı’yla stratejik, politik, ekonomik ve kurumsal bağlarını güçlendirmek için uğraşmaya devam edeceği belirtiliyor. UGS’deki bir önemli detay da Kuşak-Yol Girişimi’nden faydalanamayan ve entegre olamayan bir Güney Kafkasya için Rusya’yla beraber Çin’in de hedef alınmasıdır. Peki bu kadar kriz olup biterken, ortak güvenliği ve barışı sağlaması beklenen BM bu denklemin neresinde? 

DEVAM EDECEK...

DİPNOTLAR:

(1)https://www.aydinlik.com.tr/haber/hankendi-icin-mesaj-mi-verdi-iste-putinden-karabag-mesaji-putin-dogu-ekonomik-forumunda-noktayi-koydu-ermenistan-imza-atti-karabag-azerbaycanindir-417638
(2)https://www.trthaber.com/haber/dunya/pasinyandan-arma-elestirisi-agri-daginin-bizimle-ne-ilgisi-var-775526.html
(3)https://www.trthaber.com/haber/gundem/turkiye-karabag-bolgesindeki-sozde-secimleri-kinadi-794339.html
(4)https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/abd-azerbaycanin-lacin-koridoruna-kontrol-noktasi-kurmasindan-endise-ediyoruz-2074410
(5)https://am.usembassy.gov/eagle-partner/
(6)https://tr.euronews.com/2023/07/16/daglik-karabagda-gerilim-azerbaycan-rusyayi-sucladi-moskova-uclu-zirve-onerdi
(7)https://www.ensonhaber.com/dunya/ermenistan-basbakani-pasinyana-cagri-natoya-katilin
(8)https://www.aa.com.tr/tr/dunya/rusya-dost-olmayan-adimlari-nedeniyle-ermenistan-a-nota-verdi/2986906
(9)Perinçek, Mehmet. Türk-Rus Diplomasisinden Gizli Sayfalar, s. 53, Kaynak Yay., 2011, İstanbul
(10)Tarihsel geleneğe de uygun olarak günümüzde Ermenistan’daki ana muhalefet partisi Taşnaksutyun Partisi (Ermeni Devrimci Federasyonu-EDF) Batı desteğiyle bölgeyi tehdit eden saldırgan siyasetlerin savunucusudur
(11)https://www.trthaber.com/haber/dunya/ermenistan-gergin-meclis-baskani-dovuldu-pasinyanin-esyalari-calindi-529679.html