Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, Gülümsemeler ve harikalar diyarı: Kimseyi kıskanmıyoruz

- Bu nasıl tercüme edilir?

- "Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için!"

Ne kadar güzel bir slogan! Yolda yürürken rehber kıza sağda solda gördüğüm sloganların anlamlarını soruyorum. Kırmızı hiyeroglif şeklinde yazılmış sloganlar evlere ya da sokaklardaki beton panellere asılmış ya da stellerin üzerine dikey olarak da kazınmış bulunuyorlar.

- Müreffeh bir ulus!

- Kim Jong-un'un fikirleri çok yaşasın!

- Halkımıza şan olsun!

- Büyük general Kim Il Sung ve büyük lider Kim Jong-un her zaman bizimle!

MİRASLARI GÜLÜMSEMEK

Sokaklarda büyük Kore liderlerinin çok fazla resmi olduğunu söyleyemem. Kim Jong-un'un portreleri hiç görülmüyor, görünüşe göre lider bu konuda mütevazı davranıyor. Babası ve büyükbabası da, örneğin Rahmon'un Duşanbe'deki görüntüleriyle karşılaştırıldığında, pek mevcut değil. Tacikistan'ın başkentindeki onurlu Tacik cumhurbaşkanı misali Pyongyang'da her adımda sizi selamlamıyorlar. Büyük General ve Büyük Lider'in tek tip ve oldukça mütevazı portreleri, ulusal öneme sahip olduğunu düşündüğüm bazı binalarda her zaman birlikte sergileniyor. Portreler tipiktir, liderlerin yaşları resimlerde sabittir. Bu portrelerde genç değiller ancak güçlerinin zirvesindeler. Her zaman gülümsüyorlar. Halklarına gülümsemeyi ve mutlu olmayı miras bırakmışlardır.
Ama evlerde, yollarda, caddelerde hiç saçma sapan ilanlar yok. Hiç yok, sıfır. İnsanın gözü dinlenir, zihni ferahlar. Örneğin, 'kredi al ve okul için çocuğunu giydir' şeklindeki saygısızca reklamların anlamları üzerinde kafa yormanıza gerek yok. Burada bu konuda kafa yormak zorunda değilsiniz. Burada insana iyi davranılıyor.

HER YERDE ÇALIŞAN İNSANLAR

Erken saatlerde, 07.00’de yola çıktık ve sabah Pyongyang'da seyahat ediyoruz. Bu Kore'nin en yoğun saati. Sokaklarda işe gitmekte olan bir sürü insan var. Troleybüsler, tramvaylar ve otobüsler dolmuş durumda. Birçok insan akıllı telefonlarına bakıyor, akıllı telefonlar onların bir uzmanlık alanı. Otobüs duraklarında toplu taşıma araçları için kuyruklar uzamış. Birileri hâlihazırda çalışmakla meşgul. Yağmurdan sonra kaldırımlardaki çamurları kazıyan, su birikintilerini silen, kelimenin tam anlamıyla çalışan insanlar görüyoruz. Hatta kadın bir meslektaşım bana gece geç saatlerde otel odasının penceresinden etekli ve ayakkabılı kadınların çatıyı nasıl temizlediklerini seyrettiğinden bahsetti.

Yolda mavi etekli ve beyaz tişörtlü, KDHC bayraklı, aynı kıyafetleri giymiş birkaç kadın grubu gördük. Eşzamanlı olarak kırmızı bayrak sallıyorlardı. Rehberimize bunun bir prova mı olduğunu yoksa sadece işçilere destek için mi yapıldığını sorduk. Bize bozuk bir Rusça ile bunun normal olduğunu söylediler. Bunu yapmak suretiyle ortamın havasını yükseltiyorlar.

