Kira meseleniz arabulucuya giderse bunları bilmenizde fayda var

Bugün Türkiye’de milyonlarca insanın en önemli sorunlarından biri barınma. Özellikle büyük şehirlerde kiralar çığırından çıkmış durumda. Ev sahipleri ile vatandaşlar arasında yaşanmayan bir durum son iki sene içerisinde kalmadı. Kiracı olduğu evi ateşe veren, kiracıyı evden çıkarmak için balta ile kapıyı kıran pek çok kişiye tanıklık ettik.

Geçen hafta Resmi Gazete’de yayımlanan bir karara göre ise kira uyuşmazlıkları artık önce arabulucuya gidecek. Peki bu arabuluculuk sistemi ne? Gerçekten kira davalarında yargının yükünü alabilir mi? Türkiye’de arabuluculuk 7 Haziran 2012 tarihinde resmi olarak başladı. 1 Ocak 2018’den itibaren işçi işveren davalarında da arabuluculuk zorunlu kılındı. Tüketici uyuşmazlıkları ve kira problemleri de artık arabulucunun konusu.

Arabuluculuğun temel amacı mahkemelerin iş yükünü azaltmaktan ziyade tarafların memnun olduğu bir çözüme hukuki geçerlilik kılmak.

Biz meseleye yine kira çerçevesinden bakalım. Ve bazı sorulara yanıt arayalım.

1-KİRA SORUNLARINDA HANGİ TİP DAVALARDA ARABULUCU ZORUNLU OLACAK?

Kira tespit davaları, kira parası uyarlama davaları, tahliye davaları, kat mülkiyeti kaynaklı aidat ödememe uyuşmazlıkları, yönetim planı veya kat malikleri kurul kararlarına uyulmamasından dolayı açılacak davalar, kat malikinin açacağı eski hale getirme, ve benzeri ihtilaflar zorunlu arabuluculuk sürecine tabi oldu.

Taşınmazın devrine veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak kurulmasına ilişkin uyuşmazlıklar, ihtiyari arabuluculuğa elverişli hale getirildi.

2-TOPLANTIYA KATILMAYAN CEZA ALIR MI, MASRAFLARI DEVLET Mİ ÖDÜYOR?

Arabulucuya, dava açmak isteyen taraf başvuracak. Süreç en fazla 4 hafta sürebilecek. Anlaşma olursa kural olarak arabulucu ücreti yarı yarıya ödenir. Ama taraflardan birinin bu ödemeyi üstlenmesi mümkün elbette. Süreç anlaşmama ile biterse 2 saate kadarlık sabit arabulucu ücretini Adalet Bakanlığı öder. Bu gider sonra davada haksız çıkan taraftan alınır.

Taraflar görüşmeye avukatı ile katılabilir. Görüşme için lazımsa ve karşı taraf ve arabulucu kabul ederse toplantıya bir uzman ya da danışman da katılabilir. Taraflar görüşmeye gelmezse arabulucu bu durumu not düşerek tutanağı tek başına düzenler ve imzalar. Arabuluculuk ilk toplantısına mazeret olmadan gelmeyen ya da avukatını göndermeyen taraf, davada haklı çıksa bile arabuluculuk ücreti ve yargılama giderlerinin tamamından sorumlu olur ve avukatlık ücretine hükmedilmez.

3- ANLAŞMAYA UYULMAZSA YİNE MAHKEMEYE Mİ GİDİLECEK?

Arabulucu önünde anlaşma olursa; tarafların yaptığı anlaşma geçerli olacak ve taraflar aynı konuda bir de mahkemeye gidemeyecekler. Anlaşmaya uyulmuyorsa imzalanan anlaşma doğrudan icraya konulabilecek. Taraflar arabuluculuk tutanağı hakkında sadece Sulh Hukuk Mahkemesi’nden icra edilebilirlik şerhi (icra etmeye uygunluk) alarak tekrar yargılama yapmadan icraya koyabilecek. Taraflar ve avukatlarının birlikte imzaladığı anlaşma metinleri icra edilebilirlik şerhi dahi almadan, ilam niteliğinde belge olarak doğrudan icraya konulabilecek. Yani mahkeme kararı gibi işlem görecek.

4- YASA NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRİYOR, ÖNCEDEN AÇILAN VE DAVALAR NE OLACAK?

Zorunlu arabuluculuk yasası kira uyuşmazlıkları için 01 Eylül 2023’te yürürlüğe girecek. Bu tarihten önce açılan davalar, bu yeni düzenlemeden etkilenmeyecek ve görülmeye devam edecek. Yürürlükten itibaren dava açarken önce arabulucuya başvurulduğu, ancak anlaşma yapılamadığına dair arabuluculuk son tutanağının aslı ya da arabulucu tarafından onaylanmış bir suretini dava dosyasına koymak şart. Eğer davadan önce arabulucuya hiç başvurulmamışsa, dava başvuru şartı eksikliğinden reddedilecek. Arabulucuya başvurulmuş ama anlaşmama tutanağı dosyaya sunulmamışsa (unutulmuşsa) mahkeme 1 hafta kesin sürecek ve bu süre içinde arabuluculuk son (anlaşmama) tutanağının dosyaya ibraz edilmesi istenecek. Aksi halde dava, eksik evraktan reddedilecek ve düşecek.

1 Eylül’den itibaren kira uyuşmazlıkları azalacak mı artacak mı, çözüm süresi kısalacak mı uzayacak mı, taraflar arabulucu önünde anlaşacak mı yoksa kendi çözümlerine mi başvuracak, yoksa sorun çözülemediğinde daha vahim durumlar mı yaşanacak? Tüm bunlar merak konusu.