Kitapçı ve kırtasiyeciden mesaj var!

Rozerin Doğan

“Bağımsız kitapçınızdan ve kırtasiyecinizden mesajınız var” başlığıyla yayımlanan bildiride; "Şehir kültürünün vazgeçilmezi olan, kültürel iklimin oluşmasında önemli rol oynayan, okura kitap sevgisini kazandırmada başat rol sahibi biz kitabevleri uzun süredir zorlu bir mücadelenin içindeyiz. Her gün kepenk indiren, faaliyetlerini durduran, en iyi ihtimalle küçülmek durumunda kalan biz kitabevi emekçileri, sesimizi karar vericilere, paydaşlara ve okurlara duyurmak için bir bildiri hazırladık. Dayanışmamızı göstermek ve sesimizi duyulur kılmak için bir ilk adım olan bu bildiriyi kamunun ilgisine ve dikkatine sunuyoruz.” denildi. Bildiride imzaları bulunan, İsmail Kün (Antik Sahaf Kitabevi), Yeliz Altınay (Sokak Kitap Kahve) ve Nişan Mesut Oyardı (Mavi Fil Çocuk Kitabevi) ile süreci konuştuk.

• Bağımsız kitapçılar nasıl bir araya geldi?”

İsmail Kün: Ülkede yaşanan ekonomik ve siyasal kriz, biliyorsunuz ki her kesimden insanın, her sektörün belini büktü. Elektrikten doğalgaza, gıda ihtiyaçlarımızdan temizlik ihtiyaçlarımıza her ürün üç ay öncesine kadarki fiyatını neredeyse ikiye katladı.
Kâğıt, matbaa mürekkebi vs. bütün girdileri yurtdışından dövizle karşılanan kitap üretimi bundan etkilenmemiş olamazdı. Kitap fiyatları son üç ayda neredeyse iki katı arttı. Bunun karşısında duramayan ve varlıklarını sürdüremeyen bağımsız kitapçılar, yani kendi emeği ve sermayesiyle işini sürdürmeye çalışan kitapçılar ardı ardına işlerine son vereceklerini açıklıyorlardı.
Gaziantep’te Donkişot, İzmir’de Tante Rosa ve Foça’da Ezop Kitabevleri bunlardan sadece üçüydü. Kapanma haberleri medyada yayımlanmaya başladıktan sonra, bizim de bir “ortak sesimiz” olmalı ve taleplerimizi yüksek sesle dile getirmeliyiz diye düşünmeye başladım. Aslında bu düşüncem yeni de değildi.
Pandemi öncesinde de sorunlarımız az değildi ancak o günlerde uluslararası e-ticaret şirketi ülkemize gelmediğinden kitap fiyatlarında e-ticaret mağazaları inanılmaz indirimler yapmıyordu. Yani en azından indirimlerle rekabet edemesek de okur-kitapçı dayanışmasıyla ayakta durabiliyorduk. Bu noktada uzun süredir bağımsız kitabevleri meselesine kafa yoran, dünya örneklerini takip eden, Bağımsız Kitabevleri Raporu’nu yazan yayıncı arkadaşım Nazlı Berivan Ak’a ulaştım. Başlıca sorunları konuştuğumuz bir whatsapp grubu kurduk, Türkiye’nin dört bir ilinden kitapçı ve kırtasiyeci dostlarla grup büyüdü, sorunlarımızı beklentilerimizi birlikte belirledik.
Nazlı Berivan Ak, Türkiye Yayıncılar Birliği başkanı Kenan Kocatürk’le süreci yürüttü, ben YAYKOOP başkanı Elif Akkaya ile görüştüm. Üç günün sonunda metin ortaya çıktı ve büyük ilgi gördü.
Hedefimiz kitapçı ve kırtasiyeci esnafının insanca yaşayabildiği, bizden kitap ve kırtasiye ürünü satın alanların, işyerimizden fiyat konusunda aldatılmamış olma güvencesiyle çıktığı bir gelecek. Bunun için oluşan grupta örgütlenmenin şeklini tartışacağız ve çıkan sonucu yine kamuyla paylaşacağız.

• Hazırladığınız bildiriye ilgi oldu mu?

Nişan Mesut Oyardı: Ülkenin önemli medya kuruluşları bildirimize kayıtsız kalmadılar. Çağrımıza kulak veren, kayıtsız kalmayan pek çok kişi de desteğini açıkladı. Ancak şu ana kadar partilerden tek bir ses çıkmaması düşündürücü.

• Dile getirdiğiniz bütün bu sorunların gölgesinde gelecek planlarınız nelerdir?

