KİT'lere halkın katılımı sağlanmalı

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın “Kamu iktisadi teşebbüslerini (KİT) gerekiyorsa yeniden yapılandırarak daha verimli ve rekabetçi hale getiriyoruz” çıkışının ardından dün Eski Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı Prof. Dr. Bilsay Kuruç'un ve gazetemizin ekonomi yazarı Hakan Topkurulu'nun görüşlerini sizlere aktarmıştık. Peki, 21. yüzyılda KİT'ler nasıl yeniden yapılandırılmalı? Hangi alanlara girilebilir? İktisatçı Dr. Cüneyt Akman, Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın ve genç sanayici Ersin Şahin'e sorduk.

Bu tür meselelerin tıpkı hukuk reformu gibi geniş toplumsal çerçevede tartışılmasını gerektiğini ifade eden iktisatçı Dr. Cüneyt Akman, “Bunlar anayasa kadar önemli meseleler. Elbette kamuculuğun geliştirilmesi lazım” dedi.

ÜNİVERSİTELER ÖNE ÇIKABİLİR

KİT reformu yapılacaksa KİT'lerin kurulacağı veya mevcut KİT'lerin bulunduğu bölgedeki halkın yönetime katılmasının bir numaralı reform olacağını ifade eden Akman, “Yeni üretim tekniklerini oradaki işleri oranın halkı destekler. Bütün o bölgelerin kalkınmasında Kemalist kalkınma modeli de oydu. Eğer gerçek ekonomik atılım isteniyorsa doğru dürüst bir üniversite atılımı olmalı. Stanford Üniversitesi'ne Silikon Vadisi denilen hadisede ABD devletinin ona ciddi katkısı var. Devlet bunda gelip karar verici olup, üniversiteyi yöneteceğim, start-up'lar dediğimiz yapsın, deseydi o iş olmadı” diye konuştu. Türkiye'nin de ODTÜ, Boğaziçi, İTÜ gibi okullarının olduğunu bunların özerkliğinin kuvvetlendirilmesi gerektiğini söyleyen iktisatçı Akman, şunları söyledi: “Türkiye 1960'larda değil. Yan sanayi, start-up'lar epey gelişti. Bu yüzyıldaki bilgi üretimi ile sermayenin daha uygun koşullar altında bir araya gelmesinde devletin yönlendiriciliği olabilir. 21. yüzyılda gerek sosyalist sistemlerden gerek kapitalist sistemlerden alınabilecek örnekler var. Tabii keşke bunları daha toplumsal çapta konuşalım, kongre toplayalım, muhalefet de odalar da STK'lar da herkes fikrini oluştursun, yine biz yapacaksak yapalım deseler.”

'TOKİ'Yİ TOFİ YAPABİLİRİZ'

Özellikle ara malı ve hammadde ve bunun özelinde de plastik, kimya sektörü için gerekli ürünlerin tedariği anlamında bunları üretecek PETKİM benzeri tesislerin olması gerektiğini anlatan ASKON Başkanı Orhan Aydın ise, yine yatırım yapacak sanayicilerin en çok ihtiyaç duyduğu ilk adımda sağlanacak desteklerin kendisi de bir KİT olan TOKİ eliyle sağlanabileceğini şu örnekle açıkladı: “TOKİ bugüne kadar konut yaptı. Yine yapmaya devam edebilir. Ama özellikle 5. ve 6. bölgede istihdam için bakanlıkların seferber olduğu bir durumda TOKİ'de konut tarafındaki misyonunu büyük ölçüde tamamladığından TOFİ yani Toplu Fabrika İdaresi gibi çalışarak fabrika inşaatlarını yapabilir. Dolayısıyla bizim işimiz istihdam. Nasıl konut yapıp veriyorsa fabrika yapıp versin. Anadolu'da bir ilimizde pilot uygulama yapalım. İstanbul'a göçün en çok olduğu illerden birini ele alalım. TOKİ desteğiyle OSB kuralım. Bu hem istihdama katkı sağlar hem de geri göçü önler.”

21. YÜZYILA UYGUN KİT'LER LAZIM

Devletin HAMLE gibi programlarla yerlileştirme tarafında önemli destekler sağladığını ifade eden sanayici Ersin Şahin'in görüşleri şöyle oldu: “KİT'ler serbest ekonomiyi destekleyecekse olur. Özel sektörün tarafına girmesini mantıklı bulmuyorum. Devlet özel sektörün karlı görmemesi sebebiyle girmek istemediği ama ihtiyaç olan alanlara girebilir. Özellikli konuların seçilmesi lazım. TOGG'un belli kesimlerinin üretimi gibi mesela. Savunma sanayisi konusu var. SASA'ya verilen proje bazlı yatırım teşviki inanılmaz faydalı bir destek. Devletin desteği olmadan zaten bir şey yapılamaz. Ama onların da sınırının iyi ayarlanması lazım. 21. yüzyılın gerektirtiği işlere girecek KİT'ler lazım.”