Kızamık vakaları artıyor! Uzmanlar uyardı: Artışı böyle durdururuz

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) salgın hastalıklara ilişkin yayımladığı verilerde kızamık vakalarında yaşanan artış dikkat çekti.

DSÖ Avrupa Bölgesi, 2023’te kızamık vakaların önceki yıla göre 30 kat arttığına dikkat çekerek bölgede acil önlem alınması gerektiğini duyurdu. DSÖ Avrupa Bölgesi'nde 2022’de 941 olan vaka sayısı, 2023’te 30 binin üstüne çıktı. Türkiye’de de tablo benzer durumda. 2022’de 127 olarak görülen vaka sayısı 2023’te 40 kat artarak 4 bin 559’a çıktı. Türkiye’de, geçen yıl 4 bin 559 kızamık vakası görüldü. Önceki yıllara göre sayı 40 kat arttı. Tanı konanların çoğu aşısız çocuklar oldu. Uzmanlar, “Kızamık salgını içindeyiz” yönünde açıklamalar yaptı.

DSÖ Avrupa açıklamasında “DSÖ Avrupa Bölgesi'nde kızamık vakalarında endişe verici bir artış yaşanıyor. Ocak-Ekim 2023 arasında bölgedeki 53 üye devletin 40'ında 30 binden fazla kızamık vakası bildirildi. Bu, 2022 yılının tamamında bildirilen 941 vakayla karşılaştırıldığında, 30 kattan fazla bir artışı temsil ediyor” dedi.

‘ÜLKELER HAZIRLIKLI OLMALI’

DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Kluge, 21 bine yakın hastaneye yatış olduğunu ve 5 kızamık kaynaklı ölüm meydana geldiğini belirtip "Çocukları bu potansiyel tehlikeli hastalıktan korumanın tek yolu aşıdır. Bulaşmayı durdurmak ve daha fazla yayılmayı önlemek için acil aşılama çalışmalarına ihtiyaç var. Kızamığın ortadan kaldırılmasına yönelik ilerlemeyi tehlikeye atabilecek kızamık salgınlarını hızla tespit etmeye ve zamanında müdahale etmeye tüm ülkelerin hazırlıklı olması hayati önem taşıyor" açıklamasını yaptı.
Kızamık hastalğı nedir? Belirtileri neler? Hastalıktan nasıl korunulur? Çocuk sağlığı ve hastalıkları Uzmanı Dr. Meltem Erturaç Bekır hastalıkla ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Bekır “Aşıyla kızamık hastalığı önlenebilir” dedi.

BULAŞICI VE DÖKÜNTÜLÜ BİR HASTALIK

Kızamık nedir?

Kızamık, paramiksovirus grubundan morbilli virüsünün yarattığı, çoğunlukla çocukluk çağında görülen, erişkinleri de etkileyebilen son derece bulaşıcı, döküntü bir hastalıktır.

Belirtileri nelerdir?

Kızamığın belirtileri başlangıçta çoğunlukla basit bir üst solunum yolu enfeksiyonuna benzer. Burun akıntısı, öksürük, hapşırık, halsizlik, yorgunluk, yüksek ateş, boğaz ağrısı, ağız içinde, diş etlerinin etrafında, yanak içlerinde, küçük gri rengi andıran lekeler (Koplik lekeleri), gözlerin ışığa duyarlı olması gibi belirtiler hastalığın 1. ila 3. günleri arasında görülür. Ateşin başlamasından 2-4 gün sonra kulak ve ense arkasında döküntü başlar. Bu döküntüler öncelikle yüze, gövdeye ve ardından kol ve bacaklara yayılır. Kızamık hastalığında döküntü, kırmızı ve kahverengi renklerinde yassı formda ve cilt yüzeyinde hafif kabartı şeklindedir. Döküntüler kol ve bacaklarda ayrı ayrı lezyonlar hâlindeyken gövdede birleşme eğilimindedir. Tüm vücuda yayılan döküntüler yaklaşık olarak 6-7 gün kadar sürer. Ardından hafif bir soyulma eşliğinde baş bölgesinden aşağıya doğru solgunlaşarak kaybolur. Döküntülerin azalmasıyla birlikte kişinin ateşi de düşer. Ancak hastalığın neden olduğu öksürük yaklaşık 10 gün kadar sürer.