Yeliz Altınay: Sektörümüzde var olan sorunlarla örgütlü bir şekilde mücadele edeceğimiz bir gelecek düşlüyoruz. Hiçbir kitapçının yalnız kalmadığı bir dayanışma ve mücadele ağı örmek istiyoruz. Bundan sonraki adımlarımızı da arkadaşlarımızla birlikte karar alarak hayata geçireceğiz. Bir de daha çok bağımsız kitapçı açılsın, her caddeye, her kente. Ancak o zaman kültürel anlamda dünya daha yaşanabilir olacak.

• Sorunun çözümü için okura, paydaşlara mesajınız nedir?

Nişan Mesut Oyardı: Biz asla kitap fiyatlarının yükselmesini istemiyoruz. Bildiride yer alan maddelerin 255 esnaf arkadaşımızın ortak görüşüyle hazırlandığının bilinmesini istiyoruz. Ve yine iddia ediyoruz ki son kitapçı kapandığında kitap alacağınız tek yer e-ticaret mağazaları olacak ve onların satacağı kitaplar da kendi istedikleri kitaplar olacak. Bağımsız yayıncılık, bağımsız okurluk için bağımsız kitapçı şart!

KIRTASİYECİLERİN TALEPLERİ

• Marketlerde kırtasiye ürünlerinin satışına düzenleme getirilmesini ve ilgili düzenlemelerin kitapçılar için en önemli sezona yetiştirilmesini,
• Belli firmalara ihale edilen okul kitaplarının dağıtımı işinin okullar civarındaki kırtasiyeciler/kitapçılar aracılığıyla yapılmasını,
• Belediyelerin kitap ve kırtasiye alımları yapıp öğrencilere dağıtması yerine öğrenciye hediye çeki vererek bölgesindeki kırtasiyeciye giderek çek karşılığında almasının sağlanmasını, bu yaklaşımla projeler üretilmesini,
• Hazırlık kitaplarında müfredatın sık sık değiştirilmemesini,
• Kitap ve kırtasiye ürünlerinin eğitim ve kültür yaşamında önemine binaen vergi ve kargo indirimleri sağlanmasını,
• E-ticaret satışları ile ilgili düzenleme talep ediyoruz.

KİTAPÇILARIN TALEPLERİ

“Kitapçılar arası dayanışma ve etik kuralların uygulanması konusunda birlikteliğimizi güçlendirmeyi kendi ödevlerimiz arasında görüyoruz.” diyen kitapçılar taleplerini şöyle sıraladı:

• Kitabevlerimizde yalnızca kitabı değil, kitap görgüsünü, sevgisini, alışkanlığını da okurla paylaşıyoruz, okur kitabevinde yalnızca kitabı almıyor aynı zamanda önerilerimize, yönlendirmelerimize, gönüllü danışmanlığımıza ulaşıyor. Bu yönüyle kitapçının okuma kültürüne olan katkısının altını çiziyor ve indirim konusuna sıkıştırılmış bir kitapçılık anlayışını reddediyoruz.
• Kitabevlerinin yapacağı kültürel etkinliklere kurumların destek vermesini, kitabevlerinin bulundukları bölgelerde birer kültür adacığı olduklarının kabul edilmesini istiyoruz.
• Kitap satışlarında internet web sitelerinde yapılan yıkıcı indirimlerin yarattığı ticaret savaşlarına bir düzen getirecek düzenlemeleri,
• Kitap satışlarında birçok ülkede uygulanan ve uluslararası büyük tekellerin yazılı kültürlere olan tehdidini ortadan kaldıran sabit fiyat uygulamasına geçişin sağlanmasını,
• Kitap fuarlarında etkin olarak yer almayı, şehrin kültürünü, okurunu en iyi bilen kitapçılar olarak yayınevlerinin kitaplarının satışını bizler aracılığıyla yapmasını,
• Fuar yapılan bölgelerde bölgenin kitabevlerine ücretsiz yer verilmesini,
• Korsan kitap, üreticiyi yok ettiği gibi kitapçıları da yok etmektedir. Korsan kitap satılan fiziki ve dijital tüm alanlarla etkin mücadele edilmesini,
• Kurumların bölgenin kültürel yapısına katkı sunmalarını önemsiyoruz, belediyelerin, kurumların kitap ihtiyaçlarını yerel kitabevlerinden tedarik etmelerini,
• Kitabevlerinin lojistik operasyonlarında, kargo işlemlerinde belirli indirim ve kolaylıklar yapılmasını,
• Dünya örneklerinde olduğu gibi devletin kültür politikası çerçevesinde kitabevlerine kira yardımı yapmasını, sigorta ve vergi ödemelerinde teşvik uygulamasını, temel giderlerde kolaylaştırıcı bir yaklaşımla kitabevlerinin yanında olduğunu göstermesini,
• Yeni kitapçıların yetişmesi için yayıncı birliklerinin ve kurumların eğitimlere öncü olmasını, bizleri de içine katan planlamalarla kitapçılığın bir meslek olarak gençlerin gündemine girmesini talep ediyoruz.