Katarakt

Katarakt, göz üzerinde bulunan, pupil denilen ışığın ağ tabaka üzerinde odaklanmasını sağlayan bölümde gelişen bulutlanma benzeri, göz merceğinin ışık yansıtmasını azaltan durumdur. Görme duyusu, yaşa bağlı olarak etkilenebileceği gibi bazı fiziksel ve doğal değişikliklerden de etkilenebilir. Bunların sonucunda pupil denen ve ışığın retina üzerine düşmesini sağlayan göz bebeği küçülür. Işığa karşı adaptasyon yavaşlar ve loş ışıkta görme zorlukları görülür. Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesi sonucu yakını görememe sorunu başlar. KKS olarak bilinen keratokonjonktivitis, yani göz kuruluğu baş gösterebilir. Göz kuruluğunda gözyaşı hacmi ve fonksiyonu azalır ve kişi görme bulanıklığı, kızarıklık ve yanma gibi şikâyetlerden yakınır. Yine yaşa bağlı olarak gelişen bir diğer göz problemi ise katarakttır. Kataraktta, yaşlandıkça ağırlığı ve kalınlığı değişen lensin uyumluluk yeteneği azalır. Lens etrafında yeni lif tabakaları oluşur. Bu durum lens çekirdeğini sıkıştırır ve sertleştir. Lens çekirdek proteinlerinin kimyasal olarak değişime uğradığı bu süreçte lens üzerinde kahverengi ve sarı renklenmeler oluşur. Yaşlanmaya bağlı olarak oluşan görme bozukluklarının toplum üzerinde en yaygın görülen etkeni katarakttır.

DOĞUŞTAN DA GELEBİLİR

Katarakt sıkça yaşa göre sınıflandırılan bir hastalıktır. Doğuştan gelen katarakta konjenital katarakt, yaş ile birlikte ortaya çıkan tipe ise senil katarakt denir. Gözün içinde yer alan, sinir ve damar içermeyen mercek üzerinde bulanık kısımların oluşması, saydamlığını kaybetmesi, kahverengi ve sarı renklenmelerin oluşmasıyla ortaya çıkan, görme duyusunun azalması ile sonuçlanan hastalıktır. Katarakt gözlerin her ikisinde ya da sadece birinde görünebilse de çoğunlukla bir göz diğerine göre daha fazla etkilenir. Normal koşullarda saydam olan mercek, ışığı gözün arkasına ileterek net bir şekilde görme duyusunun çalışmasını sağlar. Ancak merceğin bir kısmının bulanıklaşması durumunda ışık yeteri kadar içeri giremez ve görüş etkilenir. Tedavi edilmeyen durumlarda bulanık alanlar genişler ve sayı olarak artar. Bulanıklık arttıkça görüş daha fazla etkilenir ve kişiyi günlük işlerini yapamaz hâle getirir.

DÜZENLİ MUAYENE ÖNERİLİR

Yüzde 90 oranla yaşa bağlı olarak gelişen katarakt, bazı durumlarda sistemik hastalıklar, bazı göz hastalıkları, ilaç kullanımı, ya da travmalar sonucunda ya da doğumsal olarak yeni doğan bebeklerde ortaya çıkabilir. Doğuştan gelen konjenital katarakt, eğer bebeğin göz bebeğini tamamen kapatacak şekilde ise hızla opere edilmelidir. 3 yaşın altındaki bebeklerde gözün fiziksel gelişimi tam olarak tamamlanmadığından operasyon sırasında lens implantasyonu yapılmaz. Yaşlanmaya bağlı olarak gelişen senil kataraktın, yüzde 50 oranında genetik geçişli olduğu bilinse de henüz bu duruma yol açan gen tespit edilememiştir. Bu yüzden 40 yaş ve üzeri bireylerin 2 ile 4 yıl aralıklarla ayrıntılı göz muayenesi yaptırması önemlidir. 55 yaşından sonra 1 ile 3 yıl; 65 yaşından sora ise 1 ile 2 yılda bir uzman bir hekime muayene olmaları önerilir.

TEK SEÇENEK CERRAHİ MÜDAHALE

Oftalmoskop yoğun bir ışık ile hekimin, göz içini ayrıntılı olarak görmesini sağlayan bir cihazdır. Bu sayede göz merceğinin ne kadar etkilendiği anlaşılır. Bazı durumlarda hastanın hiçbir şikâyeti olmasa bile rutin göz muayenesi sırasında bu yöntemle katarakt fark edilebilir. Katarakt varlığı bu yöntemle anlaşılır ve tedavi süreci hakkında hasta bilgilendirilir. Katarakt, diyet ya da ilaç tedavisi ile önlenemez ve tedavi edilemez. Tek seçenek cerrahi müdahaledir. Cerrahi endikasyonu, hastanın görme düzeyine ve şikâyetlerine bağlı olarak konur. Ancak katarakt ilk evrelerinde ise gözlük kullanımı ile günlük işlerin yapılması sırasında oluşan şikâyetler geçici olarak giderilebilir. Ancak ilerlemiş katarakt vakalarında ameliyat tek seçenektir.

Katarakt cerrahisi gelişen teknoloji ile birlikte kolaylıkla ve hızlı bir şekilde yapılmaktadır. Göz çevresi, çoğunlukla lokal anestezi ile uyuşturulur. 2 ile 3 mm. gibi küçük bir tünel kesi oluşturulur ve fakoemülsifikasyon tekniği ile bulanıklaşan mercek, ultrasonik titreşimler ile parçalanarak çıkartılır. Ardından göz içine yüksek kalitede yapay monofokal ya da multifokal lens yerleştirilerek görme duyusu iyileştirilir. Katarakt operasyonunda takılan lens diğer görme kusurlarını da giderdiğinden hastalar gözlüksüz olarak uzağı ve yakını görebilir. Operasyon yaklaşık yarım saat kadar sürer ve sonrasında 3 ile 4 hafta kadar göz damlası kullanımı önerilir. Katarakt ameliyatından sonra hastanede yatış yapılmasına gerek yoktur. Her iki gözde de katarakt varsa, iki göze aynı anda müdahale edilmez. Ameliyattan sonra bazı kısıtlamalar olsa da hastalar ilk günden itibaren gözünü kullanabilir.