ÖLÜMLERIN EN SIK NEDENI ZATÜRRE

Kızamık başka hastalıklara neden olabilir mi?

Kızamık olgularının yaklaşık % 30’unda komplikasyon dediğimiz istenmeyen durumlar görülebilir. İshal en yaygın komplikasyondur. En sık ölüm nedenleri ise bronşit -zatürre gibi solunum yolu komplikasyonları ve ensefalittir. Çocuk ve genç erişkinlerde % 5-10 orta kulak iltihabı görülür. Kızamığa bağlı ölüm oranlarının % 4-10 olduğu, düşük gelirli bölgelerde komplikasyon görülme oranı daha yüksektir. Ölümlerin en sık nedeni olan komplikasyon zatürredir. Beş yaş altında ve 20 yaşından büyük olanlarda daha sık olarak zatürre görülür.

Kızamık nadiren de olsa yıllar sonra ortaya çıkabilen merkezi sinir sistemininde yıkımla birlikte ölümcül seyreden SSPE ( Subakut Sklerozan Pan Ensefalit ) hastalığına neden olabilir.

AŞIYLA KIZAMIK HASTALIĞI ÖNLENEBİLİR

Kızamığın tedavisi nasıldır?

Kızamığın önleyici tedavisi bulunsa da hastalığın iyileştirilmesi için kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Hastalık sırasında destek tedavileri ve sonradan oluşan ikincil hastalıklara yönelik tedaviler yapılır.

Kızamıktan korunma nasıl olur?

Aşıyla kızamık hastalığı önlenebilir. Kızamık aşısı, ülkemizde KKK aşısı 12. ayda ve ilköğretim birinci sınıfta uygulanmaktaydı. Sağlık Bakanlığı 01 Temmuz 2020 tarihinden itibaren aşı takviminde değişiklik yaptı. 01 Temmuz 2016’dan önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış çocukların ikinci doz KKK aşıları 2020-2023 arasında okullarda yapılması planladı. Bu tarihten sonra doğan bebekler dahil tüm çocuklara ulusal aşı takvimi gereği artık 12. ayda ve 4 yaşında (48. Ay) aşı uygulanmaktadır. Sağlık Bakanlığı Bağışıklama Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda salgın olan bölgelerde 9-11 ayda ilave doz yapılması, bu dozdan sonra ise en erken bir ay sonra ilk dozun yapılması önerilmektedir. Yani rutin olarak iki doz aşı 12. ayda ve 48. ayda uygulanmaktadır.

Olası ve/veya kesin kızamık olgusu ile teması olan 6-11 ay arasındaki çocuklara uygulanan doz, rutin aşı şeması içerisindeki doz yerine geçmediğinden bebek 12 ayı doldurduktan sonra doz tekrarlanmalıdır. Bu iki aşı arasında en az dört hafta olmalıdır. Ülkemizde kızamık aşısı “KKK aşısı” olarak bilinen Kızamık-Kızamıkçık ve Kabakulak kombine aşısı olarak uygulanmaktadır.

KIZAMIK VAKALARI NEDEN ARTTI?

Doktora başvurulması gereken durumlar nelerdir?

Kızamığın üçüncü veya dördüncü günden sonra ateşin devamı ve klinik kötüleşme komplikasyonun göstergesidir. Bu durumda mutlaka doktora başvurulması gerekmektedir.

Kızamık vakalarındaki artışın nedenleri neler?

Kızamık ön tanısıyla incelenen olgularda aşısız ya da eksik aşılılar çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. Son yıllarda eksik aşılı ve aşısız olanların sayılarındaki artış nedeniyle kızamık vakalarında artış olduğu tahmin edilmektedir.