Pyongyang'ın merkezinden geçerken, neredeyse her noktadan 100 katlı Rugen Oteli'ni görebilirsiniz. Sivri bir piramit, bir uzay gemisi, bir roketi andıran şekilde halesi pusun içinde görülebilir. Otel 80'li yıllarda inşa edilmeye başlanmış ve bitirilmiş. Uzun zaman önce, yaklaşık on beş yıl önce bitmiş ancak Kuzey Kore'nin henüz bilmediğimiz bazı nedenlerinden dolayı Pyongyang'ın misafirleri için açılmadı. Ne zaman açılacağını kimse bilmiyor. Kuzey Kore gizemli bir ülke, bu yüzden 10 yıl ya da 10 dakika içinde açılabilir, kimse ne zaman açılacağını söyleyemez. Ya da belki de çoktan açıldı ama biz bilmiyoruz, sadece bilmesi gerekenler biliyor.

Kısa süre sonra şehrin dışında bir yol barikatı vardı. Burada tüm yolların ve yerleşim yerlerinin askeri kontrol noktaları tarafından kontrol edildiğini söylemek gerekir. Donbass'ta ikamet eden biri olarak, yolda belgeleri kontrol eden askerleri görmeye alışık değilim. Bize eşlik eden yoldaşlarımızın geçiş kartları bize her yerde yeşil ışık yaktı, sadece kontrol noktalarında yavaşladık. Pyongyang'dan gelirken askerleri sık sık görüyorduk. Bir keresinde ormanda iki tanesini fark ettim, ağaçların gölgesinin altında duruyorlardı. Bu sıcakta tamamen eski Sovyet üniformalarına benzer üniformalar giymişlerdi. Kepler, geniş pantolonlar, portcullis ile yukarı çekilmiş ceketlerle ağaçların altında duruyorlardı.

EKİLMEMİŞ BOŞ ARAZİ YOK

Sabah yolculuğumuzun hedefi Möhyan Dağları'ydı. Dağlardan birinin altında Kim Il Sung Hediye Müzesi bulunuyor. Kendisine ve yoldaşı Kim Jong Il'e sunulan tüm hediyeleri içeriyor. Koreliler buraya ulusların dostluk müzesi diyor. Pyongyang'a yaklaşık 130 kilometre uzaklıkta bulunuyor.

Yolun kalitesiyle ilgili olarak hükümetin yapması gereken bazı işler olduğunu söyleyebilirim. Yollar Ukrayna'daki gibi tümsek ve çukurlardan ibaret değil, hayır. Yolların bakımının yapıldığını görebilirsiniz. Yama yapılıyor. Yolda asfaltı ateşte ısıtıp çukurları macunlayan ve kırık dikişleri reçineyle yapıştıran bir grup insanla karşılaştık. Ama yine de pistin yeni asfalta ihtiyacı var.

Pencerenin dışında; yeşil tepeler ufukta dalgalar halinde süzülüyor, yeşilliklerin arasından bazen iki katlı maket evlerin dikdörtgen şeklindeki açık renkli çıkıntıları görünüyordu. KDHC'de arazi ve emlak üzerinde özel mülkiyet yoktur, devlet evler ve araziler inşa eder. Bazen bu sıcakta bile tarlalarda çalışan hasır şapkalı, kamburlaşmış vaziyette küçük insan figürleri görebiliyordum.

KDHC’de ekilmemiş boş arazi yoktur. Arazinin her karesine örneğin mısır ya da diğer tarımsal ürünler ekilir ya da pirinç yatakları için tarla gibi kullanılır. Yol kenarlarına ve yol boyunca uzanan hendeklere bile faydalı bir şeyler ekilmiş. Tarlalarda bazen ülkeyi, emeği, liderleri ve halk kitlelerini yücelten hiyeroglif kartları gördüm. Yeşil tarlalarda gördüğüm başka bir slogan bana tercüme edildi. “İnsan kendine güvenerek yaşamalı” yazıyordu. Bu aslında rahatlatıcı bir düşünce. Huzur bulun ve kendinize gerçeğinize dayanın, başkasınınkine değil. Juche bundan ibarettir.

“Kimseye imrenmeyin!” - popüler bir Kuzey Kore şarkısının dizeleridir.

