‘Kira fiyatlarının düştüğü yok’
TCMB’nin kira artış hızının düştüğü yönündeki raporuna ve Bakan Şimşek’in ‘Kira fiyatları gerilemeye başladı’ sözlerine emlakçılar ve Tüketici Konfederasyonu karşı çıktı. Düşüşün fahiş fiyatlarda oluğunu, vatandaşın derdine derman olmadığını söylediler.
Gökhan Büyük
Ekonomi Bakanı Mehmet Şimşek’in ‘Kira fiyatları gerilemeye başladı’ açıklamasından sonra Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’nda ekim ayı konut fiyat endeksi raporunda kasım ayında kira artış oranının düştüğü ifade edildi. Bazı yayın organları da kiraların gerilediği yönünde haberler yaparak vatandaşa müjde verdi, ancak açıklanan rakamlarla vatandaşın emlakçılarda karşılaştığı rakamlar aynı değil. Hükümetin kira artışına yüzde 25 sınırı koymak gibi vatandaşla ev sahibini birbirine düşman hale getiren uygulamaları kira fiyatlarını geriletmeye yetmiyor. 11 bin 402 TL asgari ücrete çalışan vatandaş emlakçılarda 2+1 daire için ortalama 15 bin TL kira fiyatıyla karşılaşıyor. Vatandaş en temel hakkı olan barınma ihtiyacını karşılayamayacak durumda, hükümetten çözüm bekliyor.
Tüketici Konfederasyonu Başkanı Aydın Ağaoğlu ve uzun yıllar İstanbul’da emlakçılık yapan Ali Duman durumun TCMB verilerinde gösterildiği gibi olmadığını Aydınlık’a anlattı.
Ağaoğlu, açıklanan düşüşün kirasını çok abartılı bir şekilde artıran ve bir türlü evini verecek kiracı bulamayan ev sahiplerinin kirasını geriye çekmesinden dolayı olduğunu, sadece fiyat köpüğünün düştüğünü söyledi. Vatandaşın kira fiyatlarından dolayı yaşadıkları sıkıntıların devam ettiğini ifade eden Ağaoğlu, Hükümet’in fiyatların gerçek anlamda gerilemesi için atması gereken adımları sıraladı.
Aydın Ağaoğlu şu ifadeleri kullandı:
“Ev kiraları ve satılık konut fiyatlarında bir duraklama ve gerileme söz konusu. Ancak bazı satıcılar ve emlakçılar eski alışkanlıkla belli periyotlarda fiyatları artırmayı sürdürmekteler.
"Bu tür yaklaşım sergileyenler kiralık gayrimenkullerine kiracı bulamıyor. Satılık gayrimenkullere de alıcı bulmakta zorlanıyorlar. Enflasyon döneminde fiyat artışlarının çok üzerindeki oranlarda zam yapan kişilerin de tüketicilerin alım gücünün de talebi düşürdüğünü göz ardı etmemek lazım. Şu anda ikinci konut alımına kredi kullandırılmadığı gibi.
"Belli meblağ üzerindeki konutlara da hiç kredi verilmemekte pahalı konutların kredilendirilmesi zorlaştırılmaktadır. Bu da emlak piyasasında oluşan fiyat köpüğünün sonunu getirmiştir. Fiyat artışlarını sürdürenler gayrimenkullerine ne kiracı ne de alıcı bulamamaktadırlar. Kentsel dönüşüm ve deprem konutlarının da teslim edilmesiyle, günü birlik ev kiralamada (Airbnb) verginin artırılması arzın artmasına neden olmuş olabilir.”
“Fiyatların aşırı artmış olmasından ötürü tüketicinin alım gücü yeterli değil. Yani 11- 12 bin TL maaş alan biri nasıl çıkıp 10 -15 bin TL kira öder? Kira fiyatlarının düşmesi yani köpüğünün alınması vatandaşın derdine derman olamaz. Sorun hala önümüzde duruyor.
‘ÇÖZÜM ÖNERİLERİ’
Ağaoğlu ayrıca kira fiyatlarının gerilemesi için bazı çözüm yolları gösterdi:
“Ev sahipleri, kiracıyı evden çıkartmak zor olduğu için evlerini boş tutmayı tercih ediyorlar. Bu noktada da kamu otoritesi belli bir sürenin üzerinde boş kalan gayrimenkullere ek bir vergi getirebilir diye düşünüyorum. Böylece konut talebi de düşürülmüş olur.
