Karaciğer hastalıklarının tedavisinde ilaç testleri için organ benzeri yapı geliştirildi
Türk bilim insanları, karaciğer hastalıkları için yeni ilaçların etkinliği ve güvenilirliğinin test edilebileceği "organoid" adı verilen organ benzeri yapıları laboratuvar ortamında geliştirmeyi başardı.
Dokuz Eylül Üniversitesinden yapılan açıklamaya göre, Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esra Erdal, İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi (İBG) ve Koç Üniversitesinin de paydaş olduğu çalışma için Dokuz Eylül Üniversitesi Teknoparkı (DEPARK) bünyesinde Organo-ID isimli firma kurdu.
Erdal ve ekibi, laboratuvar ortamında kök hücrelerden "organoid" adı verilen, organ benzeri yapıların kültür koşullarını geliştirdi. "eHEPO" olarak adlandırılan modelin, karaciğer hastalıklarında ilaç etkinlik ve güvenilirlik testlerinde kullanılmak üzere lisanslama ve ticarileşme faaliyetlerine de başlandı.
TÜBİTAK’ın 1702 - Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme Çağrısı'na başvuru yapılan projeyle ilgili değerlendirmede bulunan Prof. Dr. Erdal, yapılan çalışmayla insan üzerinde araştırma yapmadan önce, insan dokusunu en iyi taklit eden organoidler üzerinde modelleme yapılabileceğini ifade etti.
Erdal, şunları kaydetti:
"Ortaya çıkardığımız ürünü, üç boyutlu bir karaciğer hücre kültürü modeli olarak adlandırabiliriz. Geliştirdiğimiz kültür ortamında kök hücrelerden elde edilen, işlevsel ve yapısal olarak organa benzeyen yapıların kendiliğinden oluşmasını sağlıyoruz. Söz konusu çalışmamız, nadir metabolik karaciğer hastalıklar, kanser ve kronik karaciğer hastalıklarının modellenmesinde kullanılabiliyor. Hastalıkların insanda görülen etkilerini benzer şekilde laboratuvar koşullarında taklit edebilen ve en gerçekçi model olarak kabul edilen organoidleri tedaviye yönelik ilaç keşfi, ilaç yeniden konumlandırma, ilaç etkinlik ve güvenilirliğinin test edilmesi için kullanmak mümkün. Tüm dünyadaki karaciğer gelişimi, biyolojisi ve hastalıkların patogenezini çalışan araştırmacılarının yanı sıra yeni ilaç adayları olan ya da preklinik ilaç etkinlik ve güvenilirlik analizleri yapan sektörler de bu üründen faydalanılabilecek."
Çalışmada DEÜ Tıp Fakültesi Çocuk Hastalıkları Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Nur Arslan, Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Alper Bağrıyanık, İBG'den Dr. Soheil Akbari ve Koç Üniversitesinden Prof. Dr. Tamer Önder'in yer aldığını aktaran Erdal, bu teknolojiyi lisanslamak ve ticarileştirmek üzere başvuruyu tamamladıklarını, teknolojinin tüm dünyada kullanılmasını hedeflediklerini kaydetti.
DEÜ Rektörü ve DEPARK Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Nükhet Hotar da çalışmada emeği geçen bilim insanlarına teşekkür ederek, sağlıkta da öncü çalışmalara imza atmaya devam ettiklerini belirtti.