BİR BUÇUK YILDA İNŞA EDİLEN MÜZE

Pencerenin dışındaki manzaranın yeşil renginin zenginliğine özellikle dikkat çekeceğim. Parlak yemyeşil toprak, sanki biri bu rengin sorumlu yelpazenin düğmesini çevirmiş gibi. Sabah hava kapalıydı, gökyüzü bulutluydu ve güneş de bulanıktı. Dağlık bölgeye girmeye başladığımızda geniş bir nehir belirdi. Her vatanın nehirleri, tepeleri, tarlaları, ormanları vardır; bunlar halkın ortaya çıkması için gerekli koşullardır. Her milletin en az bir nehre ihtiyacı vardır. KDHC’lilerin de nehirleri vardı, onlardan biri boyunca seyahat ediyorduk, adı Cheon-Cheon-gang'dı. Sağ tarafa doğru yayılıyordu, sol tarafta ise kalın yeşil bir bitki örtüsüne bürünmüş sıradağlar uzanıyordu. Nehir bir sis örtüsüyle kaplıydı, alttan akıyordu ve sis dolu bir uçurum boyunca seyahat ediyor gibiydik. Birkaç tünelden geçtik ve yol boyunca bazı hidroelektrik santrallerine rastladık. KDHC'de aydınlatmayla ilgili bir sorun vardı. Önceleri sadece iki ışık vardı, sonra sayı çoğaldı. Coğrafi ve siyasi özellikler nedeniyle burada dağlardan akan suyun kinetik enerjisi de dâhil olmak üzere doğadan her şeyi çıkarmaya ve mümkün olduğunca elektrik enerjisine dönüştürmeye çalışıyorlar. Bu arada, tepelerde birkaç kez güneş panellerinin siyah piksellerini gördüğümü söylemeyi unuttum. Bu medeni başarı KDHC’de çoktan ortaya çıktı ve muhtemelen yakında yaygınlaşacak.
Geri döndük ve köprünün diğer tarafına geçtik. Bir barikat göründü ve kasabaya girdik. Pencerenin arkasında, çimenlerin ve ağaçların yeşili içinde, düz ya da yan yana dizilmiş birkaç paralel ev, bahçeler, oyun alanları, otobüs durakları, dubleks bir şeflik binasıyla birlikte bir idari bina süzülüyordu. Birdenbire Pyongyang'daki bitmemiş Rugen Oteli'ne benzeyen, ancak boyutları çok daha küçük, yabancı görünümlü bir yapı belirdi. Tepesi küt açılı, dikdörtgen basamaklı üçgenlerden yapılmış, her basamağı pencereli bölümlerden oluşan bir katı temsil eden beton bir piramitti. Piramidin ucunda, çepeçevre görüş sağlayan kesintisiz bir penceresi olan yuvarlak, basık bir beton plaka vardı. Yoldaşlarımın bana açıkladığı gibi, burası ziyaretçiler için bir oteldi.

Ağlayan söğütlerin yeşil saçlarını suya doğru uzattığı birkaç kanalı geçtik, döndük ve yola çıktık. Beyaz şapkalı ve KDHC bayraklı tişörtler giymiş büyük bir çocuk grubunu, ardından da birkaç yaşlı turist grubunu solladık. Dur işareti olan bir bariyere çarptık, rehberlerimiz yaşlı bir kaptanla sorunu çözmeye gitti. Geniş bantlı apoletlerde bu rütbe için uygun sayıda yıldız gördüm. Bizimle birlikte ulusal kıyafetli kadın rehberler, kadın ve erkeklerden oluşan yetişkin bir grup oluşturdu ve sırayla müzeye doğru ilerlediler. Bir süre sonra bir rehber de yanımıza geldi ve onu takip ettik.

Müze, köşelerine yeşil çatılar sıkıştırılmış üç kademeli bir pagoda kümesinden oluşuyor. Her bir kanadı dört ton ağırlığında olan devasa bakır kapılar, kaideler üzerinde duran, kaya gibi soğukkanlı ve yiğit iki asker tarafından korunuyor. Kalaşnikof otomatik tüfekler alüminyum parlaklığında parlatılmış, beyaz eldivenli eller aşağıya doğru uzatılmış. Kapıyı açmak girişin önündeki masanın önünde duran eldivenlere de ihtiyacınız var. Ancak onları taktığınızda yaldızlı kolu çekebilirsiniz.