"Tek gayrimenkulü olup kirasıyla geçinen ev sahipleri için de devletin bir vergisel avantaj sağlayacak düzenleme yaparak ev sahiplerinin mağduriyetini önlemesi sektöre katkı sağlayacaktır.”
‘KİRACI RAHATLADI DEMEK DOĞRU DEĞİL’
Emlakçı Ali Duman da kiraların aslında düşmediğini örnekleriyle anlattı. Duman şu ifadeleri kaydetti:
“Bir miktar düştü ama kiracıların rahatça ev kiralayabileceği anlamına gelmiyor. Kira fiyatları aşırı şişti. Şu andan bin 800 liradan evinden çıkan kiracı başka bir eve 12 bin 500 TL’ye giriyor. Neredeyse 10 katı. Hal böyleyken fiyat düşe ne olacak? Buna düşme demek doğru değil.
“Ayrıca kiralar zorunlu olarak düştü. Benim emlak ofisimde mesela bazı evler var 4 aydır, 8 aydır kiralanmayı bekliyor. Eğer ev sahibi evini kiraya vermek istiyorsa fiyatı düşürmek zorunda, başka seçeneği yok. Çünkü kiraya veremiyor ve her vermediği ay da gelir kaybediyor. Sonuç olarak ev sahibi yüzde 10’luk bir indirim yapıyor. Bu da bir emeklinin, emekli maaşı ile bir evi kiralamasını imkânsız kılıyor. Bu durumda düşüş olsa ne olacak? Fiyat düştü kiracı rahatladı diye bir şey yok.”
‘SERBEST PİYASANIN İNSAFINDAN KURTARILACAK’
Kira bedellerinin üç yıl süreyle dondurulmasına ve yeni kira sözleşmelerinin düzenlenmesine ilişkin Vatan Partisi 25 Nisan 2023 tarihinde Meclis'e 10 maddelik kanun teklifi sundu. İşte o 10 madde:
- Vatan Partisi bütün ailelerin çağdaş ve güvenli konut ihtiyacını beş yıl içerisinde çözüme kavuşturacaktır. Herkese, sağlıklı, güvenli, depreme dayanıklı ve uygarca yaşayabileceği konut sağlanacaktır. Bu hedefe ulaşmak için konut yapımı planlanacak, kooperatifleşme desteklenecektir.
- Konut sorunu serbest piyasanın insafından kurtarılacak ve temel barınma hakkı kapsamında ele alınacak, bütün vatandaşlarımızın çağdaş ve güvenli barınma hakkı kamu eliyle sağlanacaktır.
- Mevcut kira sözleşmelerinde belirlenen kira bedelleri üç yıl için dondurulmuştur.
- Bu yasanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak, yeni kira sözleşmeleri için tavan bedel uygulanır. Uygulama, kira bedellerinin dondurulduğu üç yıl içinde yapılacak yeni sözleşmeler için de geçerlidir.
- Kira tavan bedelleri ilçe belediyeleri bünyesinde kurulan Kira İzleme Kurulları tarafından belirlenir. Kira sözleşmeleri bu tavan bedelini aşacak şekilde düzenlenemez. Konut ve işyerlerinin metrekare birim kira tavan bedelleri şu kıstaslara göre sınıflandırılır: Arsa rayiç bedeli, bina yaşı, teknik özellikler, şerefiye.
- İlçe Belediye Kira İzleme Kurulları’nın belirlediği kira bedelleri, halkın yaşam koşullarını kolaylaştırmak ve ülke çapında uyum sağlamak amacıyla Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bünyesinde oluşturulacak Kira İzleme Kurulu tarafından denetlenir.
- Kira bedellerine uygulanacak artış oranları Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Kira İzleme Kurulu tarafından yıllık olarak belirlenir.
- Kira bedellerinin dondurulduğu üç yılın sonunda, kira bedelleri ancak Kurullarca belirlenen tavan bedelin altında kalan konut ve işyerlerinde artırılabilir.
- Konut ve işyeri kira sözleşmeleri e-devlet uygulaması üzerinden kiralamaya taraf olanlardan biri tarafından kira sözleşmesinin düzenlendiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bildirilir. Kira ödemeleri banka ya da PTT aracılığıyla yapılır. Resmî ve resmî olmayan farklı kira sözleşmelerinin saptanması durumunda sözleşmeye taraf olanlara sözleşmedeki yıllık kira bedelinin iki katı tutarında ceza uygulanır.
- Tapu harçları ve vergiler ikinci konuttan başlayarak artan oranda artırılır.
- Bu kanun, Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.