İçerisi oldukça serin, tüm bina taştan yapılmış ve ısınmıyor. Müze bir buçuk yılda inşa edilmiş, alanı 70 bin metrekare. Bina dağa bitişik bulunuyor. Müzeden bir yol, camların arkasında Kim Il Sung'a ve Kore halkına 187 ülkeden çeşitli delegasyonlar tarafından farklı zamanlarda sunulan hediyelerin yer aldığı odaların yer aldığı kayadan oyulmuş koridorlara açılır. Genel olarak Koreliler belirli bir hediye kültü oluşturmuşlardır. Heyetlerden gelen hediyelerin KHDC'ye varışta liderlere verilmesi arzu edilir. Küçük ulusların hegemonik uluslara kendilerini sevdirmeleri ve hediyeler getirmeleri alışılagelmiş bir durumdur. Ancak Koreliler, küçük bir ulus olmalarına rağmen, tüm dünyanın kendilerini göz önünde bulundurmasını talep ederler ve bu da hediyelerle ifade edilir.

OKUL 11 YIL SÜRÜYOR

Hediyeler küçükten büyüğe, kıymetliden önemsiz hediyelik eşyalara kadar çeşitlilik gösterir. Çin miktar ve fiyat olarak bizden önde, ancak bizim hediyelerimiz en etkileyici olanları. Her şeyden önce koca bir uçak, Stalin'den bir araba (Mao'dan da bir araba var, birbirine bağlanmışlar), Stalin, Malenkov ve Bulgarin'den üç ZIS-ZIL arabası var. Stalin'in arabası zırhlı, pencere camının kalınlığı 8 cm. Koreli yoldaşlar bize ZIL fabrikasının şu anda çalışıp çalışmadığını sordular. Ne cevap verebilirdik? ZIL yok edildi ve şimdi orada çok gerekli ofis binaları ve konut kompleksi inşa ediyorlar.

Rusya'dan gelen ayıların sayısı bizi çok etkiledi, sayıları onlarcaydı. Ayrıca her türlü kılıç, portre, satranç, tabanca, kupa, bardak, pano, semaver, otomatik tüfek, dürbün, nişangâh, fincan, kristal...

Aklınıza gelebilecek her şey. Rusya'dan biri bir 'Ermeni kiti' hediye etti; içinde bıçaklar, baltalar ve şiş kebap maşaları olan bir bavul. Bir başka hediye de Sibirya'daki bir işletmenin müdüründen geldi ve milliyetinin Azeri olduğunu söyleyerek tüm delegasyonumuz arasında gülüşmelere ve uzun tartışmalara neden oldu. En gizemli hediye ise Nikaragua'dan geldi: Pulları mücevherlerle parlayan bir timsah, arka ayakları üzerinde duruyor ve fincanlarla dolu bir tepsi tutuyordu.

Koridorlarda birkaç kez bir grup öğrenciyle karşılaştık. Genç kız ve erkekler özdeş bir şekilde giyinmişlerdi; üstleri beyaz, altları koyu renk pantolon ya da etek şeklindeydi. Kızların boyunlarında kırmızı bir papyon vardı. Çok cılız, esmer ve bodurdular, ortalama bir Avrupalıdan çok daha kısaydılar. Bu nesil büyük olasılıkla Korelilerin Büyük Yürüyüş olarak adlandırdığı 90'lı yılların zorlu döneminin bir sonucu olarak bulunuyorlardı. O dönemde sosyalist kamp çökmüş ve Kuzey Kore yaptırımlar altında ekonomik bağlarını ve ilişkilerini yeniden inşa ederek hayatta kalmak zorunda kalmıştı. Ülke gıdasını bitiremedi ve bunun sonucunda iki ya da üç nesil doğdu.

Eğitimin yapısını sordum. Koreliler 11 yıl okula gidiyor. İlkokul 5 sınıf, sonra ortaokul iki aşamadan oluşuyor: 3+3=6

Koridor 300 metre boyunca kayaya oyulmuş, koridor boyunca yürüdük. Dönüş yolunda rehber, Kore halkının ölen iki liderini özlediğini ve müze binasında onlara adanmış odalar olduğunu söyledi ve hem nazikçe hem de istekle onları ziyaret etmek isteyip istemediğimizi sordu. Tabii ki istediğimizi ifade ettik.
Meğer bu odalar liderlerin balmumu figürlerinin yer aldığı oda-enstalasyonlarmış. Nisan ayında doğan Kim Il Sung, kiraz çiçeklerinden oluşan bir fon üzerinde beyaz bir mareşal tuniğiyle duruyordu. Kim Jong Il ise televizyonda sıkça görülen fermuarlı ve cepli ceketini giyiyordu. Şubat ayında doğmuştu ve arkasında Paektu'nun karlı kayalıkları ve bir göl vardı.

Genel olarak Korelilerin liderleri tasvir ederken sembolizmden kaçındıklarını, onları doğal oranlarda ve renklerde, geçmişte kalmış ve sağlam bir gerçekliğe mümkün olduğunca yakın bir şekilde temsil etmeye çalıştıklarını fark ettim. Korea dergisinden Kim Il Sung ve Kim Jong Il'in boyalı devasa heykellerinin meclis salonunda durduğunu ve milletvekillerine liderlerin ölümsüzlüğünü hatırlattığını görebilirsiniz.
Her iki lider de sanki hayattaymış gibi gülümsüyordu.

Daha sonra Kim Il Sung'un ziyaret etmekten hoşlandığı balkon-terasa götürüldük. Terastan, üzerinde bembeyaz bulutların asılı olduğu dağların arasındaki geçidin muhteşem manzarasını seyrettik. Buranın adı olan Myohyangsan, Korece'den alışılmadık kokulu bir dağ olarak tercüme ediliyor. Ve gerçekten de sıcağa rağmen oldukça özgün bir kokusu vardı, hava tazeydi.

Sandalyeler bir VIP salonundaki gibi düzenlenmiş, aralarında kül tablaları olan masalar var. Sigara içilebilir ve doğa manzarasının tadı çıkarılabilirdi. Buradaki koltukların birinde oturarak bir şiir yazmış Kim Il Sung, terasın girişinde okuyabilirsiniz.

Ben de bu dağlara bakarak benzer bir şey yazmak istedim ama ne yazık ki Yoldaş Kim Il Sung kadar yetenekli değilim.

BİR ŞEYİ İLK YAPMAYI SEVENLER

Öğle yemeği vaktiydi; parka gittik ve nehre indik. Bize hasır kalaslar verildi, Kore usulü üzerlerine oturduk ve bir şeyler atıştırdık. Sonra dağ nehrinde ayaklarımızı yıkadık. Kore'deki ağustos böceklerinin sayısı inanılmaz. Görünüşe göre binlerce bile değil yüz binlerce... Çatırtı sesleri ağaçların arasından dalga dalga yayılıyor. Şehirdeki ağustos böcekleri çıtırdıyor; düşünün burada doğada, doğal koşullarda vaklıyorlar adeta…

Daha sonra yakınlardaki bir Budist tapınağını ziyaret ettik. Kompleks 1042 yılında inşa edilmiş, ancak Kore Savaşı sırasında neredeyse tamamen yanmış. Ziyaret pek ilginç değildi. Buradaki Budist rahipler apolet takmasalar bile maskeli balolar düzenlediklerinden emin olabilirsiniz. Her şey sahte bir gösteri gibi görünüyor. 'Tesadüfen' gelen tek şey dua zamanları oldu ve bir şekilde Buda'ya bir ayin düzenlediler. Bize söylendiğine göre, uzun zaman önce Japonya ile yapılan savaş sırasında tapınağın başrahiplerinden biri yeminini bırakıp savaşmaya gitmiş ve sonra dine geri dönmüş, hem de kendisi bir Budist olarak!
Binalardan birinde ilk baskı kitap kanıtları var ancak bu şaşırtıcı değil, Nitekim Koreliler herhangi bir şeyi ilk yapmış olmayı severler.

Ama inceleme kitabında, içeriğine bakılırsa pek de ayık olmayan bir yurttaşımızın bıraktığı bir yazı bizi çok eğlendirdi. Şöyle diyordu:

"Hepsini öldürün. Her şeyi alın. (Herkesin iyiliği için bu kısım atlanmıştır) Khokhls hariç. Rusya'ya şan olsun!"